Үйл үг

тамтархийлэх [үйл үг] мал үе үе өвс ногоо зулгаан айвуу тайвуу идэх хэвэх. тамтах тамтаг болох, тамтрах нунтаг болох.
тамтлах [үйл үг] тамтаглах, нүдэж хэмхлэн, нунтаг үйрмэг болгох эм тамтлах (эм нунтаглах) эвдэн сүйтгэх, үрэн таран хийх хөрөнгө тамтлах (хөрөнгө үрэн таран хийх, хөрөнгө сүйтгэх) (шилжсэн утга) хүн, амьтныг зовоон тарчлаах.
тамтрах [үйл үг] тамтаг болох, элэгдэж урагдах гутал тамтрах (гутал элэгдэж муудах, хуучрах), хувцас тамтрах (хувцас элэгдэн муудах, урагдан ноорох) эвдрэн сүйдэх эд хогшил нь тамтрах (эд хогшил эвдэрч муудах) (шилжсэн утга) эд хөрөнгөө барж хоосрох, доройтох малаа барж тамтрах (малаа барж хоосрон доройтох), хөрөнгөө үрж тамтрах (эд хөрөнгөө үрэн таран хийж хоосрох).
тамтрах [үйл үг] шүд нь муудсан болон хөгширсөн мал, өвс ногоо алгуур зулгаан идэх өвдөж тамирдсан хүний хоол зугуухан идэх.
тамтумлах [үйл үг] юмыг хагас дутуу хийх багцаалан төсөөлөх, там тум хийх.
тамтчих [үйл үг] юмыг тамт болтол нь нунтаглах, ахин дахин тамт болгох эвдлэх сүйтгэх эд хогшлоо тамчих (эд хогшлоо сүйтгэх) (шилжсэн утга) олон юм тамтаглах, оромдох.
тамхилах [үйл үг] тамхиар зочлон дайлах, хөөргөө харилцан сольж тамхи татах тамхилах ёс (үг ярианы эхлэл үүсгэдэг хүндэтгэлийн хэлбэр), найзтайгаа тамхилах (найзтайгаа тамхиа солилцон татах, хөөрөг зөрүүлэх), хүнтэй тамхилах (хүнтэй хөөрөг зөрүүлэн тамхилах.
тамшаалах [үйл үг] байн байн тамшаах тамшаалж хүртэх сархдын дээж, таашааж амтлах бурмын дээж (зүйр үг) (архи, бурам тэргүүтнийг зохистой хэрэглэх, хэтрүүлбэл хоёул хор болно).
тамшаалах [үйл үг] нум татах, тамшаах.
тамшаах [үйл үг] юмны амтыг үзэхдээ байн байн уруулаа хавсран амтлах амталж тамшаах (хоол ундыг удаан идэж, байн байн уруулаа хавсран амтыг нь шалгах) юмыг дуртай дургүй идэх, ихэд цамаархах, цамаан зан гаргах (шилжсэн утга) уруул амаа хавшин дуугаргаж, ихэмсэг байдал дүр гаргах буюу дургүйцлээ илэрхийлэх тамшаан суух (дургүйцсэнээ илэрхийлж уруул амаа дуугаргах, ихэмсэглэн суух).
тамшаах [үйл үг] нумны чанарыг үзэхээр хөвчийг өчүүхэн татаж тавих бууны сүмбийг гол төмрийнх нь нүхнээс гэнэт татаж гаргахад пүн хийж дуугарах.
танагдах [үйл үг] юм тайрагдах, хасагдах.
танах [үйл үг] юмыг бага зэрэг хасах, тайрах өргөнөөс нь танах (өргөнөөс нь бага зэрэг хасах, нарийн болгох), уртаас нь танах (уртаас нь хасах, богиносгох), ачааны татлаганаас танах (ачааны татлаганы уянаас бага зэрэг тайрах, богиносгох) элбэгдсэн хувцсыг хасах буюу өөтэй эсгэгдсэн зүйл, оёход тунараа гарсан зэргийг засаж өөлж авах дээлийн хормой танах (дээлийн хормойн уртадсан болон өө сэвтэй хэсгийг хасах).
тангаганах [үйл үг] юм тангага тангага хөдлөх (шилжсэн утга) ажил хийхгүй дэмий л эрхлэн аашлах.
тангадах [үйл үг] завь гүехэн усанд голын чулуунд хайргадах.
тангайх [үйл үг] цээж түрж бардамнан аашлах тангалзах тангайх (хоршоо үг) (цээж түрэн ханхалзах).
тангайх [үйл үг] гэдрэг юм түшин суух (шилжсэн утга) ажлаас хойш суух.
тангараглах [үйл үг] үнэн шударга, бат нотыг амлах, мөн уг ёсыг журмын дагуу гүйцэтгэх, тангараг тавих эх орондоо үнэнч зүтгэхээ тангараглах (эх орондоо үнэнчээр хүчээ өгнө гэдэг ам өчгөө өгөх), тангараглан батлах (ам өчгөө өгөн батлах).
тангарах [үйл үг] адуу хойд хоёр хөлөөрөө зэрэг өшиглөх азарга тангарах (азарга хойд хоёр хөлөөрөө өшигчин тийрэх) (шилжсэн утга) ачаа тээш хэтэрхий өндөрдөн нааш цааш ганхан хөдлөх.
тангачих [үйл үг] адуу байн байн тангарах адуу мал туйлах, булгих морь ачаагаа тангачих (морь ачаагаа хаях гэж булгих, туйлах).

