Үйл үг

нэрмэх [үйл үг] муу дээр нь нэрмээс, дараас болох ханиад нэрмэх (бие ядруу өвчтэй байхдаа ханиад хүрэх).
нэрмээслэх [үйл үг] нэрмээс болох. нэрс(эн) (ургамал судлал) мөлхөө үндэслэг иштэй, хөрөөн шүд бүхий навчтай, цайвар ягаан цэцэгтэй, сайхан амттай хөх, ягаан өнгийн шүүслэг жимсгэнэтэй бут, жимсээр нь чанамал хийж, архи нэрнэ нэрсний чанамал (нэрс жимсээр хийсэн чанамал).
нэрших [үйл үг] тухайн хүн, амьтан, юмыг өөрийн нь жинхэнэ нэрээр биш, ажил мэргэжил, онцлог зүйлээр нь нэрлэж дадах ямар нэгэн цол хэргэмийнхээ нэрээр олонд алдарших хатанбаатар гэж нэрших (хатанбаатар нэрээрээ олонд алдарших).
нэрэлхэх [үйл үг] хуурмаг ичимтгий зан, байдал гаргах нэрэлхэлгүй идэх (ичиж зоволгүй идэх), нэрэлхэн суух (ичин бодот байдлаа нуун суух), нэрэлхээд хэлсэнгүй (ичээд хэлэхгүй байх), нэрэлхээд нэрээ идэхгүй, хариад гэрээ идэхгүй (зүйр үг) (ичин хуурмаг зан гаргах хэрэггүй), нэрэлхвэл өлсөнө, хөнгөлвөл даарна (зүйр үг) (ичимтгий зан өөрт төвөг удна).
нэрэх [үйл үг] шингэн буюу хатуу бодосыг ууршуулах, халаах аргаар задлан салгах давирхай нэрэх (давирхай гарган авах), тогоо нэрэх (шимийн архи гаргах) гаансны толгойгоор уутан доторх амны тамхийг хутган авч татах тамхи нэрэх (гаансаар тамхи татах).
нэсрэх [үйл үг] заваарах.
нэтийх [үйл үг] алст их юмны бараа хүглийн харагдах үүл нэтийх (үүл тэнгэр бүрхэн ихэд хөглөрч харагдах) харанхуйд юмны бараа багларан бүртэлзэж харагдах байшин нэтийх (байшин харанхуйн дунд бүртэлзэн бараантах).
нэтрэх [үйл үг] урьдахаасаа улам дордох, хэтрэх улам нэтрэх (улам муудах), тамхи татах нь нэтрэх (тамхи ихээр татах).
нэтрэх [үйл үг] эд бараа урагдаж ноорох их том хөглөгөр болох тэнгэр үүлшиж бүрхэх.
нэтэгнэх [үйл үг] нэтгэр зүйлийн үргэлжлэн хөдлөх.
нэтэлзэх [үйл үг] нэтгэр зүйлийн байн байн хөдлөх харанхуйд нэтэлзэх (харанхуйн дунд бүртэлзэн үзэгдэх).
нэхэмжлэх [үйл үг] ямар нэгэн зүйлийг шаардан албан ёсны албан бичиг гаргах нэхэмжлэх бичиг (албан ёсны шаардах бичиг), өр нэхэмжлэх (өрөө төлөхийг шаардан албан бичиг илгээх) хэрэг явдлыг өнгөрсөн хойно нь нөхөж гүйцэтгэх нэхэмжлэн шагнах (нас барсан буюу он жил удсан хойно нь алдар гавьяаг нь үнэлэн шагнах), хэрэг нэхэмжлэх (өнгөрсөн хэрэг явдлыг сэргээн дахин шалган нягтлахыг шаардах), нэхэмжлэх санамжлах (хоршоо үг) (өнгөрсөн хэрэг явдлыг мартахгүйн тулд байн байн дурсах, эргэцүүлэн бодох).
