Үйл үг

харьсах [үйл үг] харь газар идээших, ээнэгших харийн хүн шиг зочин зан гаргах, гийчин
харьцах [үйл үг] жишин тэнцүүлж үзэх харилцах, харилцаатай болох бүдүүлгээр харьцах (эелдэг боловсон бус, ёс журамгүй аашлах) тоглоод тэнцэх, хайнцах.
харьцуулах [үйл үг] нэгийг нөгөөтэй жишин үзэх харьцуулан бодох (нэгийг нөгөөтэй жишүүлэн бодох), харьцуулан үзэх (жишин үзэх, харгуулах), харьцуулсан түүхэн уран зохиол судлал (олон улсын уран зохиолын хэлхээ холбоо, харилцаа, янз бүрийн орны уран зохиол, уран сайхны үзэгдлийн хоорондын төстэй болон ялгаатай талыг судалдаг уран зохиолын салбар ухаан), харьцуулсан хэл зүй (төрөл хэлнүүдийн авиа зүй, авиалбар зүй, үг бүтэх ёс, үг хувилах ёс, өгүүлбэр зүй, өгүүлбэрийн хэв шинжийг харьцуулан судалж, ижил төсөөтэй болон ялгаатай зүй тогтлыг нээн илрүүлж, холбоо харилцааг тодорхойлох хэл зүйн нэг салбар ухаан), харьцуулсан түүхэн хэл шинжлэл (тодорхой хэлнүүдийг төрөл болохыг нь баталж, эртний хэлбэр хэв шинжийг нь сэргээн тогтоох, хувьсал хөгжлийг нь танин мэдэх боломж олгодог хэл шинжлэлийн салбар ухаан), чанарыг харьцуулах (олон юмыг хооронд нь эсвэл нэг юмыг онцолж бусадтай нь чанарыг нь тодорхойлж жишин үзэх), урьдах жилтэй харьцуулан үзвэл (өмнөх жилтэй жишиж үзвэл) харилцуулах, харилцаатай болгох.
харьяадах [үйл үг] юмны харьяа хамаанд багтах.
харьяалах [үйл үг] харьяандаа авах, хамаарах харьяалж буй газар (захиргаанд нь хамаарч буй газар), харьяалахын тийн ялгал (хэл шинжлэл)(монгол хэлний хоёрдугаар тийн ялгал).
хасаглах [үйл үг] хасаг барьж бэхлэх.
хасаглах [үйл үг] тас цавчих, тайрах тас огтлох, огтлох.
хасалга [үйл үг] хасах үйлийн (нэр үг)
хасах [үйл үг] юмны хэмжээг хорогдуулах, багасгах өндрөөс нь хасах (өндөр зүйлийг нам болгох, богино болгох), цалин хасах (цалин нь бууруулах) олон тоотой зүйлийг цөөтгөх, цөөн болгох тоог нь хасах (тухайн зүйлийн тоог нь цөөрүүлэх), хугацаандаа ирээгүй хүнийг хасах (хугацаандаа ирээгүй хүнийг үл тооцох) ор байхгүй болгох, хүчингүй болгох бүртгэлээс хасах (бүртгэлд байхгүй болгох), эрх ямбыг нь хасах (эрх ямбыг нь хязгаарлах, байхгүй болгох), эрхийг хасах (а.эрхгүй болгох б.хүний эрхийг зарим талаар хязгаарлах) тооны нэгэн үйлдэл арваас дөрвийг хасахад зургаа болно (зургаа дөрвийн нийлбэр нь арав болно), хасах тэмдэг (хасах үйлдлийг заах тэмдэг) (шилжсэн утга) хажиглах, гадуурхах хүний тооноос хасах (хүн гэж үзэхгүй байх, гадуурхах, ад үзэх).
хасуурдах [үйл үг] хасуураар төмөр цавчих.
хатаах [үйл үг] нойтон, чийгтэй зүйлийг хуурай болгох угаасан юмыг салхинд тавьж хатаах (угаасан юмыг салхинд тавьж хуурай болгох, сэврээх), хатаасан загас (салхинд тавьж борц болгосон загас) (шилжсэн утга) цангаах ус уулгалгүй хатааж алах нь (ус өгөхгүй цангааж алах нь) (шилжсэн утга) бусдыг зовоох, үйлийг нь үзэх амьдаар нь хатаах (ихэд зовоох, тарчлаах), шоронд хатаах (шоронд зовоох), шархаа хатаах (ёгт нэр, ёгтлол) (үхэх), шар махтай нь хатаах (сэтгэл санааны зовлон эдлүүлэх, санаа сэтгэлийг нь ихэд зовоож шаналгах), арьс махтай нь хатаах (ихэд зовоох, шаналгах), элэг хатаах (ихэд зовоох) (шилжсэн утга) хүн, мал амьтныг тураах, эцээх хүний үйл хэргийг үргэлжлүүлэх шийрийг нь хатаах (эцэг эх юм уу ойр дотны хэн нэгний хийж байсан ажил үйлсийг нэр төртэй үргэлжлүүлэх), туурайг нь хатаах (өмнөхийн мөрөөр орох, муу талыг нь дууриах).
хатаах [үйл үг] төмөр зэргийг хаттай болгох төмөр хатаах (төмөр ихэд халааж, гэнэт хөргөн хатан чанарыг нь дээшлүүлэх).
хатавчлах [үйл үг] хаалгыг далавчтай хийх хаалганд хатавч тааруулах (шилжсэн утга) хаалганы хүрээг алдлан түших, үүд алдлах.
хатайрах [үйл үг] хатайр өвчинтэй болох.
хатайртах [үйл үг] хатайр өвчин тусах.
хатайрших [үйл үг] хатайр шинжтэй болох мал хатайрших (мал туранхилах шинжтэй болох).
хатамжих [үйл үг] хатуужих, тэсвэртэй болох, хатуужих.
хатамжлах [үйл үг] ихэд чармайн тэсвэрлэх, хатамжих.
хатангатах [үйл үг] маш чухалчлах, хатуу шаардах.
хатангатгах [үйл үг] тулган тушаах, тулган даатгах хатангатган захих (тулган захих).

