“Иргэдийн мэдэх эрх, хянах хэрэгсэл” болсон www.opendatalab.mn мэдээллийн сан нь Иргэний болон улс төрийн эрхийн олон улсын пакт, Монгол Улсын Үндсэн хуулиар баталгаажсан иргэдийн мэдээлэл хайх, хүлээн авах, төрийн үйл ажиллагаанд оролцох, хяналт тавих эрхийн төлөө 2019 оноос эхлэн ажиллаж байна. Эдгээр үндсэн эрхийг баталгаажуулан 2022 онд Нийтийн мэдээллийн ил тод байдлын тухай хууль болон бусад хууль тогтоомжийн дагуу төрийн үйл ажиллагааг цахим хэлбэрээр ил тод, нээлттэй, шуурхай байлгах, олон нийтийн хяналтыг бий болгосон.

Дээрх хууль тогтоомжийн дагуу олон нийтэд нээлттэй байршуулдаг албан ёсны дараах мэдээллийг санг нэгтгэн, хайлт хийх боломжийг бүрдүүлсэн бөгөөд цаашид албан ёсны эх сурвалжийн тоог улам бүр нэмэгдүүлэхээр зорьж байна.

• Хуулийн этгээдийн улсын бүртгэлийн мэдээлэл http://opendata.burtgel.gov.mn
• Авлигын эсрэг хуулийн дагуу гаргах хөрөнгө, орлогын мэдүүлгийн сан http://xacxom.iaac.mn
• Төрийн худалдан авах ажиллагааны цахим систем https://www.tender.gov.mn
• Уул уурхайн лицензийн эзэмшигчийн мэдээлэл http://geonet.mris.mn
• Шилэн дансны цахим хуудас https://www.shilendans.gov.mn
• Сонгуулийн нэр дэвшигч, үр дүнгийн мэдээлэл https://www.gec.gov.mn

Мэдээллийн сан нь албан ёсны эх сурвалжид орсон өөрчлөлтийг тодорхой цаг хугацааны давтамжтайгаар татан авч, хайлтын системийн түүхэд өөрчлөлт оруулж, олон нийтийн санах ойг нэмэгдүүлэх, төр, түүний албан тушаалтанд холбогдох авлига, ашиг сонирхлын зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх давуу талтай юм.

Мэдээллийн сангийн түүх

2019 онд “Гэр иргэдийн оролцоотой амьдрах орчны зураглалын төв”-ийн тэргүүн асан, иргэний нийгмийн хамтран зүтгэгч Гонгорын Батдоржийн санаачилгаар НЭЭЛТТЭЙ НИЙГЭМ ФОРУМ-ын дэмжлэгтэйгээр төрийн таван байгууллагын нээлттэй, цахим мэдээллийг нэгтгэж, тус мэдээллийн санг үүсгэн байгуулсан билээ.

Төслийг санаачлагч нь оюутан ахуй цагаасаа нийслэл хотоо хүн бүрт ээлтэй хот болгон хөгжүүлэх мөрөөдлөөр жигүүрлэж гэр хорооллыг нэг л өдөр цэвэр агаар сэнгэнэсэн хэн бүхэн амьдрахад таатай орчин болгоно хэмээн хүсэн тэмүүлдэг байв. Улаанбаатар хэмээх нэг хот байвч угтаа гэр хороолол, хотын төв нь эрс тэсийн туйл хоёр өөр ертөнц мэт өнгө ялгарч байгааг шүүмжилж “Хоёр хотын цадиг” хэмээх үзэсгэлэнг жил бүр дэлгэн түүндээ хотын амьдралын үнэн төрхийг зураглан харуулдаг байв.

Тэрбээр Улаанбаатар хотод тулгамдаж буй асуудлуудтай нүүр тулах бүртээ авлига, явцуу ашиг сонирхол хөгжлийг авчрахад хамгийн их саад болж буйг шүүмжлэн, үүний эсрэг тэмцэх хамгийн оновчтой арга бол мэдээллээр зэвсэглэсэн, хариуцлага шаардсан “иргэний нийгэм, сэтгүүл зүй” гэдэгт итгэдэг байлаа. Ийнхүү хүмүүст таниулах, үзүүлэх, ойлгуулахын тулд улс төрчдийн эдийн засгийн хамаарал, төрийн худалдан авалт зэрэг нээлттэй өгөгдлийг хайлт хийж, хяналт тавихад хялбар болгосон энэхүү нээлттэй мэдээллийн санг хөгжүүлсэн билээ.

