Үйл үг

хяхнах [үйл үг] тослоогүй тэрэгний бул тэнхлэг шүргэлдэн дуугарах, юмс хавиран шүргэн дуугарах тэрэгний дугуй хяхнах (тэрэгний бул тэнхлэг шүргэлдэн дуугарах), хаалга хяхнах (хаалга хавиран, шүргэн дуугарах) хүн, амьтны хоолой сөөнгөтөж бачим дуу гарах хяхнаж дуугарах (хоолой нь сөөнгөтөн бачим дуугарах), дуу нь хяхнах (сөөнгөтсөн бачим дуу гаргах) (шилжсэн утга) мал хэвтэр алдаж цасан дээгүүр нааш цааш холхих үхэр хяхнах (үхэр цасан дээгүүр нааш цааш холхин явах).
хяхрах [үйл үг] хавирах, хяхнах, чахрах.
хяхтнах [үйл үг] байн байн хяхнах чимээ гарах хоолой нь хяхтнах (хоолой нь байн байн хяхнан дуугарах).
цаагуурдах [үйл үг] хэтэрхий холуур болох.
цаазлагдах хууль. [үйл үг] цаазаар авахуулах, хуулийн дээд хэмжээ заагдаж хороогдох хуулийн дагуу цаазлагдах (хуулийн дээд хэмжээ заагдаж хороогдох) хориглох, хориглогдох дархлан цаазлагдах (хууль ёсоор хатуу хориглох).
цаазлах [үйл үг] ёс зүй, зан заншил, дүрэм журамд харш зүйлийг чандлан хориглох цаазлан хориглох (ёс зүй, дүрэм журамд харш зүйлийг эрс болиулах) хууль цааз тогтоох хууль. цаазаар аваачих, амийг нь хороох цаазлан алах (хуулийн заалтыг ёсоор болгох, амийг нь хороох).
цаанадах [үйл үг] хэтэрхий цаана болох байвал зохих хэмжээнээс цааш байх цаанадаж харагдах (юм хэтэрхий холдож харагдах) цаг хугацааны хувьд удах, сунжрах цаанадахдаа (хамгийн их удахдаа).
цааргалах [үйл үг] хойрго байдал гаргах, хойш суух, дургүйцэх ажил хийхээс цааргалах (ажлаас хойш суух).
цааргаших [үйл үг] цаарга, хойрго шинжтэй болох. цаас(ан) (нэр үг) химийн болон механик боловсруулалтаар бичих, зурах, (хэвлэлийн нэр томьёо.), хулдах зүйлд хэрэглэхээр хийсэн, нимгэн хуудсан эд цаас зүсэгч (цаас жижиглэн хуваах зориулалттай хутга), цаас хийх машин (цаас хийх зориулалттай хатаах, индүүдэх, боловсруулах, хуйлах, ороох үндсэн ажиллагаатай төхөөрөмж), цаасны зуурмаг (цаас, картоныг бэлтгэхээр модлог ургамлыг нарийн ширхэгтэй болгон буталж, ширхэгийн дагуу цуулж жижиглэн, эслэг эд, будагч, цайруулагч наалдуулагч гэх мэт бодостой холиод зуурч бэлтгэсэн зуурмаг), цаасны цавуу (цаас наахад зориулсан цавуу), цаасны үйлдвэр (цаас боловсруулан гаргах үйлдвэр), гин цаас (нимгэн болоод бат бэх нэг зүйл цаас, гингийн цаас), бичгийн цаас (бичихэд зориулж, үйлдвэрлэсэн цаас), хортой цаас хуучир. (бичих, машиндах, зурах зүйлийн ард давхарлан тавьж, хуулбарлан гаргах будаг бүхий цаас), бийр цаас (хоршоо үг) (бичгийн хэрэглэл, цаас), бичиг цаас (хоршоо үг) (бичиг номын зүйл), бичиг эрдэм (хоршоо үг) (эрдэм ном), бичиг цаастай ноцолдох (бичиг номын ажил хийх), цаасан дээр нэртэй, цасан дээр мөртэй (зүйр үг) (хожим үлдэх алдар гавьяатай, нэр төртэй) цаасаар хийсэн зүйл цаасан буу (цаасыг ягштал боож, моголцог болгоод дотор нь дарь дагтаршуулан имэрч, гал ноцоож дуугаргах тоглоом), цаасан мөнгө (жинхэнэ мөнгө болох алт, мөнгө, үнэт эдлэлийг гүйлгээнд орлодог мөнгөн тэмдэгт), цаасан пай хуучир. (хөзөр), цаасан сум (цаасаар хийсэн, хор хөнөөлгүй, байлдааны сургууль хийхэд хэрэглэдэг сум мэт зүйл), цаасан хайрцаг (цаасаар хийсэн хайрцаг), цаасан хэв (тугалгаар үсэг, зургийн хэв цэтгахад хэрэглэдэг цаасаар хийсэн хэв), цаасан шувуу (тоглоом) (цаасаар хийсэн эрвээхэй, шувууны дүрс бүхий хэлбэртэй, урт утсаар уяж, салхинд дэгдүүлэн нисгэж наадах тоглоом), цаасан буу тавих (худлаа ярьж явах), цаасан малгай (цаасаар хийсэн малгай), цаасан малгай өмсгөх (сайхан үгээр онгироож, худал магтах, хөөргөх) цаас мэт цаасан алт (маш нимгэн цаастай адил боловсруулсан, зурах будахад наалдуулан хэрэглэх алт) (шилжсэн утга)(ярианы үг, хэллэг) мөнгө төгрөг арван цаас (арван төгрөг), хорин цаас (хорин төгрөг).
цааслах [үйл үг] цаастай болгох, юманд цаас наах ном цааслах (ном цаасаар гадарлах), хана цааслах (хананд цаас наах).
цаасрах [үйл үг] цаас мэт болох.
цаахнуурдах [үйл үг] хэтэрхий цаахнуур болох.
цаашдах [үйл үг] хэтэрхий цааш болох, холдох цаашдаж харагдах (хэтэрхий цаана харагдах, холдох).
цаашлах [үйл үг] улам цааш болох, хол болох цаашилж нүүх (улам холдож нүүх), цаашлах тутам (хол болох тутам) өвчин хүндрэх, доройтох өвчин нь цаашлах (өвчин нь улам хүндрэх) (шилжсэн утга) шунахайрах, даврах, хэтрэх цаашлах хэрэггүй (шунахайрах, даврах хэрэггүй), улам цаашлах (улам даварч шунах).
цаваглах [үйл үг] монгол гэрийн дээврийн дотуур цаваг барих гэр цаваглах (гэрийн дээврийн дотуур цаваг барих) дээл хувцас зэрэгт цаваг наах, тавих дээлийн энгэр цаваглах (монгол дээлийн энгэрт цаваг наах), малгай цаваглах (малгайд цаваг, зузаалга наах).
цавдах [үйл үг] юмыг усаар шүрших, чийгтэй болгох эсгий цавдах (эсгийг усаар шүрших).
цавлах [үйл үг] адууг, ялаа шумуулаас зайлуулж, өндөр газар бэлчээх.
цавлах [үйл үг] цавдах, чийгтэй болгох.
цавтах [үйл үг] юманд ан цав, гав гарах, цав суух хөөрөг цавтах (хөөргөнд цав суух).
цавуудах [үйл үг] юманд цавуу түрхэх цаас цавуудах (цаасанд цавуу түрхэх).

