Үйл үг

ирших [үйл үг] ир чадал, ид бяр нэмэгдэх дур хүсэл, ир бий болох.
ирэглэх [үйл үг] хурга, төлөг, хуцыг хөнгөлөн ирэг болгох, ирэг тавих.
ирэмчих [үйл үг] давтан ирмэх, байн байн ирмэх нүдээ ирэмчих (нүдээ байн байн ирмэх).
ирэх [үйл үг] орон савд юмны чихцэн дүүрэх шуудай иртэл хийх (шуудай түнтийтэл чихэх) хэтэртэл идэх, цадах холдоод нь тэлэгдэх иртэл идэх (хагартал идэх), иртэл цадах (шавайгаа ханатал цадах).
ирэх [үйл үг] алив юм тэндээс энд болох, наашлах ямар нэг юм энд хүрэх зочид гийчид ирэх (зочид гийчид хүрч очих) алив юмны тохиох, болох баярт үе жаргалтай цаг ирэх (жаргалтай цаг тохиох), зун, хавар, намар, өвөл ирэх (зун, хавар, намар, өвлийн улирал эхлэх), гай зовлон ирэх (зовлон гамшиг учрах), үхэл ирэх (үхэлтэй тулгарах, үхэх цаг болох), сарын юм ирэх (эмэгтэй хүний сард нэг тохиох муу цус гадагшлах) ирээдүйд юмны болох, гарах ирэх жил (дараа жил), ирэх зун (дараа зун, одоо тохиох зун), ирэх өдөр (маргааш).
ирээдүйчлэх [үйл үг] хүн төрөлхтний ирээдүйн тухай төсөөлөл, нийгмийн үйл явцын хэтийн төлвийг урьдчилан тооцож тусган шинжлэх.
исгэрэх [үйл үг] уруул шүдний завсраар амьсгалсан агаарыг хүчтэй үлээн дуу, аялгуу гаргах хөнжлийнхөө хэрээр жийж, адууныхаа хэрээр исгэрэх (зүйр үг) (хэр хэмжээгээрээ байх) мөнхүү хөг, аялгаар зарим амьтан шувууны дуу гаргах чогчиго исгэрэх (чогчиго жиргэх), элээ исгэрэх (элээ унгалдах), исгэрэн донгодох (жиргэн донгодох) агаарын давхаргад салхины урсгалын хурдан хөдөлгөөнөөс дуу авиа гарах ой исгэрэн шуугих (ой сийгэн шуугих, хүүгэх), исгэрэх сум (зэрлэг сум шуугин сүнгэнэх).
исгэх [үйл үг] исгэлэн болгох, исэг хийх айраг исгэх (айраг исээх), гурил исгэх (гурил хөөлгөх), тараг исгэх (а.тараг бүрэх б.тараг ээдүүлэх).
исгэчих [үйл үг] байн дахин исгэрэх.
ислэх [үйл үг] иссэн юм улам хүчтэй исэж хахрах буруу исэж гашлах.
ислэх [үйл үг] хөө тортог суух хүйтэнд нүүр, чих бага зэрэг цэврүүтэн хөлдөх, хайрагдах хацар ислэх (хацар хүйтэнд жаварт долоолгон хайрагдах).
ислэх [үйл үг] хөвөн, ноос зэрэг юмыг нумдаж, сэвсгэр хөвсгөр, унгирал болгох ноос ислэх (ноос савах).
истэх [үйл үг] ис тогтох, истэй болох утаанд унь истэх (утаанд унь истэй болох).
исэлдэх хими. [үйл үг] бодос атомын электроноо алдах химийн урвал, бодос хүчилтөрөгчтэй урвалд орох юмуу, түүнээс устөрөгчийг ялгаруулах.
исэх [үйл үг] юм гашилж хүчтэй амт орох сүү зэрэг юмд амт орж муудах сүү исэх (сүү гашлах) сүү, жимсний шүүс зэргийг хөрөнгөөр исгэж, исгэлэн ундаа бэлтгэх айраг исэх (айраг гүйцэх), дарс исэх (дарсан жимсний ундаа болох), тараг исэх (а.тараг бүрэлдэх б.тараг хүч орох) зуурсан гурил хөөх.
итгэмжлэгдэх [үйл үг] итгэмж олох, бусдын итгэл найдварыг хүлээх итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч (улс орон, албан байгууллагыг бүрэн төлөөлөх чадвартай гэж томилогдсон этгээд), магадлан итгэмжлэгдсэн сургууль (сургалт явуулах эрх зүйн орчноо баталгаажуулсан сургууль).
итгэмжлэх [үйл үг] итгэмж бий болох, итгэх санаа бодол төрөх итгэмжлэх санаа (итгэл найдвар болгох санаа) хүний итгэл итгэмж хүлээх итгэмжлэн явуулах (итгэл хүлээлгэн илгээх, явуулах),
итгэх [үйл үг] бат нот гэж санах, найдах үнэмших итгэх сэтгэл төрөх (найдах сэтгэл төрөх), нөхөртөө итгэх (нөхөртөө найдаж үнэмших), үгэнд нь итгэх (үгэнд нь үнэмших), хатуу итгэх (бат нот үнэмших), хүчиндээ итгэх (хүчиндээ эрдэх), итгэх найдах (хоршоо үг) (бусдын хүч чадалд түшиглэх), ил газар биеэ нууж болдоггүй, итгэсэн хүнд үгээ нууж болдоггүй (зүйр үг) (тулгамдсан үед итгэлт нөхөдтэйгээ сайтар зөвлөлдвөл дээр) тэнгэр бурханд найдах, үнэмших сүслэх, бишрэх.
ихдэх [үйл үг] юмны их болох, хэмээс хэтрэх алба татвар ихдэх (алба татвар дэндэх), зан ихдэх (зан ааш хэтрэх), хоол ихдэх (а.хоол хэт арвин болох б.хоол шингэхгүй байх), шунал ихдэх (шунаг сувдаг сэтгэл дэндэх), шуурга ихдэх (шуурга ширүүсэх), чихэр ихдэх (чихрийн орц нь хэтрэх), угаадас нь ихдэх (хайр хишиг даахгүй, омгорхон сайрхах) олон болох, тоо хэмээс хэтрэх, олдох баяр ихдэх (баяр олдох), найр наадам ихдэх (найр наадам хэтрэх) зан аашаар дээгүүр байх тэр ч өөртөө ихэдсэн ааштай хүн дээ. (ярианы үг, хэллэг) таарч, тохирох хэмжээнээс их болох, томдох гутал ихдэх (гутал томдох), хувцас ихдэх (хувцас томдох).
ихрэх [үйл үг] ирхрэх.

