Нэр үг

улаачин [нэр үг] улаач.
улавч [нэр үг] гутлын уланд дэвсэх зүйл улавч дэвсэх (гутлыг зөөллөх, дулаалах зорилгоор хийх дэвсгэр) хавхны дор тавих зүйл хавхны улавч (хавхны дор тавихад хэрэглэх зүйл) тэнхлэгийн ачааллыг өөртөө үүрэх голны углуур хэсэг.
улавчуур [нэр үг] хэтний уул, цахиурыг агуулах бяцхан хүүдий.
улаг [нэр үг] уршиг, балаг улаг балаг (хоршоо үг) (гай уршиг).
улай [нэр үг] мах цус болон улайж харагдах зүйл улай гарах (амьтан үхэж сэг гарах), улай удах (улай гаргах, улай хийх), улай хийх (малыг олноор нь алж улай гаргах), улай нялай (хоршоо үг) (цус болон цусны өнгөтэй зүйл, түүний ихэд тархсан байдал), улай үзсэн хэрээ шиг (а.хүний мууд олуул дурлах б.юманд ховдоглон дайрах гэсэн санаа), улай эргэх (шунаг сэтгэлээр олз хайх), улай эс үзвэл шаазгай юунд буух вэ, шаазгай эс нисвэл морь юунд үргэх вэ (зүйр үг) (юм заавал цаанаа учиртай байдаг).
улайрал [нэр үг] улайрах үйлийн нэр, улайрах нь.
улайсгуур [нэр үг] юмыг улаан болтол нь халаах хэрэгсэл.
улайтгал [нэр үг] улайтгах үйлийн нэр, улайтгах нь.
улайтгуур [нэр үг] юмыг улайтгах з(үйл үг)
улайшрах [нэр үг] улайрсан дайсан (яахаас ч буцахгүй болсон дайсан), улайрсан дээрэмчин (яахаас ч сийхгүй болсон дээрэмчин), мөнгөнд улайрах (мөнгө олохын тулд яахаас ч буцахгүй болох, мөнгөний хойноос хэт хөөцөлдөх), архинд улайрах (архинд хэт автах), улайран дайрах (улангасах, яахаас ч буцахгүй болох), сарлагийн бух нэг улайрвал тун бэрхтэй шүү (улангассан бух яаж ч мэднэ).
уламжлагч [нэр үг] нэг талын санааг нөгөөд дамжуулан мэдүүлэгч дээдсийн үлдээсэн өвийг залгамжлан авч үе улируулан үлдээгч хүн.
уламжлал [нэр үг] уламжлах үйлийн нэр уламжлалыг дамжуулах явдал үеэс үе дамжин удаан хугацаагаар хадгалан үлддэг нийгэм, соёлын өвийн зүйлс залгамжлан авах зүйл уламжлалаа баримтлах (үе дамжин хадгалан авсан зүйлээ ёс дэгийнх нь дагуу баримтлах), уламжлал болох (хэвшин тогтох), уламжлалаа дагах (үе дамжин баримталсан зүйлээ дагах), уламжлалын зарчим (үе дамжин замгалжлан авсан арга барилаа дагах зарчим), уламжлал ёсоор (тогтсон заншил ёсоор), аман уламжлал (амаар дамжин ирсэн соёлын өв), бичгийн уламжлал (бичгээр дамжин ирсэн соёлын өв), соёлын өв уламжлал (үеэс үед дамжин ирсэн соёлын өв), тогтсон уламжлал (а.тогтсон цагт байнга хийдэг баяр ёслол, б.эртнээс хэвшсэн дэг жаяг), үндэсний уламжлал (тухайн үндэстний онцлог бүхий уламжлан авсан зүйл), үеэ өнгөрөөсөн уламжлал (тухайн цаг үедээ тохирохоо больсон уламжлан авсан зүйл), эртний уламжлал (эртнээс өвлөгдөн ирсэн дэг жаяг, ёс горим)
уламжлах [нэр үг] үе улиран эзэмших (ямар нэг юм ба газар нутгийг үе залгамжлан эзэмших) хийж байсан хугацаат ажил үйлийг хугацаа сунган хийх улиран сонгогдох (хийж байсан сонгуульт ажлаа ахин хийх), улирсан албан хаагч (цэргийн нэр томьёо) (хуульд заасан хугацаанаас илүү хугацаагаар цэргийн алба хааж байгаа түрүүч ба ахлагч), анги улирах (анги дэвшихгүй хуучин ангидаа ахин суралцах).
уламлал [нэр үг] уламлах үйлийн нэр уламлал сайтай (нягт сайн уламласан) ургамлын уламлал (тодорхой орчинд ургамлын нэгэн бүлгэмдэл нөгөөгөөр уламлан солигдож хөгжих).
улангир [нэр үг] нүдний салст бүрхэвч үрэвсэх өвчин улангир нүд (үрэвсэж өвдсөн улаан нүд).
улас [нэр үг] улас хийх (а.улаан өнгө хоромхон зуур үзэгдэх, түргэн зуур улайх), гал улас хийх (галын дөл хоромхон зуур үзэгдэх). чийдэн улас хийх (чийдэн түргэн зуур асаад унтрах), улас хийх гэрэл (хоромхон асах гэрэл) б.царай хоромхон зуур улайгаад өнгөрөх в.(шилжсэн утга) уурлах янз орох, уурлаж эхлэх царай улас хийх (а.ичингүйрэн агшин зуур царай улайх б.уурлах янз орж, царай агшин зуур улайх), улас улас хийх (а.улаан юмны үе үе анивчих байдал б.нүүр царайны байдал үе үе улаан болох).
улба [нэр үг] улба болох (уярах, зөөлөн болох).
улба [нэр үг] улба шалба (хоршоо үг) (ус бороонд дэвттэл норсон байдал).
улба хуучир. [нэр үг] хуяг дотуур өмсөх хөвөнтэй цамц хөвөнтэй хүрэм.
улбаа [нэр үг] чийг бууж өвс ургамлын дээр хуралдан тогтсон ус улбаа татуулах (чийг буусан өвсөн дээгүүр явж өнгөрөх) улбаан дээгүүр гарсан хүн, амьтны мөр.