нэхэх [үйл үг] хөвөн, олс, мяндас, ноос ноолуур зэргийг цувин утас болгон сүлжиж бөс бараа, хувцас хунар хийх цамц нэхэх (ноосон утас зэргээр цамц сүлжих), цэмбэ нэхэх (цэмбэ үйлдвэрлэн гаргах).
нэхэх [үйл үг] хойноос нь хөөх нэхэж дагах (хойноос салахгүй дагах), нэхэж очих (араас нь гүйцэж очих), нэхэх хөөх (хоршоо үг) (мөр даган хөөх), улаа нэхэх (элчийг дараачийн өртөөнд хүргэж унуулсан морио буцаан авахаар дагаж явах).
нэхэх [үйл үг] ямар нэгэн зүйл өгөхийг шаардан хүсэх мөнгө нэхэх (авсан мөнгөө эргүүлэн өгөхийг хүсэх), өр нэхэх (өрөө төлөхийг шаардах) өнгөрсөн хэрэг явдлын үнэн мөнийг нь олж тогтоохыг хожим дахин шаардах хэрэг нэхэх (дарагдсан хэргийг дахин задлаж үнэнийг тогтоохыг шаардах), нэхэн заалдах (өнгөрөн дарагдсан хэрэг явдлыг задлан үнэн шалтгааныг олж тогтоох, шаардах), нэхэн төлүүлэх (ямар нэгэн ажил хэргийн төлбөрийг хожим төлөхийг шаардах) тэмцээн, тоглоомд зэрэгт дийлдсэнийхээ хариуг авахаар дахин тоглох даагаа нэхэх (тоглоом, наадамд хожигдсон хүн дахих) (шилжсэн утга) эргэн бодох нэхэн санах (эргэн дурсах), нэхэн шагнах (нас барсных нь дараа гавьяаг үнэлэн шагнал олгох).
нэшлэх [үйл үг] хувилж гашлах, гутах сүү нэшлэх (халуунд сүү гашлан ээдэх), тараг нэшлэх (тараг исэн сагах).
нээгдэх [үйл үг] хаалттай зүйлийг онгойлгох агуй нээгдэх (а.агуйн хаалга онгойх б.агуйн тухай хүмүүст ойлгуулах), хөшиг нээгдэх (гол төлөв уран сайхны тоглолт эхлэхийн өмнө хөшгийг нээж тайзыг үзэгчдэд ил болгох) (шилжсэн утга) ухааран сэхээрэх билгийн мэлмий нээгдэх (аливаа зүйлийг ухааран ойлгох), нүд нээгдэх (ухаан суух, юмны учир ойлгодог болох).
нээх [үйл үг] хаалттай битүү зүйлийг онгойлгох захиа нээх (захианы дугтуйг задлан онгойлгох), хаалга нээх (үүд онгойлгох, дэлгэх), гал нээх (буудах), ам нээх (дуугарах), нүд нээх (а.дээд доод хоёр зовхио салгах б.төрсөн хүн, амьтны анх удаа харах нь в.(шилжсэн утга) юм үзэж нүд тайлах), нээхтэй хаахтай (олон ааштай хүн), ам нээвэл, уушги нээх (нэгэнт л ярьж эхэлсэн бол сэтгэл доторх бүхнээ бүгдийг нь гаргаж хэлэх хэрэгтэй), ханш нээх (зурхай судлал, зурхайн ухаан) (ичигсэд хөдлөх билгийн улирлын зурхайн ёсны жилийн хорин дөрвөн улирлын нэг, аргын улирлын дөрөвдүгээр сарын эхний арав хоногийн дотор тохиолдоно) ажил төрлийг эхлүүлэх саадгүй болгох үзэсгэлэн нээх (үзэсгэлэнг олон нийтэд үзүүлэхэд бэлэн болох), уурхай нээх (газрын баялагтай газарт үйлдвэр байгуулах), хурал нээх (хурал эхэлснийг мэдэгдэн үг хэлэх), данс нээх (а.ямар нэгэн зүйлийг данслан хөтлөхөөр болж тусгай дэвтэр гарган бичих б.байгууллага, хувь хүн арилжааны харилцах данстай болох), зам нээх (а.явах замыг бартаа багатай, саадгүй болгох б.шинэ зам ашиглалтад оруулах в.(шилжсэн утга) шинэ боломж олох) (шилжсэн утга) зодох, цохих хамрыг нь нээх (хамар руу нь цохиж цус гаргах), намалдагийг нь нээх (хамраас нь цус гартал зодох, жанчих).