Нээлттэй мэдээллийн сан www.opendatalab.mn цахим хуудсыг ашиглах, мэдээлэл хайх, түгээх хэн бүхэн доорх нөхцөлийг хүлээн зөвшөөрсний үндсэн дээр үйлчилгээ авах эрхтэй.

  1. Хуульд зааснаар төрийн болон орон нутгийн өмчийн хуулийн этгээд, бусад нийтийн эрх зүйн хуулийн этгээдээс олон нийтэд нээлттэй байршуулсан мэдээллийг иргэд, олон нийт үнэн зөв гэж үзэх эрхтэй. Иймд тухайн мэдээллийг мэдээллийн сан, түүнийг хариуцагч Бодлогод залуусын хяналт ТББ болон системийн ашиглалтыг хариуцсан аливаа хувь хүний байр суурь гэж үзэхгүй ба анхдагч эх сурвалжаас хүлээн авсан мэдээллийн үнэн зөв эсэх, тухай мэдээллийн талаар аливаа хууль эрх зүйн маргаан байгаа эсэхэд мэдээллийн сан хариуцлага хүлээхгүй.
  2. Мэдээллийн сан нь техникийн нөхцөл, боломжоос шалтгаалан тодорхой цаг хугацааны давтамжтайгаар албан ёсны эх сурвалжуудаас мэдээллийг татан авч, тухайн цаг үед үнэн зөвд тооцогдож байсан мэдээллийн түүх үүсгэдэг. Иргэд, олон нийт мэдээллийн санг хэзээ ашиглаж байгаагаас үл хамааран мэдээллийн түүхтэй танилцах эрхтэй тул тус мэдээлэл хуучирсан, эсхүл анхдагч мэдээллийн эх сурвалжаас устгасан, нэвтрэх боломжгүй болсон гэх үндэслэлээр тус мэдээллийн сангаас хасахгүй болно.
  3. Мэдээллийн санг ашиглан мэдээ, сурвалжилга бэлтгэх болон олон нийтэд түгээх бүхий л этгээд мэдээллийн санд хадгалагдаж буй өнгөрсөн үеийн болон одоогийн мэдээллийн үнэн зөв, хүчинтэй эсэхийг зөвхөн анхдагч эх сурвалж болон түүнийг хариуцагч төрийн эрх бүхий байгууллагаас нягталж шалгах үүрэгтэй.
  4. Энэ үйлчилгээний нөхцөлийн 3-т заасан үүргээ хэрэгжүүлээгүйтэй холбоотойгоор бий болох аливаа эрсдэл, хариуцлагыг зөвхөн тухайн этгээд хариуцах бөгөөд мэдээллийн систем болон түүнд холбогдох этгээдийг аливаа учрах нэхэмжлэл, хариуцлагаас чөлөөлнө.
  5. Тус мэдээллийн сангийн зохиогчийн эрх хуулиар хамгаалагдсан бөгөөд мэдээллийн сангаас боловсруулж хүргэсэн мэдээллийг олон нийтэд дурдах тохиолдолд эх сурвалжийг заах нь оюуны өмчийн эрхийн зөрчил үүсгэхгүй байх үндэслэл болно.