Үйл үг

илбэх [үйл үг] гараар зөөлөн шүргүүлэн арчих нүүрээ илбэх (нүүрээ зөөлөн илэх), сахлаа илбэх (сахлаа зөөлөн шувтрах) ихэд хайрлан таалах илбэн таалах (энхрийлэн илж таалах) салхи зөөлнөөр шүргэн үлээх зөөлөн салхи илбэх (зөөлөн салхи ширгэх төдий үлээх) (шилжсэн утга) өршөөх, засаж болгоох, хүмүүжүүлэх илбэн засах (а.уран зөөлөн арга мэхээр захиран ноёрхох б.илбэн тохинуулах), илбэн тохинуулах (хамжин төвшитгөх).
илбэчих [үйл үг] байн байн илбэх.
илбээсдэх [үйл үг] загасыг илбээсээр барьж агнах хавханд илбээс хэрэглэх, илбээсээр хавхны цагариг төмрийг тэвхдэх.
илбээслэх [үйл үг] гөхний үзүүрт өгөөш өлгөх хавхны нурууг илбээсээр тэвхдэн тогтоох.
илгээх [үйл үг] хүн явуулах, зараалах хүн илгээх (аливаа хэрэгт хүн томилон явуулах) юм явуулах, хүргүүлэх захидал илгээх (захидал тээн явуулах), тусламж илгээх (тусламж хүргүүлэх).
илдэх [үйл үг] юмны ил болох, хэтэрхий ил болох.
илжлэх [үйл үг] норгох, нойтон болгох хувцсаа бороонд илжлэх (хувцсаа бороонд норгож ялзлах) юмыг гутам ялзрам болгох ганд арьс илжлэх (ганд дүрсэн арьсыг хэтэрхий удааж ялзлах).
илжмэглэх [үйл үг] илжмэг болгох, газрын хөрсөнд ялзмаг тогтох.
илжмэгтэх [үйл үг] илжмэг болох.
илжмэгших [үйл үг] илжмэг шинжтэй болох, ялзмагших.
илжрэх [үйл үг] юмны чийг нойтноос болж гэмтэн муудах, ялзран тамтрах арьс илжрэх (арьс ус чийгэнд дарагдан ялзарч муудах), туурай илжрэх (туурай дэвтэж, гэмтэх), илжирсэн мод ургахуйяа бэрх, ирвийсэн хүн давшихуйяа бэрх (зүйр үг) (бардам омогтой хүнд дэгжих боломж ховор) (шилжсэн утга) хэтэрхий их унтах илжиртэлээ унтах (хэтэрхий унтах).
иллэх [үйл үг] дахин давтан илэх, байн байн илэх илчих.
илрэх [үйл үг] далд нууц юм ил болох, тодорхой болох хулгай нь илрэх (хулгай нь илчлэгдэх, булхай нь баригдах), хэрэг илрэх (нууж далдалсан хэрэг ил болох) сэтгэлийн дотоод байдал нүүр, нүд зэргээр гадагш тодрон гарах нүүрэнд нь хорсол илрэх (нүүрэнд нь хорсол тодрох) хутагт, хувилгаад, богд гэгээнтний дахин төрөх, хойд дүр тодрох.
илтгэх [үйл үг] үзэл санаа, учир явдлаа үг яриа, үсэг бичиг, үйл хөдөлгөөнөөр илэрхийлэх, мэдэгдэх зоригоо илтгэх (зоригтой гэдгээ харуулах), саналаа илтгэх (саналаа илэрхийлэх), тоогоор илтгэх (тоогоор мэдээлэх) дээд газрын ажлын зорилго, явц байдлыг олонд мэдэгдэх ажлын байдлаа илтгэх (ажлын байдлаа танилцуулах) ямар нэгэн дотоод шинж тэмдгийг харуулах илтгэн харуулах (илэрхийлэн харуулах) ил болгох, тодорхой болгох, нотолгоо болгох хүний сэтгэлийн дотоод байдал нүүр ам зэрэг үйлдлээр мэдэгдэх, илрэн үзэгдэх үзүүлэх, харуулах ямар нэг зүйлийг тоочин өгүүлэх, сонсгох илтгэл илтгэх (тодорхой сэдвийн хүрээнд товч тодорхой ярих, яруу өгүүлэх), илтгэн ярих (тодорхойлон ярих) дээд байгууллага, удирдах хүмүүст албан үүргийнхээ тухай өргөн мэдээлэх ажлаа илтгэх (ажлаа танилцуулах), илтгэх хуудас (албан хэргийг дээд газарт илтгэн бичсэн хуудас) цэргийн албан хаагчаас ахлах дарга нартаа үг айлтган мэдэгдэх товч тайлагнах.
илтэх [үйл үг] илрэх, ил болох, ил гарах.
илүүдэх [үйл үг] урьдчилан багцаалсан, тооцоолон бодсон юмнаас илүү гарах илүүдсэн юм (илүү гарсан юм), мөнгө илүүдэх (сул мөнгө гарах), хүн хүч илүүдэх (хүн хүч хэтрэх) хэтрэх, хэрэггүй болох давуудах илүүдэх (хоршоо үг) (хэтэрч гарах, илүү болох).
илүүрдэх [үйл үг] халаасан илүүрээр хувцас хунарыг дарж толийлгох, индүүдэх илүүрдэхийн сайнаар тэнийдэг, билүүдэхийн сайнаар иршдэг (зүйр үг) (чармайж хичээвэл заавал үр дүн гардаг) түрхсэн шавар зуурмаг зэргийг илүүрээр илэх модны өөг илүүрээр даруулах.
илүүрхэх [үйл үг] бүх талаараа давамгай байх өрсөлдөгчөө илүүрхэж ялах (өрсөлдөгчөө илт давамгай ялах).
илүүтэх [үйл үг] юм тоо хэмжээнээс улмаар илүү болох.
илүүчлэх [үйл үг] зохих юмнаас арвилан хэмнэж илүү гаргах цалингаасаа илүүчлэх (цалингаасаа авч өгөх), илүүчилж өгөх (өөрийн хэрэглэхгүй зүйл, арвилж хадгалж буй зүйлийг бусдад өгөх) (шилжсэн утга) бусдыг илүүд үзэж гадуурхах илүүчилж харах (илүү үзэж гадуурхах). илч(ин) (нэр үг) юмны халуун бүлээний хувь хүч илч тараагч (халуун ус, уур дамжуулах хоолой зэрэг дулаан түгээх төхөөрөмж), илч үүсгэгч (ноцож байгаа мод, нүүрс зэрэг илч ялгаруулдаг бие), илчээ барах (өтлөх, нас өндөр болох), биеийн илч (биеийн дулаан), галын илч (галын дулаан), нарны илч (нарны дулаан), илчээ барсан дээл, эрчим нь суларсан дээс (зүйр үг) (хэрэгцээгүй болсон зүйл) хоол ундны тэжээллэг шим чанар калори илч сайтай хоол хэрэглэх (шим тэжээл сайтай хоол хэрэглэх) (шилжсэн утга) хүний сэтгэлийн хайрлах хүч.

