Нэр үг
уяас [нэр үг]
сур дээс зэргийг уясан зангилаа морь амьтныг уяж торгох хэрэгсэл сурын уяас (сурын уяа).
уяг [нэр үг]
урлах сэтгэлгээний цар чинээ.
уядал [нэр үг]
уядах үйлийн (нэр үг)
уялга [нэр үг]
уялга үг (бичиг зохиол, хэрэг явдлын өмнө зорьсон санааг заан гаргаж хураангуйлан бичсэн товч үг).
уялга [нэр үг]
уях үйлийн нэр уялга таарах (уяа сойлго нь таарах), уялга төмөр (юм уяхад зориулж хийсэн гогцоо мэт төмөр), уялга татлага (хоршоо үг) (юмыг уяж татах зүйл) морины уяа сойлго
уялдаа [нэр үг]
уялдсан харьцаа, холбоо авцалдаа уялдаа холбоо (хоршоо үг) (юмын харилцан нөхцөлдсөн, холбогдсон байдал), уялдаа холбоогүй (ямар нэг уялдсан харьцаа байхгүй), уялдаа холбоотой (ямар нэг уялдсан харьцаа холбоо байгаа, уялдсан харьцаа холбоо сайтай).
уялдлага [нэр үг]
уялдаа, уялдсан байдал.
уянга [нэр үг]
дуу, хөг аялгууны сонсоход тааламжтай яруу сайхан уянга туульсын төрөл зүйл (зохиолчийн үзэл санаа, сэтгэлийн хөдөлгөөний шууд илэрхийлэл болсон туулийн хүүрнэл, уянгын үүсгэлийг хослуулсан ёгт үлгэр, дууль, найраглал, шүлэглэсэн роман), уянга хийц (өвөрхангай аймгийн уянга нутгийн урчуудын монгол гэрийн мод хийж ирсэн арга барил), уянга эгшиг (яруу сайхан) уянгын зохиол уран зох. (хүний санаа сэтгэлийн ертөнц яруу найрагчийн би баатраар илэрдэг, уярал догдлол, бодол санаагаа гол төлөв шүлгээр илэрхийлдэг уран зохиолын нэг төрөл), уянгын халил (зохиолын үйл явдлын өрнөлтэй шууд холбогдолгүй боловч ямар нэгэн учир шалтгааны улмаас өгүүлэгдэхүүнээс зориуд хальсан хүүрнэн өгүүлэгчийн үг, зохиолчийн хэл ярианы нэгэн хэлбэр бүхий уран бүтээлийн дүрслэлийн арга), яруу уянга (хоршоо үг) (нэн тааламжтай, сонсголонтой байдал) бичиг зохиолын найруулга, уран сайхан утга уянгын шүлэг (яруу найргийн үг) (утга төгөлдөр, уран яруу шүлэг), уянгын шүлэг (яруу найргийн үг) (уянга бүхий шүлэг) сэтгэлийн тааламжит хөг сэтгэлийн уянга (сэтгэлээс ундрах тааламжит мэдрэмж).
уянгалал [нэр үг]
уянгалах үйлийн (нэр үг)
уяншил [нэр үг]
уянших үйлийн (нэр үг)
уярал [нэр үг]
уярах үйлийн нэр уярал баясал (хоршоо үг) (уяран зөөлрөх болон баярлан баясах сэтгэл хөдлөлийн байдал), уярал баярлал (хоршоо үг) (сэтгэл зөөлрөн баясах) хатуу бодосын
уяс [нэр үг]
сөөхий гутлын түдүүлд хэлхэн уях оосор.
уят [нэр үг]
нэг нас хүртэлх ботго.
үвх [нэр үг]
арьс боловсруулах явцад зулгарсан үс.
