Үйл үг

унхилах [үйл үг] нялх малын тэжээл, хөх зэргийг ээрч үмхлэх, нудчих.
унхилах [үйл үг] эр амьтны эмэгчнээ хүсэн ээрэх.
унших [үйл үг] ном, бичгийг нүдлэн таньж чанга дуугаар буюу чимээгүй дотроо дуудах унших чадвараа алдах (тархины зүүн тал бөмбөлөгийн чамархай зулай, дагзны орчимд эмгэг голомт үүсч бичих дуудахдаа будилдаг эмгэг), уншдаг автомат (гар бичмэл, дармал үсэг, тоо тэмдгийг автоматаар уншдаг төхөөрөмж) захиа унших (бичсэн захиаг чанга дуугаар буюу чимээгүй дотроо дуудах), лекц унших (тусгай бэлдсэн сэдвээ чанга дуугаар дуудах), маань унших (маанийн ном дотроо болон чангаар дуудах), ном унших (ном зохиолыг чимээгүй дотроо дуудах), гүрэм ном унших (шашны зан үйл, агуулга бүхий ном дуудах), чанга унших (ном зохиолыг чанга дуугаар дуудах), шүлэг унших (шүлгийг чанга дуугаар дуудах), унших бичих (хоршоо үг) (а.ном бичгийг дуудах болон тэмдэглэх б.бичиг үсэг тайлагдах), уншихаасаа өмнө турхирах нь, унгахаасаа өмнө дүлэх нь (зүйр үг) (хийхээсээ өмнө элдэв зүйл нурших, тайлбар тавих), уншихийн ихийг шавь нь, уудлахын ихийг багш нь (зүйр үг) (ажлын ихийг хийгээд ашгийн багыг авах) цээжилсэн зүйлийг өгүүлэх шүлэг унших (тогтоосон шүлгээ цээжээр унших) ном бичиг унших бичиг (уншихад зориулсан сурах бичиг).
урагдах [үйл үг] урах үйлд өртөх дээл урагдах (дээл гадны нөлөөнөөс болж тасрах) (шилжсэн утга) сэтгэл шимшрэх, өр өвдөх сэтгэл урагдах (өр өвдөх, сэтгэл шимшрэх).
ураглах [үйл үг] харилцан ураг бололцох, ураг барилдах.
урагсах [үйл үг] урагт элэгсэх, хамаасах, хайрлах, хичээнгүйлэх, санаа гүйцэтгэх.
урагцах [үйл үг] хоёр айлынхан ндлай худ болох.
урагчлах [үйл үг] ураг садангийндаа айлчлах.
урагшгүйдэх [үйл үг] хэтэрхий урагшгүй болох, дэндүү урагшгүй учир тохиромжгүйдэх.
урагшгүйтэх [үйл үг] урагшгүй байдал гаргах, бүтэлгүйтэх.
урагшдах [үйл үг] хэтэрхий урагш болох, дэндүү урагш учир тохиромжгүйдэх.
урагшлах [үйл үг] урагш болох урагшлах хөдөлгөөн (а.урагшаа хөдлөх хөдөлгөөн б.урагш ахиж дэвшихийг хүсэмжилсэн нийгмийн хөдөлгөөн) урд зүг рүү явах урагшлан явах (өмнийг чиглэн явах) (шилжсэн утга) ажил үйлс бүтэх, бүтэмжтэй байх ажил урагшлах (ажил ахих, бүтэмжтэй байх).
урайлах [үйл үг] урай гэж хашгирах манлайлан дагуулах.
уралдах [үйл үг] хурд хүчээ сорих, хир хурдлахыг турших морь уралдах (морьдын хурдыг сорих), уралдан тэмцэх (хүч чадлаа сорих, хурд хүчээ сорих) биеийн тамирын тэмцээнд уралдах (хэн түрүүлэхээ үзэх, хэн нь хүчтэйгээ сорих, хурд хүчээ сорих) ажил үйлсээрээ бие биенээсээ урьтахаар хүч ухаанаа сорих (шилжсэн утга) урьтахыг хичээх хонхтой уралдах (хонх дуугарахаас өмнө урьтах), нартай уралдах (эрт босох) (шилжсэн утга) ам булаалдах, өрсөх уралдан ярих (нэг нэгнээсээ өрсөж ярих).
урамгүйдэх [үйл үг] урамгүй болох.
урамдах [үйл үг] буга, бухын ороо нь орон хангинан дуугарах буга урамдах (бугын дуугарах) урам дуугаргах урамдан авлах (урам татан ан авлах).
урамших [үйл үг] урам орох, улам урамтай болох урамшин сонирхох (урам зориг орон дурлах, хүсэл зориг нэмэгдэн дурлах).
урамших [үйл үг] зарим амьтны от, урамшил орох.
урах [үйл үг] эд бөс мэтийг хүчлэн тасдаж хэсэглэх дээлээ урах (а.дээлийн даавууг хүчлэн таслах б.дээлээ огло татах), үсээ урж, үйлээ үзэх (ихэд зовох, шаналах) шалбалах арьсаа урах (арьсаа шалбалах, гэмтээх), хумсаараа урах (хумсаараа маажих, шалбалах) юмыг огло татан, хага татан, онгорхой цоорхой, ан гуутай болгох нохой, чоно зэрэг араатны хүн, амьтныг хазаж шархдуулах урдаг нохой (зуудаг нохой, хүн рүү дайрч гэмтээдэг нохой) (шилжсэн утга) муу үг зааж, хүний сэтгэлийг үймүүлэх, хутгах сэтгэл урах (сэтгэл өвтгөх, сэтгэл эмзэглүүлэх) (шилжсэн утга) бусдыг анхаарах сөхөөгүй эг маггүй ярих, ам булаацалдах амаа урчих шахах (ам булаацалдан дэмий чалчих) (шилжсэн утга) олс, ноос, унгас зэргийг сэмлэх, салгах.
урваганах [үйл үг] урвагар юмны урвага урвага хөдлөх (шилжсэн утга) дургүйцэн уруу царайлах