Нээлттэй мэдээллийн сан www.opendatalab.mn цахим хуудсыг ашиглах, мэдээлэл хайх, түгээх хэн бүхэн доорх нөхцөлийг хүлээн зөвшөөрсний үндсэн дээр үйлчилгээ авах эрхтэй.

  1. Хуульд зааснаар төрийн болон орон нутгийн өмчийн хуулийн этгээд, бусад нийтийн эрх зүйн хуулийн этгээдээс олон нийтэд нээлттэй байршуулсан мэдээллийг иргэд, олон нийт үнэн зөв гэж үзэх эрхтэй. Иймд тухайн мэдээллийг мэдээллийн сан, түүнийг хариуцагч Бодлогод залуусын хяналт ТББ болон системийн ашиглалтыг хариуцсан аливаа хувь хүний байр суурь гэж үзэхгүй ба анхдагч эх сурвалжаас хүлээн авсан мэдээллийн үнэн зөв эсэх, тухай мэдээллийн талаар аливаа хууль эрх зүйн маргаан байгаа эсэхэд мэдээллийн сан хариуцлага хүлээхгүй.
  2. Мэдээллийн сан нь техникийн нөхцөл, боломжоос шалтгаалан тодорхой цаг хугацааны давтамжтайгаар албан ёсны эх сурвалжуудаас мэдээллийг татан авч, тухайн цаг үед үнэн зөвд тооцогдож байсан мэдээллийн түүх үүсгэдэг. Иргэд, олон нийт мэдээллийн санг хэзээ ашиглаж байгаагаас үл хамааран мэдээллийн түүхтэй танилцах эрхтэй тул тус мэдээлэл хуучирсан, эсхүл анхдагч мэдээллийн эх сурвалжаас устгасан, нэвтрэх боломжгүй болсон гэх үндэслэлээр тус мэдээллийн сангаас хасахгүй болно.
  3. Мэдээллийн санг ашиглан мэдээ, сурвалжилга бэлтгэх болон олон нийтэд түгээх бүхий л этгээд мэдээллийн санд хадгалагдаж буй өнгөрсөн үеийн болон одоогийн мэдээллийн үнэн зөв, хүчинтэй эсэхийг зөвхөн анхдагч эх сурвалж болон түүнийг хариуцагч төрийн эрх бүхий байгууллагаас нягталж шалгах үүрэгтэй.
  4. Энэ үйлчилгээний нөхцөлийн 3-т заасан үүргээ хэрэгжүүлээгүйтэй холбоотойгоор бий болох аливаа эрсдэл, хариуцлагыг зөвхөн тухайн этгээд хариуцах бөгөөд мэдээллийн систем болон түүнд холбогдох этгээдийг аливаа учрах нэхэмжлэл, хариуцлагаас чөлөөлнө.
  5. Тус мэдээллийн сангийн зохиогчийн эрх хуулиар хамгаалагдсан бөгөөд мэдээллийн сангаас боловсруулж хүргэсэн мэдээллийг олон нийтэд дурдах тохиолдолд эх сурвалжийг заах нь оюуны өмчийн эрхийн зөрчил үүсгэхгүй байх үндэслэл болно.