Нэр үг

цайр хими. [нэр үг] химийн махбод гууль бусад олон төрлийн хайлшийн найрлагад оролцдог, цайвар хөх өнгөтэй, хялбар давтагдах төмөрлөг цайрын байван (хүхрийн хүчлийн цайр, вискоз, паалангийн үйлдвэрт голлон хэрэглэнэ), цайрын исэл (усанд муу уусдаг, өнгөгүй талст цагаан будаг гарган авах, гоо засал, эмнэлэгт хэрэглэдэг), цайр зургийн арга (зураасан болон гэрэл зургаас өндөр хэвлэлийн зургийн бар бэлтгэдэг технологи ажиллагаа), цайр, хар тугалгын аж үйлдвэр (хүнд аж үйлдвэрийн нэгэн салбар, хар тугалга, цайр зэрэг өнгөт төмөрлөгийг, орчин үед цахилгаан радио техник, электрон болон атомын техник, автомашин, сансрын тээврийн үйлдвэрт их хэрэглэдэг).
цайруулагч [нэр үг] юмыг цагаан болгогч цайруулагч бодос (цагаан болгогч бодос).
цайс [нэр үг] эхнэр хүний шанхалсан үсэнд хатгах алт мөнгө зэргийг хавтгайлан хоёр салаатай болгож хийсэн хатгуур чимэг, гоёл цайс хатгах (толгойдоо хатгуур чимэг хатгах, зүүх), алтан цайс (алтан хатгуур чимэг).
цал [нэр үг] цал буурал (үсний өнгө маш цагаан болсныг нь), гял цал (хоршоо үг) (гоё үзэмжтэй, цэвэрхэн, дэндүү гоё).
цал [нэр үг] цал бар (шунхан бар), цал барын ганжуур (шунхан барын ганжуур).
цалам [нэр үг] сур дээсний үзүүрт гогцоо гарган, нөгөө үзүүрийг оруулан эвхээд, адуу малын толгойд орхин, урхидан барих мал маллагааны хэрэгсэл бугуйл цалмаар барих (бугуйлаар барих), цалам орхих (бугуйл шидэх), цалам шидэх (бугуйл шидэх), дээсэн цалам (дээсээр хийсэн бугуйл), суран цалам (сураар хийсэн бугуйл), урхи цалам (хоршоо үг) (мал, амьтан барих занга, бугуйл), уурга цалам (хоршоо үг) (морь барихад хэрэглэх зүйлс).
цалан [нэр үг] цалан паланпалан цалан (хоршоо үг) (аливаа ажилд цалгар назгай, эмх цэгцгүй, хамаа намаагүй), цалан палан хүн (ажил хэрэгт цалгар назгай, нягт нямбай биш ханддаг хүн), палан цалан хийх (юманд хамаа намаагүй хандах), балан цалан (хоршоо үг) (юманд арви гамгүй).
цалгайрал [нэр үг] цалгайрах үйлийн нэр, назгайрал.
цалгар [нэр үг] гялгар цалгар (хоршоо үг) (гялалзаж гялталзсан байдал).
цалгиа [нэр үг] тэнгис, нуур, хиймэл усан санд хэдэн минутаас хэдэн цагийн үелэлтэй ажиглагддаг босоо давлагаа.
цалгидас [нэр үг] цалгианд гадагш гарсан ус, халгидас далайн цалгидас (далайн цалгианд гадагш гарсан халгидас).
цалгим [нэр үг] халгим цалгим (хоршоо үг) (а.халгиж бялхах шахсан б.(шилжсэн утга) элбэг дэлбэг байдал).
цалгин [нэр үг] долгин цалгин (хоршоо үг) (а.огцом уур их б.цочимтгой, үргэмтгий).
цалиг [нэр үг] онгод онгод цалиг (хоршоо үг) (бөөгийн биед орж орших, эзэд шүтээний хий сүг) шүтлэг, сахиус, шүтээн цалиг шүтлэг (хоршоо үг) (үзэгдэл юмсын гарал, үндсийг ер бишийн хүчин зүйл болгон шүтэх сүшиг бишрэлийн анхны нэгэн хэлбэр) (шилжсэн утга) ашиг.
цалин [нэр үг] хуучир. ноёд түшмэдэд олгож байсан амуу, зоос пүнлүү цалин цагаан мөнгө (цэвэр мөнгө), цалин пүнлүү (хоршоо үг) (а.мөнгө зоос б.ажлын хөлс, урамшуулал) ажил хөдөлмөр, алба гүйцэтгэсний төлөө тогтмол олгох мөнгөн хөлс цалин буух (цалин олгох, өгөх), цалин нэмэгдүүлэх (цалингийн хэмжээ нэмэгдэх), цалин өгөхцалин тавих (ажлын хөлсийг нь бөөнөөр олгох, өгөх), цалин хасах (цалинг бууруулах, бага болгох), цалингийн зээл (ажиллаж буй байгууллага болон банк санхүүгийн байгууллагатай гэрээ хийж, тодорхой хугацаанд шимтгэл төлөн, цалингаа урьдчилан авч хэрэглэх үйл ажиллагаа), цалингийн сан (батлагдсан төсвийн дагуу ажилчин, албан хаагчдад ажлын хөлс хэлбэрээр олгохоор шийдвэрлэгдсэн мөнгөн хөрөнгө), цалингийн сүлжээ (засгийн газрын тогтоолоор төрийн албанд ажиллагсдад, ажилласан хугацаа, ур чадвар, зэрэг цол зэргийг харгалзан тогтоосон, цалин хөлс бодож олгох шаталбар), бодот цалин (цалингийн юм худалдан авах чадвар), цалин мөнгө (хоршоо үг) (ажлын хөлс), цалин хангамж (хоршоо үг) (ажлын хөлс болон ажил хэрэг эрхлэхэд элдэв зүйлээр хангасан байдал), цалин хөлс (хоршоо үг) (ажил хөдөлмөр хийсний төлөө авах мөнгөн хөлс).
цалмуур [нэр үг] шувуу барих зэвсэг.
цалуу [нэр үг] цалуу жимс (ургамал судлал) (хан боргоцой).
цамх [нэр үг] хуучир. мориноос бууж өнгөрөх зах хязгаарын хөшөө буулгах цамхаг (энд мориноос буу хэмээсэн тэмдэг) цамхаг.
цамхаг [нэр үг] барилга байшингийн дээрх бөмбөгөр орой гудамж, чөлөөний амыг агтлан хааж босгосон асар мэт хаалга цамхаг барих (гудамжны амыг хааж асар хаалга хийх), цамхагны мод (цамхаг барих мод) харуул, хяналтын зүйлд зориулан барьсан өндөр нарийн барилга цамхаг дээр зогсох (харуулын өндөрлөг дээр зогсох), нефтийн цамхаг (газрын тосны хяналтын өндөр барилга) тоононы цагирагийн дотор тэлж хийсэн мод
цамхраа [нэр үг] цамхаг будах (тоононы цамхраа будах), цамхаг хийх (тоононд цамхраа хийх).

