Үйл үг

сайрмаглах [үйл үг] сайрмаг болгох.
сайрхах [үйл үг] гайхуулан бардамнах, сайнаа гайхуулах мэдлэгээрээ сайрхах (сурч мэдсэн зүйлээ гайхуулан бардамнах), хэт сайрхах (өөрт буй ямар нэгэн зүйлээрээ ихэд бахархан бардамнах), сайрхан ярих (ямар нэг зүйлийн тухай гайхуулан ярих), сайрхвал сайвар жороо, муурхвал модон хөшөө (зүйр үг) (ааш зан тогтворгүй хүн) зусар зан гарган саймсрах, сайн мэт харагдахыг хичээх.
сайшаах [үйл үг] сайн хүн ба сайн хэрэг явдлыг хөхүүлэн магтах сайшаах дуу (хийж бүтээсэн зүйлийн нь сайн талыг магтан хэлсэн нь), сайшаан баясах (сайныг нь онцлон тэмдэглэж хөөрөх), сайшаан дэмжих (урамшуулан хөхүүлэх), сайшаан шагнах (сайн байна хэмээн урамшуулах), магтан сайшаах (магтан урамшуулах), сайшаах зэмлэх (хоршоо үг) (магтан дэмжих эсвэл буруутгах).
салаавчлах [үйл үг] ямар нэг юмыг зөрүүлдэн солбих гараа салаавчлах (хоёр гарынхаа хуруунуудыг хооронд нь зөрөлдүүлэн солбицуулах) салаавчилсан гараараа ямар нэг зүйлийг тэврэх, барих толгойгоо салаавчлах (салаавчтай гараараа толгойгоо барих), өвдгөө салаавчлах (салаавчилсан гараараа өвдгөө тэврэх) ямар нэг зүйлийг хуруугаараа хавчих юмыг хооронд нь солбин ээлжлэх, алаглуулах салаавчлан нэхэх (хоёр эсвэл хэд хэдэн өнгийн утсыг алаглуулж нэхэх) (ярианы үг, хэллэг) салаавч гаргах, салаавч үзүүлэх.
салаажих [үйл үг] олон салаатай болох.
салаалах [үйл үг] нэг юмнаас олон зүйл салбарлан үүсэх, гарах, салаатай болох мод салаалж ургах (модонд салаа мөчир ургах), үс салаалах (үсний нэг ширхэг олон үзүүртэй болох) нэг уяа, гогцооноос хоёр болон түүнээс дээш зүйлийг бэлчирлэн торгох морио салаалж аргамжих (морь малыг нэг гадаснаас бэлчирлүүлэн аргамжих) хуваах гэзгээ салаалж сүлжих (үс гэзэгтээ хагалбар гарган сүлжих).
салаарах [үйл үг] салаа гарах, салаа харагдах тариан түрүү салаарах (тарианд түрүүнд салаа ургах) шингэн зүйл гашлан зунгаартах.
салаатах [үйл үг] салаа гарах, салаалах (шилжсэн утга) юманд ац, учир шалтгаан гарах хэрэг салаатах (хэрэг явдалд ац, учир шалтгаан үүсэх), сэтгэл санаа салаатах (сэтгэл санаа хоёрдох).
саламганах [үйл үг] саламгар юмны байнга хөдлөх.
саламлах [үйл үг] саламгар, уранхай тасархай болгох юмыг сэмэлж урах модны мөчрийг саламлах (модны мөчрийг салбайлгах).
