Нэр үг

устөрөгч хими. [нэр үг] амт үнэргүй, маш хөнгөн хийн махбод, хүчилтөрөгчтэй нийлбэл ус болно устөрөгчийн илтгэгч (уусмал дахь устөрөгчийн ионы өтгөрлийн хэмжээг илэрхийлсэн үзүүлэлт), устөрөгчийн холбоо (устөрөгчийн оролцоотойгоор хоёр атомын хооронд үүсэх нэгэн төрлийн химийн холбоо).
усчин [нэр үг] ус зөөгч усчин өвгөн (ус зөөдөг өвгөн) ус гатлуулагч, завьчин.
усчлагч [нэр үг] усанд чадамгай явагч.
усшил [нэр үг] усших үйлийн нэр, устай болох шинж.
утаарь [нэр үг] загас, мах зэргийг утах газар.
утаахай [нэр үг] утаахай хадаасан өвс (ургамал судлал) (утаахайтан овгийн ганц наст өвс).
утаачин [нэр үг] сур, арьс зэргийг утах хүн.
утай [нэр үг] таван уул гэсэн утгатай хятад улсын нутагт байх газрын нэр утайн хуушаан шиг (авд салахгүй гуйж гувших). утас (утсан) (тэмдэг нэр) мяндас, ноос, хөвөн зэргийг нарийн болгож, цувж нийтгэсэн нь утас нийтгэх (ёнхор хөвөн зэргийг нийтгэн утас гарган авах), утас ороох (уран оёдлын нэг төрлөөр оёх), утас өлгөлцөх (утсаар хуруу ороож наадах нэг зүйл тоглоом), утас ээрэх (малын ноос ноолуурыг ээрүүл зэрэг хэрэгсэлд хийж утас гаргаж авах), утас зүү (хоршоо үг) (юм оёх хэрэгсэл), утас шөрмөс (хоршоо үг) (а.оёж нэхэхэд зориулсан нийтгэсэн утас б.(ярианы үг, хэллэг) телефон утас), үйл утас (хоршоо үг) (юм оёх ажиллагаа) утас зүүгээ дагадаг, учир зүйгээ дагадаг (зүйр үг) (ном журмаараа болох жам ёсоороо болох), орооцолдсон утас мэт (зүйр үг) (маш ээдрээтэй, үзүүр төгсгөл нь мэдэгдэхгүй), утсан хорхой (амьтан судлал) (хавтгай хорхойн анги, их төлөв мах идэх сээрт амьтны гэдсэнд оршино, гэдэсгүй, идшийг хөвчин биед сорно, биедээ маш олон хэрчээстэй нэг зүйл хорхой), утсан замаг (ургамал судлал) (цувраа олон эсээс тогтсон нарийн замаг) төмөрлөгийн зүйлийг нарийн цувсан нь утсан холбоо (мэдээлэл агуулсан цахилгаан соронзон дохиог кабель шугам, агаарын шугамаар дамжуулж, хүлээн авдаг техникийн цогцолбор), утсан хөгжим (а.утсаар дуугардаг хөгжим б.цахилгаан хөгжим), утсан хөрөө (мод болон зөөлөн төмрийг угалз гарган хөрөөддөг багаж) зэс утас (зэсээр цувж нийтгэсэн утас), төмөр утас (төмрийг нарийн цувж утас шиг болгосон нь), цахилгааны утас (цахилгаан дамжуулахад хэрэглэх гадуураа бүрээстэй зэс утас), чийдэнгийн утас (чийдэнгийн дотор байх нарийн нийтгэсэн төмөрлөг) хөгжмийн чавхдас шугам зураас гаргадаг нэгэн зүйл хэрэгсэл утас татах (барилга зэрэгт тэгш хазгай болж буйг мэдэхээр утсаар хэмжээ тавих).
утас холбоо. [нэр үг] хүний яриаг алсад цахилгаан соронзон долгионоор дамжуулах хэрэгсэл утас илгээх (утсаар ярих), утас тавих (а.цахилгаан утасны шугам тавих б.телефон утасны аппаратыг залгах), утас татах (утас тэлж тогтоох), утас явуулах (цахилгаан мэдээ илгээх), утасны бүхээг (гудамжинд байрлуулсан утсаар ярих бүхээг), утасны хороо (цахилгаан мэдээний газар), утасны шугам (утсан холбооны шугам), утсаар ярих (утсан холбоог ашиглан хол байгаа хүнтэй холбоо барих), баярын утас (баяр хүргэж ирүүлсэн буюу явуулсан цахилгаан мэдээ), утас цохих хуучир. (цахилгаан мэдээ явуулах, утсаар ярих).
