Үйл үг

нухлах [үйл үг] байн байн нухах, олонтоо нухах нүдээ нухлах (нүдээ байн байн нухах) (шилжсэн утга) дарлах, дорд үзэх морио нухлах (морио номхон болохоор нь үргэлж эдлэх).
нухчих [үйл үг] байн байн нухлах (шилжсэн утга) дорд үзэн дарлах нухчин дарлах (дээрэнгүй байдал гарган дорд үзэх), нухчин дарах (хүчээр түрэмгийлэн устгах).
нүгдийх [үйл үг] нүгдгэр болох.
нүдлэх [үйл үг] юмыг хармагц таних, андахгүй мэддэг болох мод нүдлэх (даалуу зэргээр наадаж тоглохдоо модыг андахгүй мэдэх), сайн нүдлэх (сайн гэгч нь тогтоож авах), нүдэлж зүслэх (хармагц таньдаг болох), нүдлэх тогтоох (хоршоо үг) (ой тойндоо ортол цээжлэх) зарим ургамлын сая цухуйн ургах агь нүдлэх (агь цухуйх), яргуй нүдлэх (яргуй сая цухуйж ургах) гөвдрүү, яр зэрэг аль нэг хэсгээрээ нимгэрэн цоорч, орой гарах хатги нүдлэх (хатгины толгой гарах) цас бага зэрэг хайлж цоохортох цас нүдлэх (цас хайлж, газар цоохортох) шургуулга, сав суулга зэрэгт өрөө, нүд хийх.
нүдүүрдэх [үйл үг] нүдүүрээр цохих цай нүдүүрдэх (шахмал цайг нүдүүрээр нунтаглан бутлах).
нүдэх [үйл үг] нүдүүрээр дэлдэж няцлах, нунтаглах борц нүдэх (борцоо нүдүүрээр нүдэн няцлах), будаа нүдэх (будааг нүдүүрээр дэлдэж цайруулах) ихэд зодож занчих зодож нүдэх (ихэд зодож цохих), морио толгой түрүүгүй нүдэх (мориныхоо толгой руу ихэд цохиж жанчих), мод чулуугаар нүдэх (ямар нэг зүйлийг чулуу мод зэргээр дэлдэх) цохих, балбах хаалга нүдэх (хаалга хүчтэй цохих), бөмбөг нүдэх (бөмбөг цохин тоглох).
нүжгэнэх [үйл үг] хүчтэй дуу чимээ гарах буу нүжгэнэх (буун дуу их хүчтэй үргэлжлэн сонсогдох).
нүргэлэх [үйл үг] байн байн нүр хийсэн чимээ гарах нүргэлэн дуугарах (нүр хийсэн их дуу чимээний дахин дахин сонсогдох), нүргэлэн цуурайтах (нүр нүр хийсэн дуу чимээ цуурайтан сонсогдох).
нүргэрэх [үйл үг] нүр нүр хийсэн дуу чимээ үргэлжлэн гарах.
нүргэх [үйл үг] нүр хийсэн чимээ гарах яндан нүргэх (яндан доргих мэт хүнгэнэсэн дуу чимээ гарган дуугарах).
нүсрэх [үйл үг] ядарч туйлдан биеэ даахгүй болох хавар болох гэдэг ийм байдаг юм даа. бие нүсрээд ердөө хөдөлж болохгүй юм. (ярианы үг, хэллэг) бороо орох тусмаа ширүүсч зогсох шинжгүй болох.
нүсэрдэх [үйл үг] хэтэрхий нүсэр болох, хэтэрхий нүсэр учраас зохисгүйдэх мориндоо нүсэрдэх (том биетэй хүн жижиг морь унаснаас овор ихтэй харагдах) олон тоотой болох.
нүүгэлтэх [үйл үг] том нүсэр бараан юмны алст алгуур хөдлөх нүүгэлтэн хөврөх (нүсэр их зүйлийн алст алгуур сунжран хөдлөх), үүл нүүгэлтэх (бөөн үүл алст алгуур нүүх).