үг [нэр үг]
(хэл шинжлэл)үгийн сангийн болон хэлзүйн тодорхой утга илтгэдэг үгийн сангийн үндсэн нэгж болох авиа утгын цогцос үг бүтээх (үгийн үндэс болон язгуураас шинэ үг үүсгэх), үг бүтээх дагавар (шинэ үг үүсгэх бүтээвэр), үг зүй (хэлний үг бүтэх, хувилах зүй тогтол, үгийн сан хэл зүйн бүлэглэл болох үгсийн аймгийг судалдаг хэлний салбар ухаан), үг зүйн найруулга зүй (үгийн аймаг тэдгээрийн үг зүйн хувилалуудын найруулгын үүргийг судалдаг найруулга зүйн дэд салбар), үг найруулга (бичлэгийн уран сайхан), үгийн баялаг (тухайн хэлний үгийн сангийн хэмжээ), үгийн гарал (үгийн үүсэл), үгийн үндэс (үгийн үндсэн утга бүхий хэсэг буюу үгзүйн ёсоор янз бүрийн дагавар залгаж, цаашаа хувилгаж болох хэсэг), үгийн өргөлт (үгийн бусад үеэс илүү хүчтэй сонсогдох хэсэг), үгийн язгуур (үгийн цэвэр үндэс буюу цааш утга бүхий хэсгээр задалж үл болох хэсэг), үндсэн үг (тухайн хэлний уугал бөгөөд он цагийн шалгуурыг туулж хөдөлбөргүй хэвшин тогтворжиж чадсан нийт ард түмний мэддэг үг), шинэ үг (нийгмийн шинэ үзэгдэл, ойлголтыг тэмдэглэсэн үг), этгээд үг (нийт хэлний үгээс бүтдэг боловч илэрхийлж буй утгаараа үндэсний утга зохиолын хэм хэмжээнээс гажсан үг), хуучирсан үг (тухайн юм үзэгдэл, ойлголт нь хэвээр байгаа боловч ойролцоо утга бүхий өөр үгэнд байраа тавьж өгөн идэвхитэй чанараа алдсан үг), нийлэмж үг (хоёр болон түүнээс дээш үг нийлж үгийн сангийн нэг утга илэрхийлснийг), холбоо үг (нэг утга санааг илтгэсэн, үгийн үндсэн утгаа хадгалж буй хоёр буюу хэд хэдэн үгийн нийлэмж), хоршоо үг (нэг утга санааг илэрхийлдэг бөгөөд тус тусын үндсэн утгаа алдсан хоёр үг) хэлсэн зүйл, яриа, сургаал, заавар үг авалцах (хэл чимээ нэвтрэлцэх), үг авах (а.үг алдуулах, ам хэлүүлж авах б.хүний үгэнд орох, хэлсэн сургасныг ойшоох), үг алдах (хэлж болохгүй үгийг гэнэ алдаж хэлэх), үг алдуулах (гэнэ алдуулж, үг хэлүүлэх, зөвшөөрүүлэх), үг барилдах (хэлэлцэж тогтох, болзох), үг булаалдах (хүнтэй өрсөн ярих, маргалдах), үг гаргах (хэл өгүүлэл гаргах, гомдоллох, хэл ам татлах), үг гээдэггүй (а.хэлсэн ярьсан болгонд хариу өгдөг б.хэлсэн ярьсан бүхнийг өлгөн авч өөлдөг), үг дагах (үгэнд орох, хэлснээр нь хийх, хүний хэлснийг ажил хэрэгтээ тусгах), үг дагуулах (хүний хэлснийг дагуулан ярих, аялдан дагаж зөвшөөрөх), үг дайх (бусдаар үг хэлүүлэх), үг дуулах (а.хүний үгийг сонсч хүлээн авах б.бусдын үгэнд орох в.хүнээс хатуу үг сонсох), үг дэлгэх (хэрэгтэй хэрэггүй олон юм ярих, дэмий ярих), үг зааж өгөх (а.үг, үсэг зааж өгөх б.бусдад ингэж тэгж хэл гэж гэж зааварлах), үг задрах (нууц задрах), үг зохиох (хүнийг ийм тийм юм хэллээ гэж санаагаараа худал үг зохиож хэлэх), үг зөрөх (хэлсэн, ярьсныг эсэргүүцэх), үг мухардах (хэлэх үг олдохгүй болох), үг мушгих (хэлсэн үгийг гуйвуулах), үг мэддэггүй (а.