Үйл үг

уурхайлах [үйл үг] уурхай болгон ухах (шилжсэн утга) ямар нэгэн юмыг саванд хадгалах.
уурчлах [үйл үг] амьсгаадах, аахилах тэгж ингэж орхих, тэвдэх уурчлан яарах (тэвдэх, орхих, яарах), хаях, шидэх.
уурших [үйл үг] бодос шингэн төлөвөөс хийн төлөвт шилжих ууршихын дулаан (тогтмол даралт, температурт байгаа шингэнийг хийн төлөвт шилжүүлэхийн тулд өгөх дулаан), ус уурших (ус уур болох).
уусах [үйл үг] юм шингэн бодосын дотор орж хайлан шингэх уусан задрах (уусагч, уусгагчийн хооронд явагдах солилцон задрах урвал), уусах чанар (тухайн бодос нэг ба хэд хэдэн бодостой нэг төрлийн тогтолцоо үүсгэх чанар), давс уусах (шингэнд хийсэн давс хайлах, шингэнтэй нэгдэх), ажил хийвэл дуустал, давс хийвэл уустал (зүйр үг) (ажил хэргийн үр дүнг заавал үзэж байх) (шилжсэн утга) нэг зүйл нөгөөгийнхөө нөлөөнд автах нэг нэгэндээ уусах (нэг нэгэндээ автах, нэг нэгнийхээ нөлөөнд орох), үгэнд уусах (үгэнд автах, нөлөөнд автах, байр сууриа алдах) (шилжсэн утга) олны дунд орж алга болох олны дунд уусах (олны дунд орж ялгарахаа болих, үзэгдэхээ болих).
уусварлах [үйл үг] уусан алга болох, уусах.
уусмалжих хими. [үйл үг] уусмал болох.
уутачлах [үйл үг] хулгайн юмыг нууцлан дарах.
уутлах [үйл үг] юмыг уутанд агуулах авсан зүйлээ уутлах (авсан зүйлээ уутанд хийх) (шилжсэн утга) тойрон бүслэх (шилжсэн утга) уудлах, их авах, мөнгө их олох.
уух [үйл үг] шингэн юмыг балгаж залгих айраг уух (айраг залгилах), ус уух (ус балгах, ус залгилах), цай уух (цай балгалах), архи уух (архи балгах), ухаан алдталаа уух (хэтэрхий их архи ууж эрүүл ухаанаа алдах), нохой гурав харагдтал уух (архи хэтэртэл уух, жирийн байдлаа алдтал уух), унд уух (хөнгөн маягийн хооллож ундлах), эм уух (шингэн болон шахмал эмийг балгаж залгих, зажилж идэх), уух идэх (хоршоо үг) (шингэн зүйл уух болон хоол хүнсний зүйл идэх), ууж идэхээ умартах (санаа сэтгэл шулуудан ямар нэгэн юманд шургуу зүтгэх), ухаанаа уух (а.эрүүл ухаанаа алдах б.хэтэрхий их архи уух), ус уух хувьтай (амьд явах хувьтай), мөнгө уух (а.их цалин хөлс авах б.алив ажил төрлийг гүйцэтгэхэд мөнгө их зарах)), өвс идэж ус уусан юм шиг (хүч тэнхээгүй, тар тамир муутай, сул дорой) эрүүний шөл уух (загнуулах, аашлуулах), ууж идэхдээ хурдан, унтаж хэвтэхдээ (мэргэн үг) (зүйр үг) (залхуу хойрго), ууж ууж шорвог гэх, унаж унаж даарь гэх (зүйр үг) (хуншгүй зан гаргах, хэрэглэсэн хойноо муулах), уудаг ундаа багасга, унтах нойроо богиносго (зүйр үг) (ажил их хий, ном их үз) (шилжсэн утга) цаас бөс зэрэг зүйл шингэн зүйлийг шингээх бэх уудаг цаас (бэхтэй үзгээр бичихэд бэхийг шингээдэг цаас) (шилжсэн утга) үрэх, барах мөнгө уух (мөнгө их зарцуулах, үрэх), цаг уух (цаг үрэх, цаг их авах).
уухайлах [үйл үг] уухай урих, уухай дуудах, уухай хашгирах уриалан уухайлах (дуудан дагуулан уухай хашгирах).
уухилах [үйл үг] түргэн ширүүн амьсгалах, амьсгаадах уурлан уухилах (уурлан амьсгаадах), аахилах уухилах (хоршоо үг) (а.ихэд амьсгаадах б.ихэд уурлах, бухимдах).
уухирах [үйл үг] хүн, амьтныг айлган, бархиран түйвээх.
уухирдах [үйл үг] уухирах, бархиран түйвээх уухирдан орж ирэх (уухилсаар гүйн орж ирэх).
ууцлах [үйл үг] гурван харцага сүвээний хавирга болон болон уураг сүүлийг нь авч зөвхөн хашсан ууц болгох ууцыг нугалж хувирга, сүүлээр нь салгах.
уучлах [үйл үг] ууч сэтгэл гаргах өршөөх, хэлтрүүлэх, хөнгөтгөх алдааг уучлах (алдааг нь ууч сэтгэлээр өршөөх), уучилж чадахгүй (өршөөж боломгүй), ял уучлах (ялгүй болгох, ялаас хэлтрүүлж өршөөх).
уушгилах [үйл үг] уушгиараа оруулах (тамхи татахад хэрэглэх үг) тамхи уушгилах (тамхиний утааг уушгиараа оруулан татах).
ухаагнах [үйл үг] тархиан гашилгаж их л бодолхийлэх янз гаргах боловч олигтой ухаан олохгүй байх.
ухаажих [үйл үг] ухаан суух, томоожих ухаажин томоожих (ухаан суухын зэрэгцээ томоотой болох), нас тогтож ухаажих (дэврүүн бага залуу нас өнгөрч ухаан суух).
ухаарах [үйл үг] юмны учир ухааныг олох, ойлгох буруугаа ухаарах (буруугаа мэдэх, ойлгох), сайтар ухаарах (маш сайн ойлгох), үүргээ ухаарах (үүргээ ухамсарлах), ухаарахад хэцүү (ойлгоход бэрх), юун тэрнийг ухаарах манатай (тэрнийг чинь ойлгохтой манатай, тэрнийг чинь ухаарах тэнхэлгүй) ойлгох ухаарах (хоршоо үг) (хэрэг явдлын учир начрыг ухамсарлан сэхээрэх), гүүрэх ухаарах (хоршоо үг) (юмаг ойлгох, мэдрэх, учир ухааныг нь олох), ухаарвал учиргүй юм байдаггүй, ухчилбал бүтэхгүй юм байдаггүй (зүйр үг) (хэрэг явдлыг бүтэхгүй гээд суух хэрэггүй, санаж сэдвэл заавал бүтнэ) юм хийж, бодож байгаад сэхээ авах.
ухаарах [үйл үг] ухаа өнгө зүстэй болох, ухааран харагдах.