салах [үйл үг] хамт биш болох, холдох салж нийлэх (а.хоёр, түүнээс дээш тоотой зүйлсийн цуг болон салангид болох б.гэр бүлийн хүмүүс хамт болон тусдаа амьдрах), салж нүүх (хөрш зэргэлдээ байсан айл нүүж өөр газар буух), салж одох (өөр өөр зүгт явах), салж явах (цуг явж байсан хүнээсээ холдон одох) нэг зүйл хэдэн хэсэгт хуваагдах заадлаараа салах (тухайн зүйл нийлж уулзсан хэсгээрээ тасарч ойчих), гагнаас салах (гагнагдсан хэсэг нь тасрах), сэнж нь салах (сэнжээрээ тасрах), зам салах (а.салаа замтай болох б.салаа зам даган тусдаа явах в.цуг явж байсан хүмүүсийн хүрэх зүг чиг таарахгүй зөрж явах), салалгүй дагах (ямагт дагах), салалгүй явах (үргэлж хамт байх), салахын түүс болох (тухайн газар болон хэн нэгнээс холдон явахыг ихэд хүсэх), салах садрах (хоршоо үг) (зүг бүрт тархах), салсныг нь нийлүүлж, сайрхсныг нь нийцүүлэх (цэцэн үг) (бусдын үйл хэргийг бүтээж туслах, эв найртай болгох) ангижрах, хагацах зовлонгоос салах (зовлонгоос ангижрах), мориноосоо салах (явгарах, унаагүй болох), өвчнөөс салах (өвчин илааршиж эдгэх), өрнөөс салах (өр ширгүй болох), хирнээсээ салах (усанд орж биеэ угаах), хөрөнгөнөөсөө салах (хоосрох, эд хөрөнгөө үрэн таран хийж дуусгах), эрхтэнээсээ салах (тахир дутуу болох), эхээсээ салах (эхээсээ хагацаж өнчрөх), салах ёс хийх (а.хол явж буй хүнд ерөөл хэлж үдэн мордуулах, бусдаас холдон явж байгаагаа илтгэн ёс үйлдэх б.нас барагсдыг сүүлчийн замд нь үдэж гаргах), салж хагацах (а.дотнын зүйлээсээ ангижрах б.ямар нэгэн муу гэм, зуршлаа хаях), салж ядах (сэтгэл хоргодож орхин явж чадахгүй байх) ханилан суухаа болих, гэрлэлтээ цуцлах салсан эхнэр (урьд ханилж байсан эхнэр), салж сарних (гэрлэлтээ цуцалж тус тусдаа амьдрах), салах эмд үнээ тугал нийлэх хамаагүй (цэцэн үг) (сэтгэл буруулсан хүнд ажил хэрэг хамаагүй болдог), салах гэдэг самуурахын тэмдэг, сайрхах гэдэг доройтохын тэмдэг (зүйр үг) (саймширч биеэ магтах нь муу үр дагавартай) аливаа үйлийг бүрмөсөн дуусгах авч салах (авцаагаа бүрэн авах), өгч салах (өр ширээ өгч дуусгах), хэлж салах (хэн нэгэнд хэлж ярья хэмээн бодож байсан зүйлээ хэлэх), салж амрах (ямар нэгэн зүйл болон хэн нэгнээс бүрмөсөн холдох, хамт биш байх).
салбаганах [үйл үг] салбагар зүйлийн байнга хөдлөх, нэвсгэнэх (шилжсэн утга)(ярианы үг, хэллэг) өөрт чухал хамаатай бус хэрэгт идэвх зүтгэл гарган оролцох.
салбагардах [үйл үг] хэтэрхий салбагар болох, салбагарын учир зохисгүйдэх дээлийн хормой салбагардах (дээлийн хормой хүлхийн унжих).
салбайх [үйл үг] салбагар болох.
салбалах [үйл үг] салмайлгах.
салбалзах [үйл үг] салбагар юмны салбага салбага хөдлөх мод салбалзах (мөчир салаа ихтэй модны хөдлөх).
салбарах [үйл үг] хатуу зүйлийн олон хэсэг цуурах, эвдрэх мод салбарах (мод олон хэсэг цуурах), ташуурын үзүүр салбарах (ташуурын үзүүр олон хэсэг цуурч няцрах), салбарах талбарах (хоршоо үг) (хэмхэрч эвдрэх) бөс, даавуу зэргийн сэмэрч урагдах хувцас салбарах (хувцас сэмэрч урагдах) ургамал, ногоо зэргийн шим шүүсээ алдаж хатах (шилжсэн утга) ихэд зодож жанчих салбартал банздах (банзаар их олон удаа жанчих), салбартал нь зодох (нэвширтэл нь зодох), салбарахын түрүүнд сарвуу тохой хоёр, санагдахын түрүүнд аав ээж хоёр (зүйр үг) (хувцасны хэсгүүд дундаас хамгийн түрүүнд ханцуй, тохой сэмэрч урагддаг бол хүн ямар нэгэн хэрэг явдал гарахад ээж аавыгаа эхэлж санадаг).