хүний хэлсэн ярьсныг ойлгохдоо муу б.үгэнд ордоггүй), үг нийлэх (а.яриа нийлэх, үзэл санаа нийлэх б.асуугдах цагт өчих, хариулах үгээ сэм тохирох), үг өгөх (а.амлах, ам тангараг өгөх б.дохио болгож сануулах), үг өдөх (а.яриа эхлэх б.үг сэдэж хорыг нь маажих), үг өөлөх (буруу ташаа хэлснийг далимдуулан муучлах), үг сануулагч (жүжгийн ба давтлагын үед жүжгийн зохиолын дагуу тоглолтын явцыг ажиж шаардлагатай үед жүжигчдэд үгийг сануулан хэлдэг театрын ажилтан), үг солих (а.мэндлэх, б.ярилцах), үг сонсох (а.сонорын эрхтнээс бусдын хэлснийг сэрж мэдрэх б.бусдын муушаал, гоочлол, зэмлэлийг хүртэх в.(шилжсэн утга) сураг сонин дуулах), үг сөрөх (хэрэлдэх, хэлсэн үгийг зөвшөөрөхгүй байх, зөрөх), үг тараах (энд тэнд үнэн худал үг хэлж явах, цуу үг тараах), үг таслах (хүний яриан дундуур нь орж ярихыг болиулах, хүний яриан дундуур нь орох), үг үлдээх (а.хүнд хэлэх үгээ өөр хүнээр дамжуулан захиж хэлэх б.захиас, сургамжийн үгээ хэлэх), үг үсэгчлэн (үг нэг бүрчлэн, утга үл харгалзан), үг хавчуулах (а.бусдыг ярилцах байхад хооронд нь орж ярих, б.ярианы далимд өөр үг дуулгах), үг хадгалах (а.бусдын хэлснийг марталгүй явах б.хэлэх гэсэн үгээ тээж явах), үг хайрлахгүй (а.хэт нуршуу б.магтах), үг хэлэх (а.ярих б.хурал цуглаан дээр тусгайлан бэлсэн зүйлээ ярих), үгээ баллах (хэлснээ буцаж үгүйсгэх), үгээ буцах (хэлсэн зүйлээ хэлээгүй гэж мэлзэх), үгээ буцаах (хэлснээсээ буцах), үгээ зөөх (үгээ сунжруулан хэлж ядах), үгээ олж ядах (юм хэлэх гэж бодсон боловч чухам яаж хэлэхээ мэдэхгүй байх), үгээ олох (хэлэх үгтэй болох, шалтаг олох), их үг хэлэх (биеэсээ ахадсан юм ярих, хэгжүүн хэвлүүн зан гаргах), хатуу ширүүн үг хэлэх (загнах, зэмлэх, зандрах), үг цухуйлгах (учир явдлын үзүүрээс бага сага дурдах), үг чагнасан олигор (үг дуулчих санаатай дэргэдээс холддоггүй, салдаггүй хүн), үгний үзүүр (ярианы чиг хандлага), үгэн дотор үг байх (далд утгатай үг хэлэх), үгэн дээрээ (санаа бодлоо нуух, хэлэх хийх нь зөрөх, өнгөн дээрээ за боловч үнэн санаа нь үгүй байх), үгэнд дуртай (а.бусдын яриаг сонсох дуртай б.бусдын үгийг сонсож дамжуулах дуртай в.илүү юманд дурлах, сониуч), үгэнд орох (хүний хэлсэн, сургасныг биелүүлэх, үг дуулах), үгэндээ хүрэх (хэлсэн, амалсандаа хүрэх, хэлсэн үгээ ажил болгох), үгээ барах (хэлэх үгээ олж ядах), үгээр дайрах (хүнийг муу үгээр басамжлан хэлэх, доромжлох), нэг үгээр хэлэх (товчилбол, хураангуйлбал), даацтай үг (жинтэй үнэн үг), дотно үг (эелдэг зөөлөн сэтгэлд хоногшсон үг), егөөдсөн үг (цаад хүнээ тандсан, хор шарыг нь малтах зорилгоор далд утгатай хошин аястай хэлсэн үг), ёжтой үг (егөөдсөн үг), зөөлөн үг (аргадан учирласан үг), зүйр үг (аман зохиол) (амьдралын юм, үзэгдэл, байдал, үйлийг товч оновчтой зүйрлэн жишиж, чимэгтэй, нухацтай цөөн үгээр онож шүлэглэсэн тогтвортой хэллэг бүхий ардын аман зохиолын нэг төрөл), жороо үг (хэл зүгшрүүлэх үг), муу үг (а.