нявталзах [үйл үг] нимгэн тачир үстэй зүйлийн үргэлжлэн хөдлөх.
нявталрах [үйл үг] нявтал болох.

Нээлттэй мэдээллийн сан www.opendatalab.mn цахим хуудсыг ашиглах, мэдээлэл хайх, түгээх хэн бүхэн доорх нөхцөлийг хүлээн зөвшөөрсний үндсэн дээр үйлчилгээ авах эрхтэй.

  1. Хуульд зааснаар төрийн болон орон нутгийн өмчийн хуулийн этгээд, бусад нийтийн эрх зүйн хуулийн этгээдээс олон нийтэд нээлттэй байршуулсан мэдээллийг иргэд, олон нийт үнэн зөв гэж үзэх эрхтэй. Иймд тухайн мэдээллийг мэдээллийн сан, түүнийг хариуцагч Бодлогод залуусын хяналт ТББ болон системийн ашиглалтыг хариуцсан аливаа хувь хүний байр суурь гэж үзэхгүй ба анхдагч эх сурвалжаас хүлээн авсан мэдээллийн үнэн зөв эсэх, тухай мэдээллийн талаар аливаа хууль эрх зүйн маргаан байгаа эсэхэд мэдээллийн сан хариуцлага хүлээхгүй.
  2. Мэдээллийн сан нь техникийн нөхцөл, боломжоос шалтгаалан тодорхой цаг хугацааны давтамжтайгаар албан ёсны эх сурвалжуудаас мэдээллийг татан авч, тухайн цаг үед үнэн зөвд тооцогдож байсан мэдээллийн түүх үүсгэдэг. Иргэд, олон нийт мэдээллийн санг хэзээ ашиглаж байгаагаас үл хамааран мэдээллийн түүхтэй танилцах эрхтэй тул тус мэдээлэл хуучирсан, эсхүл анхдагч мэдээллийн эх сурвалжаас устгасан, нэвтрэх боломжгүй болсон гэх үндэслэлээр тус мэдээллийн сангаас хасахгүй болно.
  3. Мэдээллийн санг ашиглан мэдээ, сурвалжилга бэлтгэх болон олон нийтэд түгээх бүхий л этгээд мэдээллийн санд хадгалагдаж буй өнгөрсөн үеийн болон одоогийн мэдээллийн үнэн зөв, хүчинтэй эсэхийг зөвхөн анхдагч эх сурвалж болон түүнийг хариуцагч төрийн эрх бүхий байгууллагаас нягталж шалгах үүрэгтэй.
  4. Энэ үйлчилгээний нөхцөлийн 3-т заасан үүргээ хэрэгжүүлээгүйтэй холбоотойгоор бий болох аливаа эрсдэл, хариуцлагыг зөвхөн тухайн этгээд хариуцах бөгөөд мэдээллийн систем болон түүнд холбогдох этгээдийг аливаа учрах нэхэмжлэл, хариуцлагаас чөлөөлнө.
  5. Тус мэдээллийн сангийн зохиогчийн эрх хуулиар хамгаалагдсан бөгөөд мэдээллийн сангаас боловсруулж хүргэсэн мэдээллийг олон нийтэд дурдах тохиолдолд эх сурвалжийг заах нь оюуны өмчийн эрхийн зөрчил үүсгэхгүй байх үндэслэл болно.