нүүдэллэх [үйл үг] нутаг сэлгэн нүүдэл хийх нүүдэллэн ирэх (өөр газраас тухайн нутагт суурьшихаар ирэх) олон дахин нүүх нүүдэллэн явах (а.олон өдөр нүүж явах б.нэг буусан газраа удаан суурьшихгүй байх), үүл нүүдэллэх (үүл салхинд туугдан явах) нүүдлийн маягаар амьдрах. нүүдэлч(ин) (нэр үг) ус, бэлчээр даган малаа маллан аж төрдөг хүмүүс нүүдэлчин аймаг (түүхэн үг, түүхийн нэр томьёо) (мал аж ахуй эрхлэн аж төрдөг хүмүүс) нүүдэллэн явдаг хүн.
нүүлгэх [үйл үг] нүүхэд хүргэх албадан нүүлгэх (дээд газраас албан бичиг өгч нүүхэд хүргэх), шилжүүлэн нүүлгэх (өөр газарт суурьшуулах), нүүлгэн аваачих (нутаг солиулан өөр газарт буулгах) нүүхэд нь туслах (шилжсэн утга) шидэх, чулуудах чулуугаар нүүлгэх (чулуугаар шидэх).
нүүлэх [үйл үг] хүнийг мууд унаган эвдэн явах.
нүүлэх [үйл үг] зуухны утаа буцан гарах.
нүүрдэх [үйл үг] биеэр уулзаж учрах, нүүр тулах нүүрдэн ярилцах (бие биенээ харан ярилцах).
нүүрлэх [үйл үг] юманд өнгө, нүүр хийх авдар нүүрлэх (а.авдрын өмнө этгээдийг хээлж хуарлах б.авдрын өмнө таглаа хийх) гуулах, бичиг судрын агуулгыг нүүр дээр нь товч тэмдэглэх судар нүүрлэх (а.сударт нүүр хийх б.судрын агуулгыг нүүрэн дээр нь товчлон тэмдэглэх) бичгийн нүүрт тэмдэг дарах өөд өөдөөсөө хандах, харах нүүрлэсэн хаалга (өөд өөдөөсөө харсан хаалга) (шилжсэн утга) муу зүйл байн байн тохиох, учрах зовлон нүүрлэх (гай зовлон тохиох), хулгай нүүрлэх (гэр оронд нь дахин дахин хулгай орох), гай нүүрлэх (гай учрах) (шилжсэн утга) байн байн өвчин тусах. нүүрс(эн) (нэр үг) эрдсийн хольц агуулсан ургамлын гарал үүсэлтэй, хатуу шатамхай, тунамал чулуу, түлшинд хэрэглэнэ хүрэн нүүрс (ялзмагт нүүрсний бага зэрэглэлтэй хүрэн бараан, хүрэн өнгөтэй, хатуу шатамхай, тунамал чулуу), чулуун нүүрс (газраас малтан гаргах шимийн гаралтай шатах хатуу биет эрдэс), модны нүүрс (мод шатахад үүсэх шатах хатуу зүйл), хусны нүүрс (хус модыг дутуу шатаан түлш болгосон нь), нүүрс малтах (хар өнгөтэй хатуу эрдэсийг газрын гүнээс ухан гаргах), нүүрс түлэх, нүүрс тавих (а.дутуу шатаасан хатуу түлшээр галлах б.хар өнгөтэй хатуу эрдэсээр гал түлэх), нүүрсний уурхай (чулуун нүүрс гаргах орд), нүүрсний хог (а.дутуу шатаасан хатуу түлшний хог б.газрын гүнээс малтаж гаргасан эрдэсийн хог), үнс нүүрс (хоршоо үг) (шатаж дууссан зүйлээс үлдсэн юм), түлээ нүүрс (хоршоо үг) (түлшний зүйл), нүүрс хар боловч төмрийг хайлуулна, нэхий ширүүн боловч хүйтнийг халаана (зүйр үг) (а.юмны чанарыг гаднаас нь мэдэх боломжгүй, үзэмж муу боловч тохирсон зүйлдээ хэрэгцээтэй байдаг б.эд юмыг өнгөөр магадлах бус ашиг тус, хэрэгцээгээр нь үнэлэх), нүүрсийг угаах тутам харлана, алтыг шатаах тутам шарлана (зүйр үг) (тухайн зүйлийн мөн чанар илрэх) химийн нэгдэл дэх нүүрстөрөгчийн товчлол.
