Үйл үг

усгүйших [үйл үг] усгүй болох шинж орох.
усдах [үйл үг] хэтэрхий ус болох, ус нь их учир зохисгүйдэх.
усжих [үйл үг] устай болох химийн ямар нэг нэгдэл устай урвалд орох үйл явц.
услах [үйл үг] ус асгаж урсган чийгтэй болгох услах суваг (тариан талбай зэргийг усаар хангахад зориулсан суваг), услах төхөөрөмж (усаар хангах тусгай зориулалт бүхий зүйл), цэцэг услах (цэцгийг чийгээр хангах), шүршиж услах (зориулалтын төхөөрөмжөөр ус цацаж чийгээр хангах) мал амьтанд ус уулгах.
усрах [үйл үг] устай болох.
устах [үйл үг] үгүй болох, арилах бичиг үсэг үл мэдэх явдал устах (нийтээр уншиж, бичиж чаддаг болох) сөнөх мөхөх хүн хүнээ дарлах ёс устах (хүн хүнээ дарлахаа болих), устах сөнөх (хоршоо үг) (сөнөж үгүй болох, сүйрэх).
устах [үйл үг] улам устай болох, ус нь үлэмж ихдэх яр, нясуу мэтэд ус, шингэн зүйл тогтох, ус гүйх уушги устах (анагаах ухаан) (өвчний улмаас уушгинд шингэн зүйл бий болох) (шилжсэн утга) эхийн умай дотор анх үр үүдэж тогтох.
устгах [үйл үг] үгүй болгох, арилгах бичиг үсэг үл мэдэх явдлыг устгах (нийтээр бичиг үсэг мэддэг болгох, бичиг үсэг үл мэдэх явдлыг бүрмөсөн арилгах), бүрмөсөн устгах (юу ч үгүй болтол нь дарах, ор үндэсгүй болгох) сөнөөх, мөхөөх боолчлолыг устгах (боолгүй болох, боолыг чөлөөлөх), дайсныг устгах (дайсангүй болох), үр үндсээр нь устгах (юу ч үгүй болгох, хүйс тэмтрэх), хөөн устгах (араас нь нэхэн дарах), цөмийн зэвсгийг устгах (цөмийн зэвсэггүй болох), эвдэн устгах (эвдэн сүйтгэх, сөнөөх).
усчлах [үйл үг] усанд чадамгай сэлж самрах ба туулан явах усчлан гатлах (усанд чадамгай сэлж самрах ба туулан гатлах) усчин болж ажиллах.
усших [үйл үг] устай болох шинж орох. утаа(н) (нэр үг) бодосын дутуу шатсан хэсгээс гарах нүүрсний нарийн ширхэг бүхий хөөрөх зүйл утаа баагих (утаа оргилон гарах), утаа олгойдох (утаа ихээр оргин гарах), утаа орох (утаа шингэх), утаа суунаглах (утаа тунарч баахан гарах), утаа тавих (ямар нэгэн зорилгоор их утаа гаргах), утаа тунарах (утаа тогтох), утаа уугих (гал асахгүй дэмий утаа гарах), утаа хоргодох (утаа авд гарахгүй байх), утаа цоргих (нарийн утаа дээш олгойдон гарах), утаан хөшиг (утаа тавьж халхлах арга), утаанд идэгдэх (байнга утаа гарсанаас ямар нэгэн эдэд утаа шингэж, харлах), утаанд согтох (нүүрстөрөгчийг гүйцэд шатаагүйгээс үүсэх хорт хийд угаартах), хорт утаа (хорт хий), гал утаа (хоршоо үг) (гал болон түүнээс гарах утаа), утаа хүдэн (хоршоо үг) (хүдэн манан), утаа тортог (хоршоо үг) (утаанаас гарах жижиг тоосонцор, шороо), утаа ис (хоршоо үг) (утаанаас гарах бохир), утаа май (хоршоо үг) (басгасан их утаа), утаа манан (хоршоо үг) (агаарт дэгдсэн их тоос, уур), утаа униар (хоршоо үг) (юм шатахад гарах нүүрсний нарийн ширхэг бүхий хөөрөх зүйл болон газрын чийгт уур дэгдэх), утаа гаргах (а.гал асааж юмуу юм дутуу асааж май тавих б.(шилжсэн утга) айл гэр болох), утааг нь үзэх (айл гэр болгох, гэрлүүлэх), утаа гаргахгүй түлээ байдаггүй, алдаа гаргахгүй хүн байдаггүй (зүйр үг) (алдаа гаргадаггүй хүн гэж байдаггүй харин алдаагаа засах хэрэгтэй) уур.
утаадах [үйл үг] юмыг утаа болгож бохирлох, утаа шингээх гэрээ утаадах (гэрээрээ дүүрэн утаа болгох).
утаатах [үйл үг] юманд утаа сууж авд гарахгүй болох.
утааших [үйл үг] утаатай болох шинж орох утаа орох, утаа шингэх.
утасдах [үйл үг] утсаар юмны чигийг гаргах, хэмжих.
утасдах холбоо. [үйл үг] утсаар ярих гэр лүүгээ утасдах (гэр лүүгээ утас залгаж ярих).
утаслах [үйл үг] утсан хэмжээ тавих утас тавьж чимэглэх хөгжимд утас, чавхдас хийх.
утах [үйл үг] арц, хүж зэргийн утааг амьсгалаар сорох, ариулах зарим амьтныг агнахаар нүхэнд нь утаа оруулах тарвага утах (тарвагыг нүхэнд нь утаагаар утах) утаа шингээх утсан загас (хатааж утаа шингээсэн загас), утсан хиам (утаж болгосон хиам), арьс шир утах (арьс ширд утаа шингээн боловсруулах) утаа баагиулах тамхиараа утах (их тамхи татан орчноо бохирдуулах) (шилжсэн утга) хорон үгээр дайрах өмхий үгээр утах (муу үгээр егөөдөн, хорыг нь маажих).
утгагүйдэх [үйл үг] хэлсэн санаа утгагүй учир оновчгүй болох.
утгажих [үйл үг] утгатай болох.
утгалах [үйл үг] юмыг байн байн утгах.