Нээлттэй мэдээллийн сан www.opendatalab.mn цахим хуудсыг ашиглах, мэдээлэл хайх, түгээх хэн бүхэн доорх нөхцөлийг хүлээн зөвшөөрсний үндсэн дээр үйлчилгээ авах эрхтэй.

  1. Хуульд зааснаар төрийн болон орон нутгийн өмчийн хуулийн этгээд, бусад нийтийн эрх зүйн хуулийн этгээдээс олон нийтэд нээлттэй байршуулсан мэдээллийг иргэд, олон нийт үнэн зөв гэж үзэх эрхтэй. Иймд тухайн мэдээллийг мэдээллийн сан, түүнийг хариуцагч Бодлогод залуусын хяналт ТББ болон системийн ашиглалтыг хариуцсан аливаа хувь хүний байр суурь гэж үзэхгүй ба анхдагч эх сурвалжаас хүлээн авсан мэдээллийн үнэн зөв эсэх, тухай мэдээллийн талаар аливаа хууль эрх зүйн маргаан байгаа эсэхэд мэдээллийн сан хариуцлага хүлээхгүй.
  2. Мэдээллийн сан нь техникийн нөхцөл, боломжоос шалтгаалан тодорхой цаг хугацааны давтамжтайгаар албан ёсны эх сурвалжуудаас мэдээллийг татан авч, тухайн цаг үед үнэн зөвд тооцогдож байсан мэдээллийн түүх үүсгэдэг. Иргэд, олон нийт мэдээллийн санг хэзээ ашиглаж байгаагаас үл хамааран мэдээллийн түүхтэй танилцах эрхтэй тул тус мэдээлэл хуучирсан, эсхүл анхдагч мэдээллийн эх сурвалжаас устгасан, нэвтрэх боломжгүй болсон гэх үндэслэлээр тус мэдээллийн сангаас хасахгүй болно.
  3. Мэдээллийн санг ашиглан мэдээ, сурвалжилга бэлтгэх болон олон нийтэд түгээх бүхий л этгээд мэдээллийн санд хадгалагдаж буй өнгөрсөн үеийн болон одоогийн мэдээллийн үнэн зөв, хүчинтэй эсэхийг зөвхөн анхдагч эх сурвалж болон түүнийг хариуцагч төрийн эрх бүхий байгууллагаас нягталж шалгах үүрэгтэй.
  4. Энэ үйлчилгээний нөхцөлийн 3-т заасан үүргээ хэрэгжүүлээгүйтэй холбоотойгоор бий болох аливаа эрсдэл, хариуцлагыг зөвхөн тухайн этгээд хариуцах бөгөөд мэдээллийн систем болон түүнд холбогдох этгээдийг аливаа учрах нэхэмжлэл, хариуцлагаас чөлөөлнө.
  5. Тус мэдээллийн сангийн зохиогчийн эрх хуулиар хамгаалагдсан бөгөөд мэдээллийн сангаас боловсруулж хүргэсэн мэдээллийг олон нийтэд дурдах тохиолдолд эх сурвалжийг заах нь оюуны өмчийн эрхийн зөрчил үүсгэхгүй байх үндэслэл болно.