нүүрсжих [үйл үг] нүүрсээр баялаг болох эртний ургамлууд тунамал бодосын дунд булагдаж, даралт ба дулаан зэргийн нөлөөллөөс болж аажмаар нүүрс болох.

Нээлттэй мэдээллийн сан www.opendatalab.mn цахим хуудсыг ашиглах, мэдээлэл хайх, түгээх хэн бүхэн доорх нөхцөлийг хүлээн зөвшөөрсний үндсэн дээр үйлчилгээ авах эрхтэй.

  1. Хуульд зааснаар төрийн болон орон нутгийн өмчийн хуулийн этгээд, бусад нийтийн эрх зүйн хуулийн этгээдээс олон нийтэд нээлттэй байршуулсан мэдээллийг иргэд, олон нийт үнэн зөв гэж үзэх эрхтэй. Иймд тухайн мэдээллийг мэдээллийн сан, түүнийг хариуцагч Бодлогод залуусын хяналт ТББ болон системийн ашиглалтыг хариуцсан аливаа хувь хүний байр суурь гэж үзэхгүй ба анхдагч эх сурвалжаас хүлээн авсан мэдээллийн үнэн зөв эсэх, тухай мэдээллийн талаар аливаа хууль эрх зүйн маргаан байгаа эсэхэд мэдээллийн сан хариуцлага хүлээхгүй.
  2. Мэдээллийн сан нь техникийн нөхцөл, боломжоос шалтгаалан тодорхой цаг хугацааны давтамжтайгаар албан ёсны эх сурвалжуудаас мэдээллийг татан авч, тухайн цаг үед үнэн зөвд тооцогдож байсан мэдээллийн түүх үүсгэдэг. Иргэд, олон нийт мэдээллийн санг хэзээ ашиглаж байгаагаас үл хамааран мэдээллийн түүхтэй танилцах эрхтэй тул тус мэдээлэл хуучирсан, эсхүл анхдагч мэдээллийн эх сурвалжаас устгасан, нэвтрэх боломжгүй болсон гэх үндэслэлээр тус мэдээллийн сангаас хасахгүй болно.
  3. Мэдээллийн санг ашиглан мэдээ, сурвалжилга бэлтгэх болон олон нийтэд түгээх бүхий л этгээд мэдээллийн санд хадгалагдаж буй өнгөрсөн үеийн болон одоогийн мэдээллийн үнэн зөв, хүчинтэй эсэхийг зөвхөн анхдагч эх сурвалж болон түүнийг хариуцагч төрийн эрх бүхий байгууллагаас нягталж шалгах үүрэгтэй.
  4. Энэ үйлчилгээний нөхцөлийн 3-т заасан үүргээ хэрэгжүүлээгүйтэй холбоотойгоор бий болох аливаа эрсдэл, хариуцлагыг зөвхөн тухайн этгээд хариуцах бөгөөд мэдээллийн систем болон түүнд холбогдох этгээдийг аливаа учрах нэхэмжлэл, хариуцлагаас чөлөөлнө.
  5. Тус мэдээллийн сангийн зохиогчийн эрх хуулиар хамгаалагдсан бөгөөд мэдээллийн сангаас боловсруулж хүргэсэн мэдээллийг олон нийтэд дурдах тохиолдолд эх сурвалжийг заах нь оюуны өмчийн эрхийн зөрчил үүсгэхгүй байх үндэслэл болно.