салбарлах [үйл үг] салаалан гарах, нэг юм олон тийш салаалах алтайн нуруунаас салбарласан нуруу (алтайн нуруунаас эхтэй уул нуруу), зам салбарлах (зам салаалах), салбарласан мөчир (олон салаатай мөчир), салбарлаж гарах (ямар нэгэн зүйл олон салаатай болох) салбар үүсгэх, бий болгох салбарлан байгуулах (тухайн байгууллагад харьяалагдах шинэ салбарыг үүсгэн байгуулах).
салбарлах [үйл үг] салбайж урагдах, элэгдэх.
салбах [үйл үг] тухайн хэрэг явдлын талаар мэдэхгүй байтлаа мэдэмхийрэн аашлах, хэлэлцэх хадсан өвс мэтийг газар дээр нь хэрэгсэхгүй орхих.

Нээлттэй мэдээллийн сан www.opendatalab.mn цахим хуудсыг ашиглах, мэдээлэл хайх, түгээх хэн бүхэн доорх нөхцөлийг хүлээн зөвшөөрсний үндсэн дээр үйлчилгээ авах эрхтэй.

  1. Хуульд зааснаар төрийн болон орон нутгийн өмчийн хуулийн этгээд, бусад нийтийн эрх зүйн хуулийн этгээдээс олон нийтэд нээлттэй байршуулсан мэдээллийг иргэд, олон нийт үнэн зөв гэж үзэх эрхтэй. Иймд тухайн мэдээллийг мэдээллийн сан, түүнийг хариуцагч Бодлогод залуусын хяналт ТББ болон системийн ашиглалтыг хариуцсан аливаа хувь хүний байр суурь гэж үзэхгүй ба анхдагч эх сурвалжаас хүлээн авсан мэдээллийн үнэн зөв эсэх, тухай мэдээллийн талаар аливаа хууль эрх зүйн маргаан байгаа эсэхэд мэдээллийн сан хариуцлага хүлээхгүй.
  2. Мэдээллийн сан нь техникийн нөхцөл, боломжоос шалтгаалан тодорхой цаг хугацааны давтамжтайгаар албан ёсны эх сурвалжуудаас мэдээллийг татан авч, тухайн цаг үед үнэн зөвд тооцогдож байсан мэдээллийн түүх үүсгэдэг. Иргэд, олон нийт мэдээллийн санг хэзээ ашиглаж байгаагаас үл хамааран мэдээллийн түүхтэй танилцах эрхтэй тул тус мэдээлэл хуучирсан, эсхүл анхдагч мэдээллийн эх сурвалжаас устгасан, нэвтрэх боломжгүй болсон гэх үндэслэлээр тус мэдээллийн сангаас хасахгүй болно.
  3. Мэдээллийн санг ашиглан мэдээ, сурвалжилга бэлтгэх болон олон нийтэд түгээх бүхий л этгээд мэдээллийн санд хадгалагдаж буй өнгөрсөн үеийн болон одоогийн мэдээллийн үнэн зөв, хүчинтэй эсэхийг зөвхөн анхдагч эх сурвалж болон түүнийг хариуцагч төрийн эрх бүхий байгууллагаас нягталж шалгах үүрэгтэй.
  4. Энэ үйлчилгээний нөхцөлийн 3-т заасан үүргээ хэрэгжүүлээгүйтэй холбоотойгоор бий болох аливаа эрсдэл, хариуцлагыг зөвхөн тухайн этгээд хариуцах бөгөөд мэдээллийн систем болон түүнд холбогдох этгээдийг аливаа учрах нэхэмжлэл, хариуцлагаас чөлөөлнө.
  5. Тус мэдээллийн сангийн зохиогчийн эрх хуулиар хамгаалагдсан бөгөөд мэдээллийн сангаас боловсруулж хүргэсэн мэдээллийг олон нийтэд дурдах тохиолдолд эх сурвалжийг заах нь оюуны өмчийн эрхийн зөрчил үүсгэхгүй байх үндэслэл болно.