утга [нэр үг] бичиг зохиол, хэл яриа, үзэгдэл юмсын агуулгаар илэрч буй гол санаа утга бичиг (зурж бодох бодот юмнаас гадна хийсвэр ухагдахууныг тусгай тоймлосон дүрсээр тэмдэглэдэг бичиг), утга гаргах (утгатай болгох, агуулгатай болгох), утга зохиол (нийгмийн ухамсрыг гоо зүйн үүднээс илэрхийлэгч үгийн урлаг), утга зохиолын хэл (аман, бичгийн аль ч хэлбэрээр нийгэм, соёлын амьдралын бүх хүрээнд үйлчилдэг нийт үндэстний хэлний журамласан хэлбэр), утга зүй (хоорондоо холбоо бүхий ойлголтуудын цогцолборыг шинжлэхэд зориулсан логикийн хэсэг), утга сийлэх (утга гаргах, утгажуулах), утга тайлах (дохиолбор нууц бичиг юмуу эртний бичгээр бичсэн урьд нь уншиж чадаагүй байсан зүйлийн утгыг нь олох), утга төгөлдөр (бүрэн гүйцэд, юмны агуулга төгс), утга ялгах (агуулгаар нь ангилах, зааглах), утга шилжүүлэн хэрэглэх (адил төстэй шинжийг нь харгалзан утгыг нь шилжүүлэн хэрэглэх), утгын үлэмж орд (одон орон судлал) (дэлхийн бөмбөрцгийн хойд хагасын одны орд, монгол орны нутаг дэвсгэрээс жилийн турш харагддаг), баймж утга (хэл шинжлэл)(өгүүлэн үнэлэгч эзэн биеэс тухайн бодот байдалд хандах харьцаа болон уг өгүүлэмжийн агуулгаар илрэх мэдээллийн үнэн магадлалыг илэрхийлсэн утга), битүү утга (хэлж буй зүйлээ шууд бус үгээр буюу дүрслэлээр төлөөлүүлэн хэлсэн утга), гүн утга (хүний ухамсарт шууд буух боловч агуулга гүн гүнзгий, бодолхийлэн олох утга), ёгт утга (хэлэх гэж буй зүйлээ хошин байдлаар иэлрхийлэн гаргах утга), ойролцоо утга (илэрхийлэн гаргаж буй санаа нь ойролцоо), үндсэн утга (тухайн үгийн гол агуулга, үндсэн санаа), шилжсэн утга (үндсэн утгаасаа салаалж өөрчлөгдсөн утга), шууд утга (цаад юм үзэгдлээ дам бус тусгасан тухайн үгийн бусад утгаар дамжилгүй ойлгогддог утга), хэлзүйн утга (хэлзүйн хэлбэрүүдээр илэрч байгаа нэмэлт утга), утга агуулга (хоршоо үг) (гол санаа), утга санаа (хоршоо үг) (гол санаа, мөн чанар), утга соёл (хоршоо үг) (оюуны боловсрол, оюуны соёл), утга учир (хоршоо үг) (а.юмны агуулга б.юмны нөхцөл шалтгаан), утга учиргүй (хоршоо үг) (хамаа намаагүй, зорилгогүй), утга учиргүй юм чалчих (баахан хамаа намаагүй юм чалчих, баахан учир нь олдохгүй юм ярих), утга уянга (хоршоо үг) (уран зохиол, яруу найргийн бичлэгийн нэг төрөл зүйл), утга чанар (хоршоо үг) (юмны агуулга болон бодот шинж тэмдэг), утга шинж (хоршоо үг) (агуулга болон дүр төлөв).
утгалаач [нэр үг] утгачлан үйлдэгч.
утгач [нэр үг] юмны утга учрыг ухах, туулахдаа сайн хүн.
утгуур [нэр үг] утгах хэрэгсэл утгуур өнжүүр (уул уурхайд ашигладаг том утгуур бүхий машин, экскаватор), утгуур шанага (утгах шанага).
утир нутг. [нэр үг] аялгуу. хүрхрээ, боргио.