Нээлттэй мэдээллийн сан www.opendatalab.mn цахим хуудсыг ашиглах, мэдээлэл хайх, түгээх хэн бүхэн доорх нөхцөлийг хүлээн зөвшөөрсний үндсэн дээр үйлчилгээ авах эрхтэй.

  1. Хуульд зааснаар төрийн болон орон нутгийн өмчийн хуулийн этгээд, бусад нийтийн эрх зүйн хуулийн этгээдээс олон нийтэд нээлттэй байршуулсан мэдээллийг иргэд, олон нийт үнэн зөв гэж үзэх эрхтэй. Иймд тухайн мэдээллийг мэдээллийн сан, түүнийг хариуцагч Бодлогод залуусын хяналт ТББ болон системийн ашиглалтыг хариуцсан аливаа хувь хүний байр суурь гэж үзэхгүй ба анхдагч эх сурвалжаас хүлээн авсан мэдээллийн үнэн зөв эсэх, тухай мэдээллийн талаар аливаа хууль эрх зүйн маргаан байгаа эсэхэд мэдээллийн сан хариуцлага хүлээхгүй.
  2. Мэдээллийн сан нь техникийн нөхцөл, боломжоос шалтгаалан тодорхой цаг хугацааны давтамжтайгаар албан ёсны эх сурвалжуудаас мэдээллийг татан авч, тухайн цаг үед үнэн зөвд тооцогдож байсан мэдээллийн түүх үүсгэдэг. Иргэд, олон нийт мэдээллийн санг хэзээ ашиглаж байгаагаас үл хамааран мэдээллийн түүхтэй танилцах эрхтэй тул тус мэдээлэл хуучирсан, эсхүл анхдагч мэдээллийн эх сурвалжаас устгасан, нэвтрэх боломжгүй болсон гэх үндэслэлээр тус мэдээллийн сангаас хасахгүй болно.
  3. Мэдээллийн санг ашиглан мэдээ, сурвалжилга бэлтгэх болон олон нийтэд түгээх бүхий л этгээд мэдээллийн санд хадгалагдаж буй өнгөрсөн үеийн болон одоогийн мэдээллийн үнэн зөв, хүчинтэй эсэхийг зөвхөн анхдагч эх сурвалж болон түүнийг хариуцагч төрийн эрх бүхий байгууллагаас нягталж шалгах үүрэгтэй.
  4. Энэ үйлчилгээний нөхцөлийн 3-т заасан үүргээ хэрэгжүүлээгүйтэй холбоотойгоор бий болох аливаа эрсдэл, хариуцлагыг зөвхөн тухайн этгээд хариуцах бөгөөд мэдээллийн систем болон түүнд холбогдох этгээдийг аливаа учрах нэхэмжлэл, хариуцлагаас чөлөөлнө.
  5. Тус мэдээллийн сангийн зохиогчийн эрх хуулиар хамгаалагдсан бөгөөд мэдээллийн сангаас боловсруулж хүргэсэн мэдээллийг олон нийтэд дурдах тохиолдолд эх сурвалжийг заах нь оюуны өмчийн эрхийн зөрчил үүсгэхгүй байх үндэслэл болно.