Нээлттэй мэдээллийн сан www.opendatalab.mn цахим хуудсыг ашиглах, мэдээлэл хайх, түгээх хэн бүхэн доорх нөхцөлийг хүлээн зөвшөөрсний үндсэн дээр үйлчилгээ авах эрхтэй.

  1. Хуульд зааснаар төрийн болон орон нутгийн өмчийн хуулийн этгээд, бусад нийтийн эрх зүйн хуулийн этгээдээс олон нийтэд нээлттэй байршуулсан мэдээллийг иргэд, олон нийт үнэн зөв гэж үзэх эрхтэй. Иймд тухайн мэдээллийг мэдээллийн сан, түүнийг хариуцагч Бодлогод залуусын хяналт ТББ болон системийн ашиглалтыг хариуцсан аливаа хувь хүний байр суурь гэж үзэхгүй ба анхдагч эх сурвалжаас хүлээн авсан мэдээллийн үнэн зөв эсэх, тухай мэдээллийн талаар аливаа хууль эрх зүйн маргаан байгаа эсэхэд мэдээллийн сан хариуцлага хүлээхгүй.
  2. Мэдээллийн сан нь техникийн нөхцөл, боломжоос шалтгаалан тодорхой цаг хугацааны давтамжтайгаар албан ёсны эх сурвалжуудаас мэдээллийг татан авч, тухайн цаг үед үнэн зөвд тооцогдож байсан мэдээллийн түүх үүсгэдэг. Иргэд, олон нийт мэдээллийн санг хэзээ ашиглаж байгаагаас үл хамааран мэдээллийн түүхтэй танилцах эрхтэй тул тус мэдээлэл хуучирсан, эсхүл анхдагч мэдээллийн эх сурвалжаас устгасан, нэвтрэх боломжгүй болсон гэх үндэслэлээр тус мэдээллийн сангаас хасахгүй болно.
  3. Мэдээллийн санг ашиглан мэдээ, сурвалжилга бэлтгэх болон олон нийтэд түгээх бүхий л этгээд мэдээллийн санд хадгалагдаж буй өнгөрсөн үеийн болон одоогийн мэдээллийн үнэн зөв, хүчинтэй эсэхийг зөвхөн анхдагч эх сурвалж болон түүнийг хариуцагч төрийн эрх бүхий байгууллагаас нягталж шалгах үүрэгтэй.
  4. Энэ үйлчилгээний нөхцөлийн 3-т заасан үүргээ хэрэгжүүлээгүйтэй холбоотойгоор бий болох аливаа эрсдэл, хариуцлагыг зөвхөн тухайн этгээд хариуцах бөгөөд мэдээллийн систем болон түүнд холбогдох этгээдийг аливаа учрах нэхэмжлэл, хариуцлагаас чөлөөлнө.
  5. Тус мэдээллийн сангийн зохиогчийн эрх хуулиар хамгаалагдсан бөгөөд мэдээллийн сангаас боловсруулж хүргэсэн мэдээллийг олон нийтэд дурдах тохиолдолд эх сурвалжийг заах нь оюуны өмчийн эрхийн зөрчил үүсгэхгүй байх үндэслэл болно.