Нээлттэй мэдээллийн сан www.opendatalab.mn цахим хуудсыг ашиглах, мэдээлэл хайх, түгээх хэн бүхэн доорх нөхцөлийг хүлээн зөвшөөрсний үндсэн дээр үйлчилгээ авах эрхтэй.

  1. Хуульд зааснаар төрийн болон орон нутгийн өмчийн хуулийн этгээд, бусад нийтийн эрх зүйн хуулийн этгээдээс олон нийтэд нээлттэй байршуулсан мэдээллийг иргэд, олон нийт үнэн зөв гэж үзэх эрхтэй. Иймд тухайн мэдээллийг мэдээллийн сан, түүнийг хариуцагч Бодлогод залуусын хяналт ТББ болон системийн ашиглалтыг хариуцсан аливаа хувь хүний байр суурь гэж үзэхгүй ба анхдагч эх сурвалжаас хүлээн авсан мэдээллийн үнэн зөв эсэх, тухай мэдээллийн талаар аливаа хууль эрх зүйн маргаан байгаа эсэхэд мэдээллийн сан хариуцлага хүлээхгүй.
  2. Мэдээллийн сан нь техникийн нөхцөл, боломжоос шалтгаалан тодорхой цаг хугацааны давтамжтайгаар албан ёсны эх сурвалжуудаас мэдээллийг татан авч, тухайн цаг үед үнэн зөвд тооцогдож байсан мэдээллийн түүх үүсгэдэг. Иргэд, олон нийт мэдээллийн санг хэзээ ашиглаж байгаагаас үл хамааран мэдээллийн түүхтэй танилцах эрхтэй тул тус мэдээлэл хуучирсан, эсхүл анхдагч мэдээллийн эх сурвалжаас устгасан, нэвтрэх боломжгүй болсон гэх үндэслэлээр тус мэдээллийн сангаас хасахгүй болно.
  3. Мэдээллийн санг ашиглан мэдээ, сурвалжилга бэлтгэх болон олон нийтэд түгээх бүхий л этгээд мэдээллийн санд хадгалагдаж буй өнгөрсөн үеийн болон одоогийн мэдээллийн үнэн зөв, хүчинтэй эсэхийг зөвхөн анхдагч эх сурвалж болон түүнийг хариуцагч төрийн эрх бүхий байгууллагаас нягталж шалгах үүрэгтэй.
  4. Энэ үйлчилгээний нөхцөлийн 3-т заасан үүргээ хэрэгжүүлээгүйтэй холбоотойгоор бий болох аливаа эрсдэл, хариуцлагыг зөвхөн тухайн этгээд хариуцах бөгөөд мэдээллийн систем болон түүнд холбогдох этгээдийг аливаа учрах нэхэмжлэл, хариуцлагаас чөлөөлнө.
  5. Тус мэдээллийн сангийн зохиогчийн эрх хуулиар хамгаалагдсан бөгөөд мэдээллийн сангаас боловсруулж хүргэсэн мэдээллийг олон нийтэд дурдах тохиолдолд эх сурвалжийг заах нь оюуны өмчийн эрхийн зөрчил үүсгэхгүй байх үндэслэл болно.