тааламжгүй үг, б.өөдгүй мэдээ), өмнөх үг (ном зохиолын эхэнд тухайн ном болон зохиогчийн тухай хэлсэн үг, оршил үг), өмхий үг (далдуур егсөн, зэвүүн үг), сургаал үг (ардын аман зохиолын нэг төрөл, аж амьдралд сануулах, сургамжлах, ятгах, хориглох санааг илэрхийлж, товч цөөн үгээр шүлэглэсэн тогтвортой сургаалт хэллэг), төгсгөлийн үг (ном зохиолын төгсгөлд бичсэн үг), уран үг (сонсоход гоё, сайхан үг), үнэн үг (худал, ташаа биш үг), хатуу үг (сонсоход хэцүү ч үнэн үг), (хууль.) (эрт дээр цагаас уламжилж ирсэн аж амьдралын тухай товч цөөн үгээр шүлэглэсэн сургамжит хэллэг, аман зохиолын нэг төрөл), хүний үг (бусдын хэлсэн үг яриа), хэл зүгшрүүлэх үг (бага насны хүүхдийг түгдрэлгүй хэлж сурахад зориулж зохиосон бүлэг үгс), цуу үг (худал тарсан үг, үнэн худал нь мэдэгдэхгүй нэгээс нөгөөд дамжин яригдах яриа), цэцэн үг (аман зохиол) (амьдралын явцад ажиглаж дүгнэсэн зүйлээ товч, оновчтой, цөөн үгээр шүлэглэсэн, ухааруулах утга төгс уламжлалт хэллэг бүхий ардын аман зохиолын нэг төрөл), ширүүн үг (а.загнан зэмлэсэн үг б.шүүмжлэн өөлсөн үг), эвгүй үг (сэтгэлд сэв суулгах үг), эгзэгтэй үг (а.өө сэвийг нь олж хэлсэн үг б.далдуур егсөн, ёжсон үг), үг аялгуу (хоршоо үг) (хэлний үндсэн нэгж болон түүний хэлэхүйн ялгаа), үг аяс (хоршоо үг) (ярианы төлөв байдал, өнгө аяс), үг дуу (хоршоо үг) (дуу авиа, хэл яриа), үг дуугүй (хоршоо үг) (ямар ч болзолгүй, юу ч хэлэлгүй, эсэргүүцэлгүй), үг заавар (хоршоо үг) (зааж сургасан үг), үг захиа (хоршоо үг) (үлдээсэн үг, захиж сургасан үг), үг өчиг (хоршоо үг) (а.ам өчиг, амлалт б.мэдүүлэг), үг сүг (хоршоо үг) (ухаан жолоо, учир зүг), үг сүггүй (хоршоо үг) (а.үг хэлэхийн завдалгүй, нам сөгөөгүй, ганц үгний зөрөөгүй б.ухаан жолоогүй, учир зүггүй), үг өгүүлэл (хоршоо үг) (хэл ам, хэрэг зарга), үг учир (хоршоо үг) (юмны учир шалтгаан, нөхцөл байдал), үг үсэг (хоршоо үг) (бичиг үсэг), үг хэл (хоршоо үг) (а.хэлсэн ярьсан зүйл б.хов жив в.(шилжсэн утга) хэрэг төвөг, хэл ам), үг хэл нийлэх (санаа бодол харилцан тохирох), үг чиг (хоршоо үг) (хэлж ярих зүйл, өнгө аяс), үг шүүмж (хоршоо үг) (шүүн хэлэлцсэн үнэлэлт), үг эгшиг (хоршоо үг) (дууны өнгө, ярианы өнгө аяс), үг яриа (хоршоо үг) (хэлэх ярих юм, хэлж ярьсан зүйл), үг зөөх (хов жив хөөцөлдөх, олныг хутган үймүүлж явах), үг хаях (гоморхож, егөөдөж элдэв юм ярих), үг хөөх (а.дам сонссон үгийн эзнийг олох гэж чармайх б.