Нээлттэй мэдээллийн сан www.opendatalab.mn цахим хуудсыг ашиглах, мэдээлэл хайх, түгээх хэн бүхэн доорх нөхцөлийг хүлээн зөвшөөрсний үндсэн дээр үйлчилгээ авах эрхтэй.

  1. Хуульд зааснаар төрийн болон орон нутгийн өмчийн хуулийн этгээд, бусад нийтийн эрх зүйн хуулийн этгээдээс олон нийтэд нээлттэй байршуулсан мэдээллийг иргэд, олон нийт үнэн зөв гэж үзэх эрхтэй. Иймд тухайн мэдээллийг мэдээллийн сан, түүнийг хариуцагч Бодлогод залуусын хяналт ТББ болон системийн ашиглалтыг хариуцсан аливаа хувь хүний байр суурь гэж үзэхгүй ба анхдагч эх сурвалжаас хүлээн авсан мэдээллийн үнэн зөв эсэх, тухай мэдээллийн талаар аливаа хууль эрх зүйн маргаан байгаа эсэхэд мэдээллийн сан хариуцлага хүлээхгүй.
  2. Мэдээллийн сан нь техникийн нөхцөл, боломжоос шалтгаалан тодорхой цаг хугацааны давтамжтайгаар албан ёсны эх сурвалжуудаас мэдээллийг татан авч, тухайн цаг үед үнэн зөвд тооцогдож байсан мэдээллийн түүх үүсгэдэг. Иргэд, олон нийт мэдээллийн санг хэзээ ашиглаж байгаагаас үл хамааран мэдээллийн түүхтэй танилцах эрхтэй тул тус мэдээлэл хуучирсан, эсхүл анхдагч мэдээллийн эх сурвалжаас устгасан, нэвтрэх боломжгүй болсон гэх үндэслэлээр тус мэдээллийн сангаас хасахгүй болно.
  3. Мэдээллийн санг ашиглан мэдээ, сурвалжилга бэлтгэх болон олон нийтэд түгээх бүхий л этгээд мэдээллийн санд хадгалагдаж буй өнгөрсөн үеийн болон одоогийн мэдээллийн үнэн зөв, хүчинтэй эсэхийг зөвхөн анхдагч эх сурвалж болон түүнийг хариуцагч төрийн эрх бүхий байгууллагаас нягталж шалгах үүрэгтэй.
  4. Энэ үйлчилгээний нөхцөлийн 3-т заасан үүргээ хэрэгжүүлээгүйтэй холбоотойгоор бий болох аливаа эрсдэл, хариуцлагыг зөвхөн тухайн этгээд хариуцах бөгөөд мэдээллийн систем болон түүнд холбогдох этгээдийг аливаа учрах нэхэмжлэл, хариуцлагаас чөлөөлнө.
  5. Тус мэдээллийн сангийн зохиогчийн эрх хуулиар хамгаалагдсан бөгөөд мэдээллийн сангаас боловсруулж хүргэсэн мэдээллийг олон нийтэд дурдах тохиолдолд эх сурвалжийг заах нь оюуны өмчийн эрхийн зөрчил үүсгэхгүй байх үндэслэл болно.