Нээлттэй мэдээллийн сан www.opendatalab.mn цахим хуудсыг ашиглах, мэдээлэл хайх, түгээх хэн бүхэн доорх нөхцөлийг хүлээн зөвшөөрсний үндсэн дээр үйлчилгээ авах эрхтэй.

  1. Хуульд зааснаар төрийн болон орон нутгийн өмчийн хуулийн этгээд, бусад нийтийн эрх зүйн хуулийн этгээдээс олон нийтэд нээлттэй байршуулсан мэдээллийг иргэд, олон нийт үнэн зөв гэж үзэх эрхтэй. Иймд тухайн мэдээллийг мэдээллийн сан, түүнийг хариуцагч Бодлогод залуусын хяналт ТББ болон системийн ашиглалтыг хариуцсан аливаа хувь хүний байр суурь гэж үзэхгүй ба анхдагч эх сурвалжаас хүлээн авсан мэдээллийн үнэн зөв эсэх, тухай мэдээллийн талаар аливаа хууль эрх зүйн маргаан байгаа эсэхэд мэдээллийн сан хариуцлага хүлээхгүй.
  2. Мэдээллийн сан нь техникийн нөхцөл, боломжоос шалтгаалан тодорхой цаг хугацааны давтамжтайгаар албан ёсны эх сурвалжуудаас мэдээллийг татан авч, тухайн цаг үед үнэн зөвд тооцогдож байсан мэдээллийн түүх үүсгэдэг. Иргэд, олон нийт мэдээллийн санг хэзээ ашиглаж байгаагаас үл хамааран мэдээллийн түүхтэй танилцах эрхтэй тул тус мэдээлэл хуучирсан, эсхүл анхдагч мэдээллийн эх сурвалжаас устгасан, нэвтрэх боломжгүй болсон гэх үндэслэлээр тус мэдээллийн сангаас хасахгүй болно.
  3. Мэдээллийн санг ашиглан мэдээ, сурвалжилга бэлтгэх болон олон нийтэд түгээх бүхий л этгээд мэдээллийн санд хадгалагдаж буй өнгөрсөн үеийн болон одоогийн мэдээллийн үнэн зөв, хүчинтэй эсэхийг зөвхөн анхдагч эх сурвалж болон түүнийг хариуцагч төрийн эрх бүхий байгууллагаас нягталж шалгах үүрэгтэй.
  4. Энэ үйлчилгээний нөхцөлийн 3-т заасан үүргээ хэрэгжүүлээгүйтэй холбоотойгоор бий болох аливаа эрсдэл, хариуцлагыг зөвхөн тухайн этгээд хариуцах бөгөөд мэдээллийн систем болон түүнд холбогдох этгээдийг аливаа учрах нэхэмжлэл, хариуцлагаас чөлөөлнө.
  5. Тус мэдээллийн сангийн зохиогчийн эрх хуулиар хамгаалагдсан бөгөөд мэдээллийн сангаас боловсруулж хүргэсэн мэдээллийг олон нийтэд дурдах тохиолдолд эх сурвалжийг заах нь оюуны өмчийн эрхийн зөрчил үүсгэхгүй байх үндэслэл болно.