утлага [нэр үг] утах, ариулах зүйл утлага угаал (хоршоо үг) (утаа тавьж ариутган угаал үйлддэг дом шившлэгийн зүйл), арц утлага (хоршоо үг) (утаж ариулах юм), утлага шившлэг (хоршоо үг) (утаа тавьж ариутган ном унших дом шившлэгийн зүйл), сан утлага (хоршоо үг) (ямар нэгэн зүйлээс сэргийлэх, муу зүйлийг зайлуулах зэрэгт шатаах хүж, арц) ялаа зайлуулах утаа май цэр ховхлох, нян устгах, судас агшаах, цочроох, тайвшруулах эмийг ууршуулан хэрэглэдэг эмчилгээний арга. утопи (нэр үг)(гүн ухаан) үл гүйцэлдэх үзэл.
утуу [нэр үг] үнэртэн уугиулах араг мэт сав.
утуур [нэр үг] утах хэрэгсэл арьсны утуур (арьс утах хэрэгсэл).
ууг [нэр үг] ууг ааг (хоршоо үг) (хол буй мал амьтанд хашгирч чимээ өгөх).
уудам хуучир. [нэр үг] хуягийн хоёр суганд давхарлан хадсан тусамтай халхавч.
уудлагч [нэр үг] уудлах үйлийг гүйцэтгэгч.

Нээлттэй мэдээллийн сан www.opendatalab.mn цахим хуудсыг ашиглах, мэдээлэл хайх, түгээх хэн бүхэн доорх нөхцөлийг хүлээн зөвшөөрсний үндсэн дээр үйлчилгээ авах эрхтэй.

  1. Хуульд зааснаар төрийн болон орон нутгийн өмчийн хуулийн этгээд, бусад нийтийн эрх зүйн хуулийн этгээдээс олон нийтэд нээлттэй байршуулсан мэдээллийг иргэд, олон нийт үнэн зөв гэж үзэх эрхтэй. Иймд тухайн мэдээллийг мэдээллийн сан, түүнийг хариуцагч Бодлогод залуусын хяналт ТББ болон системийн ашиглалтыг хариуцсан аливаа хувь хүний байр суурь гэж үзэхгүй ба анхдагч эх сурвалжаас хүлээн авсан мэдээллийн үнэн зөв эсэх, тухай мэдээллийн талаар аливаа хууль эрх зүйн маргаан байгаа эсэхэд мэдээллийн сан хариуцлага хүлээхгүй.
  2. Мэдээллийн сан нь техникийн нөхцөл, боломжоос шалтгаалан тодорхой цаг хугацааны давтамжтайгаар албан ёсны эх сурвалжуудаас мэдээллийг татан авч, тухайн цаг үед үнэн зөвд тооцогдож байсан мэдээллийн түүх үүсгэдэг. Иргэд, олон нийт мэдээллийн санг хэзээ ашиглаж байгаагаас үл хамааран мэдээллийн түүхтэй танилцах эрхтэй тул тус мэдээлэл хуучирсан, эсхүл анхдагч мэдээллийн эх сурвалжаас устгасан, нэвтрэх боломжгүй болсон гэх үндэслэлээр тус мэдээллийн сангаас хасахгүй болно.
  3. Мэдээллийн санг ашиглан мэдээ, сурвалжилга бэлтгэх болон олон нийтэд түгээх бүхий л этгээд мэдээллийн санд хадгалагдаж буй өнгөрсөн үеийн болон одоогийн мэдээллийн үнэн зөв, хүчинтэй эсэхийг зөвхөн анхдагч эх сурвалж болон түүнийг хариуцагч төрийн эрх бүхий байгууллагаас нягталж шалгах үүрэгтэй.
  4. Энэ үйлчилгээний нөхцөлийн 3-т заасан үүргээ хэрэгжүүлээгүйтэй холбоотойгоор бий болох аливаа эрсдэл, хариуцлагыг зөвхөн тухайн этгээд хариуцах бөгөөд мэдээллийн систем болон түүнд холбогдох этгээдийг аливаа учрах нэхэмжлэл, хариуцлагаас чөлөөлнө.
  5. Тус мэдээллийн сангийн зохиогчийн эрх хуулиар хамгаалагдсан бөгөөд мэдээллийн сангаас боловсруулж хүргэсэн мэдээллийг олон нийтэд дурдах тохиолдолд эх сурвалжийг заах нь оюуны өмчийн эрхийн зөрчил үүсгэхгүй байх үндэслэл болно.