Нээлттэй мэдээллийн сан www.opendatalab.mn цахим хуудсыг ашиглах, мэдээлэл хайх, түгээх хэн бүхэн доорх нөхцөлийг хүлээн зөвшөөрсний үндсэн дээр үйлчилгээ авах эрхтэй.

  1. Хуульд зааснаар төрийн болон орон нутгийн өмчийн хуулийн этгээд, бусад нийтийн эрх зүйн хуулийн этгээдээс олон нийтэд нээлттэй байршуулсан мэдээллийг иргэд, олон нийт үнэн зөв гэж үзэх эрхтэй. Иймд тухайн мэдээллийг мэдээллийн сан, түүнийг хариуцагч Бодлогод залуусын хяналт ТББ болон системийн ашиглалтыг хариуцсан аливаа хувь хүний байр суурь гэж үзэхгүй ба анхдагч эх сурвалжаас хүлээн авсан мэдээллийн үнэн зөв эсэх, тухай мэдээллийн талаар аливаа хууль эрх зүйн маргаан байгаа эсэхэд мэдээллийн сан хариуцлага хүлээхгүй.
  2. Мэдээллийн сан нь техникийн нөхцөл, боломжоос шалтгаалан тодорхой цаг хугацааны давтамжтайгаар албан ёсны эх сурвалжуудаас мэдээллийг татан авч, тухайн цаг үед үнэн зөвд тооцогдож байсан мэдээллийн түүх үүсгэдэг. Иргэд, олон нийт мэдээллийн санг хэзээ ашиглаж байгаагаас үл хамааран мэдээллийн түүхтэй танилцах эрхтэй тул тус мэдээлэл хуучирсан, эсхүл анхдагч мэдээллийн эх сурвалжаас устгасан, нэвтрэх боломжгүй болсон гэх үндэслэлээр тус мэдээллийн сангаас хасахгүй болно.
  3. Мэдээллийн санг ашиглан мэдээ, сурвалжилга бэлтгэх болон олон нийтэд түгээх бүхий л этгээд мэдээллийн санд хадгалагдаж буй өнгөрсөн үеийн болон одоогийн мэдээллийн үнэн зөв, хүчинтэй эсэхийг зөвхөн анхдагч эх сурвалж болон түүнийг хариуцагч төрийн эрх бүхий байгууллагаас нягталж шалгах үүрэгтэй.
  4. Энэ үйлчилгээний нөхцөлийн 3-т заасан үүргээ хэрэгжүүлээгүйтэй холбоотойгоор бий болох аливаа эрсдэл, хариуцлагыг зөвхөн тухайн этгээд хариуцах бөгөөд мэдээллийн систем болон түүнд холбогдох этгээдийг аливаа учрах нэхэмжлэл, хариуцлагаас чөлөөлнө.
  5. Тус мэдээллийн сангийн зохиогчийн эрх хуулиар хамгаалагдсан бөгөөд мэдээллийн сангаас боловсруулж хүргэсэн мэдээллийг олон нийтэд дурдах тохиолдолд эх сурвалжийг заах нь оюуны өмчийн эрхийн зөрчил үүсгэхгүй байх үндэслэл болно.