хэрэггүй үгийг нэхэх), үг газар унагахгүй (үгэнд дуртай, амнаас гарсан үг нэг бүрийг сонсох), үг олдож үхэр холдох (дэмий их ярьж цаг алдах), үгээр идэх (янз бүрийн хор маажсан үг хэлэх, элдэвлэн хэлэх), үгээр нүдэх (ширүүнээр хэлэх, шүүмжлэх), үгээр үг хийх (а.бусдын хэлснийг мушгих, шалтаг болгон өөнтөглөх б.тоглоом хийсэн ерийн үгийг өөнтөг санаж, үнэнд бодох), үгээр шөвөгдөх (бусдыг хорон үгээр хошигнон дайрах), үгээр цохих (бусдыг нэг ч үг хэлүүлэхгүй хатуу ширүүн үгээр дайрах), үг хэл нь гүйцэгдэхгүй (а.цэцэн цэлмэг, хэлэмгий доломгой б.хэрүүлч), үг хэлээ билүүдэх (дэмий чалчих, хов үг ярих), үгээр согтоох (ямар нэгэн зүйлийн талаар сонирхолтой, удаан ярьж бусдын анхаарлыг татах), үгэнд согтох (үгэнд дурлан шимтэн сонсох), их үг хэлэх (бага хүүхэд хэрээс хэтэрсэн юм ярих), өмхий үгээр утах (муу муухай үгээр егөөдөх), үгээр таглах (хэлэх үггүй болгох), үг явах (эзэнгүй дэл сул яриа гарах), үгний олноос үхрийн олон (цэцэн үг) (олон үг хэрэггүй), үгээ залгиж явбал үнэ хүрэх (цэцэн үг) (бодлогогүй бүү хэл, үг яриагаа цэгнэж яв), үгээр цохихоор сүхээр цохь (цэцэн үг) (бусдыг гомдоох үг бүү хэл), үгэнд нь итгэхээр үйлсэд нь итгэх (цэцэн үг) (хүнийг амаар нь биш үйл ажлаар нь дүгнэ), үг алдсанаас үхэр алдсан нь дээр (зүйр үг) (бодлогогүй үг бүү хэл, хэл яриагаа цэнэж яв), үг илжирдэггүй, үнэн балардаггүй (зүйр үг) (үнэн хэзээд үнэнээрээ байдаг үнэн үг хуучирдаггүй), үгийн эх нь хэцүү, үйлийн адаг нь хэцүү (зүйр үг) (үйл явдлыг эхлүүлэх амархан ч зорьсондоо хүрэх хэцүү), үг хөөцөлдөхөөр үхрээ хариул (зүйр үг) (хов ярьж явахаар ажлаа хийж яв), үгэнд үхэхээр сүхэнд үх (зүйр үг) (үг дааж сур), муу үг модон улаатай (зүйр үг) (муу юм дорхноо дуулддаг, муу үг дороо тархдаг), үнэн үг үнэтэй, худал үг хортой (зүйр үг) (үгээ цэгнэ, хэлж ярихаа бодож бай), сайн хүний үг сарын хүнс, муу хүний үг тэр өдрийн тээг (зүйр үг) (сайн хүнээс үг дуулж бай, нөхрийнхөө урмыг хугалах үг бүү хэлж бай), махны шарх эдгэдэг, үгийн шарх эдгэдэггүй (зүйр үг) (бусдад муу үг бүү хэл) дууны шүлэг дуу дуулахад хэлэх зүйл дууны үг (дууны шүлэг) гэсэн санаа дайн гэдэг чинь хүн хүнээ ална гэсэн үг дээ. л.түдэв. уулын үер.
үг [нэр үг]
амьдаараа миний нүдэнд үзэгдэж үл болох бузар урвагч үхээр. д.нам(дагавар үг) цаг төрийн үймээн (шилжсэн утга) үхээнц дорой.
үгдрэл [нэр үг]
үгдрэх үйлийн нэр, өвчин дахин хүндрэх явдал.
үглэл [нэр үг]
үглэх үйлийн нэр үглэл дуу (ари) хуучир. чөлөө үглэл явуулах (чөлөө гуйх).
үгсэл [нэр үг]
үгсэх үйлийн нэр, хэлэлцэн тохиролцсон зүйл, үг санал нийлсэн зохицол үгслээр нийлэх (харилцан тохиролцож хамтрах), үгслээр үйлдэх (харилцан тохиролцож хийх), нууц үгсэл (нууц тохироо).
үгүйлэл [нэр үг]
үгүйлэх үйлийн (нэр үг)