Зүйр үг
хотноосоо эр [зүйр үг]
(үйл хэргийг өөрийн хүч бололцоог дайчлан хийх), холын алтан малгайтаас ойрын өвсөн малгайт дээр (зүйр үг) (а.таньж мэдээгүй хол байгаа сайхан зүйлээс хэдий муу ч дассан сурсан юм дээр б.хэдий сайн ч дав дээр тус болохгүй зүйл хэрэггүй) илүү, давуу, юмсын хавьгүй зөрөөтэй байдал хол дутуу (хавьгүй дутуу, хамаагүй дутуу), хол зузаан (илүү их зузаан), түүнээс хол их (түүнээс нэлээд их), чамаас хол хурдан (чамаас илүү хурдан) (шилжсэн утга) алсын ирээдүй, хожмын цаг холыг харах (алсыг харах, хэтийн явдлыг үнэн зөв таамаглан бодох, зөгнөх), холын бодлого (ирээдүйн үйл явдлыг төлөвлөн бодох санаа, алсын бодлого), хол хэвтэх (хэрхэвч үгүй, яасан ч үгүй), хол хойд (хоршоо үг) (хожмын цаг), холыг бодохгүй бол ойрд зовно (зүйр үг) (холч ухаан эрхэм), холыг бодохгүй
хоцорсон хүн хэлмэгдэл [зүйр үг]
(бодол ухаан дутах).
хошного шиг чихэлдэх [зүйр үг]
(эмх замбараагүй хутгалдан самуурах) (шилжсэн утга) гол мөрөн ихэд үерлэж булингартсан байдал.
хошуу толгойд халтай [зүйр үг]
(илүү үг ярьж хов зөөх хэрэггүй, урт хошуу заавал хэрэгт оруулдаг).
хошууг цуглуулдаг хурим найр хоёр [зүйр үг]
(хурим найр болоход олон хүн цугладаг). хулс(ан) (нэр үг) (ургамал судлал) иш нь бөөрөнхий, үе үеэр ургадаг, дотроо хөндий, навч нь зэрэгцээ судалтай, төрөл зүйл олон, ишийг нь барилгад ба багаж хэрэгсэл хийхэд хэрэглэнэ, нялх сүеэг нь идэж болох мөнх ногоон модлог ургамал хулсан шар (хулс модны өнгөтэй төсөөтэй шар өнгө), хулсан шарга (адууны хуа хонгор зүсэм), хулсан чигийрма цэцэг (ургамал судлал) (хүйс эрхэм чигийрмагийн адил, өнгө хүрэн, үнэргүй нэгэн зүйл цэцэг), хулсан сувд (хулс модонд ургадаг, байдал танын адил, хэлбэр бөөрөнхийгүй, өнгө нь бүдэг эд), хулсны баавгай (амьтан судлал) (бие жижигхэн, хулсанд амьдрах нэг зүйл баавгай), хулсны сүеэ (хулс модны шинэ ургаж байгаа соёо, сайхан амттай, боловсруулан иднэ), хулсны хулгана (амьтан судлал) (янз жижигхэн мууртай адил бөгөөд хулс модны угийг иддэг нэгэн зүйл амьтан), хулсны ятуу (амьтан судлал) (янз тахианы адил, өнгө хүрэн, бидэр ихтэй, хулсны шугуйд оршдог нэгэн зүйл шувуу) хулсаар хийсэн эд эдлэл хулсан бичиг (хулсан цуудсан дээр бичсэн бичиг), хулсан дээс (хулс өвсөөр сүлжиж хийсэн дээс, далайн онгоц чирэхэд хэрэглэнэ), хулсан уурга (хулс модоор хийсэн уурга), хулсан үзэг хуучир. (а.үнсэн самбар дээр бичиг бичих гурвалжин үзүүртэй зорсон хулс б.хулсыг жишүү ирт хутга шиг зорж хийсэн, бэхээр урлан бичих үзэг), хулсан хуур хөгжим. (хулсыг нимгэлэн зорж дунд нь хэл гарган, хоёр үзүүрт утас хэлхэж аманд тулгуулж, утаснаас таталхийлэн дуугаргадаг хөгжмийн зэмсэг аман хуур, хэл хуур), хулсан цаас (хулс модыг нунтаглан, усанд дэвтээж тунгаан хийсэн нэг зүйл цаас).
худалчийн муу эхнэрээ малладаг [зүйр үг]
(хүн чанаргүй хүмүүс ойр дотны хүмүүстээ хор хүргэдэг) хулгайлахдаа дадамгай хулгайч нохой (хулгай хийх зантай нохой).