Нээлттэй мэдээллийн сан www.opendatalab.mn цахим хуудсыг ашиглах, мэдээлэл хайх, түгээх хэн бүхэн доорх нөхцөлийг хүлээн зөвшөөрсний үндсэн дээр үйлчилгээ авах эрхтэй.

  1. Хуульд зааснаар төрийн болон орон нутгийн өмчийн хуулийн этгээд, бусад нийтийн эрх зүйн хуулийн этгээдээс олон нийтэд нээлттэй байршуулсан мэдээллийг иргэд, олон нийт үнэн зөв гэж үзэх эрхтэй. Иймд тухайн мэдээллийг мэдээллийн сан, түүнийг хариуцагч Бодлогод залуусын хяналт ТББ болон системийн ашиглалтыг хариуцсан аливаа хувь хүний байр суурь гэж үзэхгүй ба анхдагч эх сурвалжаас хүлээн авсан мэдээллийн үнэн зөв эсэх, тухай мэдээллийн талаар аливаа хууль эрх зүйн маргаан байгаа эсэхэд мэдээллийн сан хариуцлага хүлээхгүй.
  2. Мэдээллийн сан нь техникийн нөхцөл, боломжоос шалтгаалан тодорхой цаг хугацааны давтамжтайгаар албан ёсны эх сурвалжуудаас мэдээллийг татан авч, тухайн цаг үед үнэн зөвд тооцогдож байсан мэдээллийн түүх үүсгэдэг. Иргэд, олон нийт мэдээллийн санг хэзээ ашиглаж байгаагаас үл хамааран мэдээллийн түүхтэй танилцах эрхтэй тул тус мэдээлэл хуучирсан, эсхүл анхдагч мэдээллийн эх сурвалжаас устгасан, нэвтрэх боломжгүй болсон гэх үндэслэлээр тус мэдээллийн сангаас хасахгүй болно.
  3. Мэдээллийн санг ашиглан мэдээ, сурвалжилга бэлтгэх болон олон нийтэд түгээх бүхий л этгээд мэдээллийн санд хадгалагдаж буй өнгөрсөн үеийн болон одоогийн мэдээллийн үнэн зөв, хүчинтэй эсэхийг зөвхөн анхдагч эх сурвалж болон түүнийг хариуцагч төрийн эрх бүхий байгууллагаас нягталж шалгах үүрэгтэй.
  4. Энэ үйлчилгээний нөхцөлийн 3-т заасан үүргээ хэрэгжүүлээгүйтэй холбоотойгоор бий болох аливаа эрсдэл, хариуцлагыг зөвхөн тухайн этгээд хариуцах бөгөөд мэдээллийн систем болон түүнд холбогдох этгээдийг аливаа учрах нэхэмжлэл, хариуцлагаас чөлөөлнө.
  5. Тус мэдээллийн сангийн зохиогчийн эрх хуулиар хамгаалагдсан бөгөөд мэдээллийн сангаас боловсруулж хүргэсэн мэдээллийг олон нийтэд дурдах тохиолдолд эх сурвалжийг заах нь оюуны өмчийн эрхийн зөрчил үүсгэхгүй байх үндэслэл болно.