Бид төслийг санаачлагчийн үйл хэргийг үргэлжүүлж, 2021 оны 9 дүгээр сараас эхлэн мэдээллийн сангийн 2.0 хувилбарыг олон нийтэд танилцуулж байгаадаа таатай байна.

Мэдээллийн санг хөгжүүлэгч

“Бодлого боловсруулах, хэрэгжүүлэх үйл явцад залуучуудын утга учиртай оролцоог нэмэгдүүлэх” зорилгоор Бодлогод залуусын хяналт ТББ нь 2014 онд үүсгэн байгуулагдаж, хараат бус байр сууринаас идэвхтэй ажиллаж буй иргэний нийгмийн байгууллагын төлөөлөл юм. Бид хариуцлагатай, ил тод, сайн засаглалыг бэхжүүлэхэд хувь нэмрээ оруулах зорилгоор www.opendatalab.mn мэдээллийн санг 2021 оноос эхлэн хөгжүүлэн ажиллаж байна.

Учир нь дэлхийн улс орнууд төрийн үйл ажиллагаа, бодлого, шийдвэртэй холбоотой хуулиар хориглосноос бусад өгөгдөл, мэдээллийг ил тод болгох нь засаглалын ил тод байдлыг сайжруулж, иргэдийн мэдэх эрхийг баталгаажуулах үндсэн арга болохыг хүлээн зөвшөөрч байна. Иргэд мэдээлэлтэй байх, шаардлагатай мэдээллийг аливаа саад бэрхшээлгүйгээр, түргэн шуурхай олж авах нь төрийн үйл хэрэгт оролцох оролцоог нэмэгдүүлэхийн сацуу төр, түүний байгууллага, албан тушаалтны үйл ажиллагаанд итгэх итгэлийг нэмэгдүүлдэг тул иргэнд мэдээлэл ойлгомжтой, хүртээмжтэй байх нь төрийн байгууллага, албан тушаалтны ашиг сонирхолд ч нийцэх юм.

Монгол Улсад ардчиллыг бэхжүүлэх, иргэдийн мэдэх эрхийг хангах чиглэлээр цөөнгүй хууль тогтоомж батлагдаж, Үндсэн хуулиар хамгаалагдсан мэдэх эрхийг хангах чиглэлд төрийн зүгээс анхаарал хандуулж буй боловч шат шатны байгууллага тухайн хууль тогтоомжид заасан мэдээллийг ойлгомжтой бус, ялгаатай хэлбэрүүдээр нийтэлдэг шалтгаанаар иргэний мэдэх эрх хангалттай түвшинд хэрэгжихгүй байна.

Иймд бид иргэний мэдэх эрхийг хангах, улмаар төрийн үйл хэрэгт утга учиртай оролцох, хяналт тавих боломжийг нэмэгдүүлэх арга болох төрийн байгууллагуудаас тус бүрдээ бэлтгэн гаргаж буй нээлттэй эх сурвалжуудыг нэгтгэж, мэдээллийг аливаа байдлаар гуйвуулалгүйгээр өөр хоорондын уялдаа холбоог нь иргэдэд ойлгомжтой, хүртээмжтэй хэлбэрт шилжүүлэн, харуулахыг эрхэмлэн ажиллаж байна.

Мэдээллийн сангийн үйл ажиллагаа өргөжүүлэх, таниулан сурталчлах талаар санал гаргах болон бидний зорилгод нийцсэн ашгийн төлөө бус аливаа чиглэлээр хамтран ажиллах төрийн болон төрийн бус аливаа байгууллага, иргэн бидэнтэй дараах хаягаар холбогдох боломжтой.

Имэйл: info@opendatalab.mn