хумагт тос цутгах [зүйр үг]
(хэрэгцээгүй газар юмаа сүйтгэх, хүчээ барах).
хурднаараа [зүйр үг]
(хүн ухаан чадлаараа, хүлэг мор хурднаараа гайхуулдаг), хүн цэцэн ч хэлэхээс нааш санахгүй, цаас нимгэн ч чичэхээс нааш цоорохгүй (зүйр үг) (хүний санал зөвлөлгөөг сонсож байх хэрэгтэй), хүн орхоодой (ургамал судлал) (эмийн чухаг ургамал тул тариалж үндсээр нь тамиржуулах бэлдмэл хийдэг, шүхэртэн овгийн олон наст өвс), хүн өвс (ургамал судлал) (иш өндөр, хоёр тохой илүү, салаа нь тав зургаа орчим бөгөөд тойрон ургана, нэг салаанд таван навч бий, цэцгийн үр цөм улаан, эмнэлэгт хэрэглэдэг чухал ургамал), хүн эм (ургамал судлал) (орхоодой), хүн хорхой (амьтан судлал) (баян бүрд, гол горхийн чийгтэй, зөөлөн элсэрхэг хөрстэй газар нутагладаг, хар саарал, хар хүрэн өнгөтэй, урд хөл нь газар малтахад зохицож хувирсан, богино живэртэй, дэлхийд өргөн тархмал, олон төрөл зүйл, шавж), хүн загас (амьтан судлал) (усанд амьдрагч нэг зүйлийн хөхтөн) гаднын, өөрийн биш, бусдын хүний эхнэр (өөр хүний гэргий), хүний юм (бусдын эд хөрөнгө), гадны хүн (өөр нутгийн хүн), хажуу айлын хүн (хөрш айлын хүн), танихгүй хүн (мэдэхгүй, танил биш хүн), хүний ам харах (хүний ая харах), хүний амаар будаа идэх (бусдын хэлснийг өөрийн үг болгож явах), хүний газар (харь нутаг), хүний гарт орох (а.өвчин хүндрээд бусдын асаргаанд орох б.бусдын захиргаанд орж өөрийн гэсэн эрх мэдэлгүй болох), хүний нүд хариулах (бусдын хараанаас далдуур бусдыг сэрэмжгүй байх үеийг нь ашиглах), хүний хүн (а.өөрийн төрөл садан буюу ойр дотны бус хүн, гаднын хүн б.өөр айлын хүн), хүний амаар будаа идэх (хүний хэлснээр хийх, хүний хэлснийг ёсчлон дагах), хүний царай харах (а.өөрийн хүч чадал, эд хөрөнгө мөнгөгүйгээс бусдын хүчийг түшиглэж амьдрах б.өөрийн гэсэн зорилгогүй, бусдын аяыг дагаж явах), хүний гараар могой бариулах, хүзүүний махаар шөл
хуурын чих мушгисаар байтал хурим найр тарах [зүйр үг]
(хуураа хөглөх гэсээр хурим найр дуусах, бүтэлгүйтэх), хуур мэдэхгүй хүн чихийг мушгих дуртай, хууль мэдэхгүй хүн тархидаж далайлгах дуртай (цэцэн үг) (ёс журам мэдэхгүй хүн зандарч аашлахаас өөрийг чадахгүй) (шилжсэн утга) үлээдэг, дардаг, татдаг хөгжмийн ерөнхий нэр аман хуур (олон жижиг нүхэнд, төмөрлөгөөр хэл тааруулан хадсан бөгөөд, нүхээр нь үлээвэл, төмөрлөг хэл нь доргиж дуугарах хөгжмийн зэмсэг), баян хуур (а.нэгэн зүйл авсаар бадралт баг бишгүүр б.гурван эгнээ даралт бүхий нэгэн зүйл хөгжмийн зэмсэг), най хуур (баруун гартаа төгөлдөр хуурын даралт бүхий нэг зүйл баян хуур хөгжим), няслаа хуур (аман хуурын нам, янгирын эврэн иштэй, гадагш угалзлан эргэсэн аралтай, эгц дөрвөлжин хэлтэй, хэлийг нь нясалж эгшиглүүлдэг нэг зүйл төмөр хуур), төгөлдөр хуур (том хайрцагт олон чавхдас татсан даралт дээр нь дарахад, даралтын үзүүрийн жижиг алх мэт зүйл, чавхдасыг онож, дуу гаргах нэгэн зүйл хөгжмийн зэмсэг).
