Үйл үг

хярваслах [үйл үг] хуйхалсан юмны хярвасыг хусч арилгах, цэвэрлэх өвчүү хярваслах (малын өвчүүг хуйхлан, түлэнхий үс ноосыг хусч арилгах, цэвэрлэх), толгой хярваслах (малын толгойг хуйхлан, түлэнхий үс ноосыг хусаж цэвэрлэх, угаах).
хяргах [үйл үг] хүн, малын үс ноос зэргийг хайчилж тайрах, хирвэх адууны дэл хяргах (адууны дэлийг хайчаар тайрах), хонь хяргах (хонины ноосыг хайчилж авах, тайрах) өвс ногоо зэргийг огтлож хаях бургас цавчих (бургасыг сэлмээр тас огтлох), толгой хяргах шахах (учир зүггүй аашилж загнах) (шилжсэн утга) алах.
хярлах [үйл үг] уул нурууны хяраар явах уул хярлан явах (уулын хяраар явах).
хярлах [үйл үг] монгол эмээлд хяр хадах, хийх эмээл хярлах (монгол эмээлд хяр хадах) бөс бараанд хяр гарах.
хярмаглах [үйл үг] нартай байвч, цас хаялж орох, хялаа буух, хялаалах гадаа цас хярмаглаж байна. (ярианы үг, хэллэг)
хярмагтах [үйл үг] нимгэн, багахан цастай болох.
хярмах [үйл үг] хярмаглах цас хярмах (цас хаялах, багахан орох).
хяруудах [үйл үг] ургамал, тариа ногоо хяруунд цохиулж муудах, хөлдөх тариа хяруудах (тариа хяруунд цохиулах, хөлдөх).
хяруутах [үйл үг] газрын хөрс царцаж, хөрс нь цайрах хяруу унах газар хяруутах (газрын хөрсөн дээр хяруу унах).
хярхаглах [үйл үг] хярхагийг нь засч өөлөх.
хясагдах [үйл үг] хяхагдах, боогдох, гачигдах.
хясах [үйл үг] хүний ажил үйлс, хүссэн эрмэлзсэн зүйлийг бүтээхгүй, өө шалтаг эрж хориг саад тавьж боох боох хясах (хоршоо үг) (хүний үзэл бодол, сонирхлыг боох), гацах хясах (хоршоо үг) (юманд боогдох).
хятаджих [үйл үг] өөр үндэстэн хятад заншилд автах хятад олонтой болох.
хятадрах [үйл үг] хятад болох.
хятадчилах [үйл үг] хятад хэлнээ орчуулах хятад маягаар үйлдэх хятад хэл, соёлын нөлөөнд уусгах.
хятадших [үйл үг] хятадын шинжтэй болох.
хятруутах [үйл үг] утас, дээсний эрч хэтэрсний улмаас нэг хэсэг газар ончрон бөөгнөрөх утас хятруутах (утасны эрч хэтэрсний улмаас хэсэг газар ончрон бөөгнөрөх).
хяхаадах [үйл үг] хэтэрхий хяхах.
хяхагдах [үйл үг] бусдын эрхэнд орж хавчигдах, боогдох хяхагдан дарлагдах (бусдын эрхэнд хавчигдан дарлагдах).
хяхах [үйл үг] хүнд өс атгаг санаж ямагт хавчин боох, хясах, дарамтлах хяхан мөлжих (бусдын гачигдлыг далимдуулан заль мэх гаргаж илүү эд ашиг хожих), хяхах хавчих

Нээлттэй мэдээллийн сан www.opendatalab.mn цахим хуудсыг ашиглах, мэдээлэл хайх, түгээх хэн бүхэн доорх нөхцөлийг хүлээн зөвшөөрсний үндсэн дээр үйлчилгээ авах эрхтэй.

  1. Хуульд зааснаар төрийн болон орон нутгийн өмчийн хуулийн этгээд, бусад нийтийн эрх зүйн хуулийн этгээдээс олон нийтэд нээлттэй байршуулсан мэдээллийг иргэд, олон нийт үнэн зөв гэж үзэх эрхтэй. Иймд тухайн мэдээллийг мэдээллийн сан, түүнийг хариуцагч Бодлогод залуусын хяналт ТББ болон системийн ашиглалтыг хариуцсан аливаа хувь хүний байр суурь гэж үзэхгүй ба анхдагч эх сурвалжаас хүлээн авсан мэдээллийн үнэн зөв эсэх, тухай мэдээллийн талаар аливаа хууль эрх зүйн маргаан байгаа эсэхэд мэдээллийн сан хариуцлага хүлээхгүй.
  2. Мэдээллийн сан нь техникийн нөхцөл, боломжоос шалтгаалан тодорхой цаг хугацааны давтамжтайгаар албан ёсны эх сурвалжуудаас мэдээллийг татан авч, тухайн цаг үед үнэн зөвд тооцогдож байсан мэдээллийн түүх үүсгэдэг. Иргэд, олон нийт мэдээллийн санг хэзээ ашиглаж байгаагаас үл хамааран мэдээллийн түүхтэй танилцах эрхтэй тул тус мэдээлэл хуучирсан, эсхүл анхдагч мэдээллийн эх сурвалжаас устгасан, нэвтрэх боломжгүй болсон гэх үндэслэлээр тус мэдээллийн сангаас хасахгүй болно.
  3. Мэдээллийн санг ашиглан мэдээ, сурвалжилга бэлтгэх болон олон нийтэд түгээх бүхий л этгээд мэдээллийн санд хадгалагдаж буй өнгөрсөн үеийн болон одоогийн мэдээллийн үнэн зөв, хүчинтэй эсэхийг зөвхөн анхдагч эх сурвалж болон түүнийг хариуцагч төрийн эрх бүхий байгууллагаас нягталж шалгах үүрэгтэй.
  4. Энэ үйлчилгээний нөхцөлийн 3-т заасан үүргээ хэрэгжүүлээгүйтэй холбоотойгоор бий болох аливаа эрсдэл, хариуцлагыг зөвхөн тухайн этгээд хариуцах бөгөөд мэдээллийн систем болон түүнд холбогдох этгээдийг аливаа учрах нэхэмжлэл, хариуцлагаас чөлөөлнө.
  5. Тус мэдээллийн сангийн зохиогчийн эрх хуулиар хамгаалагдсан бөгөөд мэдээллийн сангаас боловсруулж хүргэсэн мэдээллийг олон нийтэд дурдах тохиолдолд эх сурвалжийг заах нь оюуны өмчийн эрхийн зөрчил үүсгэхгүй байх үндэслэл болно.