хүлээсэндээ тэлэгдэх [зүйр үг]
(болж бүтэхгүй зүйл мөрөөдөн түүндээ хэт автан юу ч хийж чадахаа болих).
хүн үг таньдаггүй [зүйр үг]
(зөрүүд хүнтэй үг ярих хэцүү, зөрүүд хүнд үг дуулгах хэрэггүй) гажих зам хадуурах (явж байсан замаасаа гажих) (шилжсэн утга) буруу зөрүү ярих, ярьж байсан сэдвээсээ хазайн яриа сунжруулах үг хадуурах (үг сэдвээсээ гажин өөр зүйл ярих), яриа хадуурах (яриа нэг сэдвээс нөгөө рүү орон үндсэн сэдвээсээ гажих).
хүн хожмоос айхгүй [зүйр үг]
(а.үр хүүхэдтэй хүн өтлөхдөө жаргах б.бэлтгэл сайтай ажил үйл бүтэхдээ хялбар), хөвөн өвс (ургамал судлал) (улалжтан овгийн намаг газар ургадаг олон наст өвс, үрлэх үедээ хөвөн мэт үстэй болно хөвөн түрүүт), хөвөн оройт (ургамал судлал) (цайны оронд
хүн чалчаа [зүйр үг]
(хэдэр хүнтэй харьцахад хэрүүл үүсэх нь амархан, хэлгий хүнтэй харьцахад яриа нуршуу болох нь их) араатан, адгуус амьтны ярдаг, догшин, ноцомтгой зантай хэдэр нохой (ярдаг, зуумтгай нохой), хэдэр догшин (хоршоо үг) (ярдаг, хэвцгий зан байдалтай), хэдэр хэрцгий (хоршоо үг) (яхир зөрүүд, харгис зантай).
хүний чанарыг мэднэ [зүйр үг]
(хүний сайн муу нь яваандаа мэдэгддэг), холоос эрэхээр
хүнцэл идвэл араанд [зүйр үг]
(бусдыг муулбал өөрт муу), хүн чадлаараа, хүлэг морь
хүрээ мэт хялбар [зүйр үг]
(эв нэгдэл хамгаас эрхэм), хоёр амт хорхой (амьтан судлал) (сээртэн амьтны гэдсэнд амьдардаг, хоёр үзүүртээ сорох соруултай амьтны шим шүүсийг сорон амьдрагч хорхой) хос янаг хоёр (сэтгэл санаа нийлсэн дурлалт хос) холбоос үгийн үүргээр
хүүхэн хуримгүй [зүйр үг]
(а.дуу шуугиантай эхэлсэн ажил хэрэг тэр бүр бүтэлтэй төгсдөггүй б.сайхан хүүхний гэр бүлийн амьдрал тэр бүр аз жаргалтай байдаггүй), хурим хийлээ гэж хүүдэддээ хоол өгөлгүй битгий бай, хур орлоо гэж адуугаа услалгүй битгий бай (зүйр үг) (анхаарал халамжаа цалгардуулж болохгүй), хурим хурим гэвэл хувхай толгой өнхөрнө (зүйр үг) (олон гэрлэх тусгүй) дайллагын хурим нөгцсөний хурим (нас барагсдыг оршуулсны дараах дайллага) хуучир. хурал хуй.
хэвтэх [зүйр үг]
(хүнд бэрх, зовлон зүдүүр үзэх).
хэвцгий эхнэртэй учирвал үхэн үхтэл зовно [зүйр үг]
(үйл ажилд анхнаасаа сайтар хянамгай хандах нь чухал) (шилжсэн утга) үйл явдалд адил тэгш бус, өрөөсгөл маягаар хандах амьдралыг хэлтгийгээр үзэх (амьдралыг нэг талаас нь харах), хилс хэлтгий (хоршоо үг) (зүй бус, зүй ёсноос гажууд) тал, хагас хэлтгий сар (хагас дугуй буюу заримдаг сар), хэлтгий сүх (нэг талаас нь ирлэсэн тал иртэй сүх), хэлтгий хэнгэрэг (тал бүрээстэй хэнгэрэг), хэлтгий цэцэг (ургамал судлал) (олон наст өвслөг ургамал).
хэмжээгээ мэдэх боол явсан нь дээр [зүйр үг]
(хүн алсын бодолтой, өөрийн хир чинээг мэдэж байх хэрэгтэй) уг, уул, язгуур хэт нутаг (уг нутаг).