Үйл үг

хижимлэх [үйл үг] хижмийг нь хяргаж засах.
хийдэх [үйл үг] талаар болох, хоосон болох завсардах, тасалдах, эзэнгүйдэх, орхигдох хийдэж хоцрох (хүлээх эзэнгүй хоцрох), ажил хийдэх (ажил тасалдах) гэнэдэх, алдаа гаргах.
хийдэх [үйл үг] салхинд хийсэх салхинд хийдэх (салхинд намирах, салхинд хийсэх).
хийдэх [үйл үг] хий нь их болсны учир тохиромжгүй болох.
хийдэх [үйл үг] малын ороо болох.
хийжих [үйл үг] хийтэй болох.
хийлэх [үйл үг] юманд хий оруулах, хийтэй болгох дугуй хийлэх (дугуйд хий оруулах, дугуй хийтэй болгох), гүзээ хийлэх (гүзээ үлээж хийтэй болгох), хийлсэн завь (дотор нь хий дүүргэж хэрэглэдэг завь) хий өвчнөө засахаар тусгай хоол унд хэрэглэн биеэ арчлах зутан ууж хийлэх (зутан ууж хий өвчнөө засах) (шилжсэн утга) гоц мөргөх бөх хийлэх (бөх гоц мөргөх) (шилжсэн утга) юмыг газраас дээш хий болгох, хөндийрүүлэх газраас хийлэх (газраас хөндийрүүлэх) (шилжсэн утга) үсэрсэн, харвасан зүйл хашилт хаалтгүйгээр юмны дээгүүр даван өнгөрөх адуу ганга дээгүүр хийлж гарах (адуу гуун дээгүүр үсэрч гарах).
хийрхэх [үйл үг] хий өвчин дэврэх, нэмэгдэх хийрхэх өвчин нь хөдлөх (ухаан солиорох өвчин нь хөдлөх), хийрхсэн нохой (галзуурсан нохой) (шилжсэн утга) ихэд яарах тэвдэх, агдах.
хийрэх [үйл үг] хийтэй болох, хийтэх.
хийсвэрдэх [үйл үг] хэтэрхий хийсвэр болох, хэтэрхий хийсвэрийн учир тохиромжгүйдэх.
хийсвэржих [үйл үг] хийсвэр шинжтэй болох.
хийсвэрлэх [үйл үг] бодот тодорхой хэрэг явдлаас салж, юмсыг оюун бодолдоо ерөнхийлөн
хийсдэх [үйл үг] хийсвэрдэх.
хийсэх [үйл үг] юм салхины хүчинд хөөрөн хөдлөх салхинд хийсэх (салхинд хөөрөх), шороо хийсэх (салхи гарснаас шороо тоос босох), үлээхэд хийсэх (үлээхэд хөөрөх), хог хийсэх (салхинд хог хөөрөх) (шилжсэн утга) юм арилах, үгүй болох нүдний цагаа хийсэх (нүдний цагаа арилах), хөрөнгө хийсэх (эд хөрөнгө барагдаж дуусах, эд хөрөнгийг ямар ч үр ашиггүй үрж барах) (шилжсэн утга) хурдан түргэн явах, морины хурдаар давхих.
хийтэх [үйл үг] хий нь улмаар нэмэгдэх галзуурах, хий өвчин тусах (шилжсэн утга) юманд хэт горилох, хүсэл нь дэндэх.
хийтэх [үйл үг] адгуус амьтны ороо орох нохой хийтэх (нохойны ороо орох).
хийх [үйл үг] үйлдэх, бүтээх ажил хийх (хөдөлмөрлөх, ажиллах), ан гөрөө хийх (ан агнах, ангаар хөөцөлдөх), аялал хийх (аялалд явах, зугаалах), биеийн тамир хийх (биеийн тамираар хичээллэх), гэм хийх (буруу гажуу хэрэг үйлдэх), гэрийн даалгавар хийх (хичээл дээр үзсэнээ гэртээ бататган давтах), гэрээ хэлэлцээр хийх (гэрээ хэлэлцээр байгуулах), дадлага хийх (сурч мэдсэнээ амьдрал дээр практикт туршиж үзэх), дайн хийх (дайн өдөөх, дайнд татагдан оролцох), дүгнэлт хийх (дүн шинжилгээ өгөх), ёс хийх (а.мэндлэх б.ёс журмыг нь гүйцээх), зам хийх (зам тавих, замтай болгох), засвар хийх (засаж янзлах), зөв хийх (ёс журам, зааврынх нь дагуу хийх), зөвлөгөөн хийх (цуглаж зөвлөлдөн ярилцах), идээ хийх (а.хоол унд бэлдэх б.цагаан идээгээ боловсруулах), мод хийх (а.мод түлш бэлтгэх б.модны дарх хийх), мөргөл хийх (хүндэлж сүсэлж буй зүйлдээ толгойгоо хүргэн ёслох), наймаа хийх (худалдах, худалдан авах), нүгэл хийх (нүгэл болох зүйл үйлдэх), өртөө улаа хийх (өртөөнөөс өртөө хүртэл мэдээ хүргэх, өртөө хооронд хүн хүргэж унасан морийг нь эргүүлэн авч ирэх), саад хийх (саатуулах, садаа болох), сайн үйл хийх (олонд тустай, хүнд хэрэгтэй зүйл хийх), салах ёс хийх (а.хол явах хүнд ерөөл хэлж үдэн мордуулах б.нас барсан хүнийг эцсийн замд нь үдэх), сургууль хийх (сурахын тул ажиллаж оролдох), тагнуул хийх (тагнан турших), ухуулгатаниулга хийх (ухуулан тайлбарлах), тариа хийх (а.тариураар арьс махны завсар, булчин болон судасанд эмийн зүйл шахах б.тариа тарих, суулгах), тоглоом хийх (шоолсон өнгө аясаар хандах, наадам наргиа болгох), төлөвлөгөө хийх (төлөвлөгөө боловсруулах), тус хийх (тус болох, туслалцаа үзүүлэх), тэмцэл хийх (тэмцэх, босон эсэргүүцэх), үгүй хийх (а.байхгүй болгох б.алах, цааш харуулах), хань хийх (хань болгох, хань татах), хичээл хийх (сурч мэдэхээр шамдах), хоол хийх (а.хоол бэлтгэн боловсруулах б.хоол тэжээл болгон хэрэглэх в.аар саар зүйлээр хоолших), худалдаа хийх (наймаа хийх), хурал хийх (хуралдах), хурим хийх (гэрлэх, хуримын ёс үйлдэх), хүн хийх (хүн болгон хүмүүжүүлэх), хүний үгээр үг хийх (дам сонсон зүйлээ үнэнд бодох), цай хийх (а.цай боловсруулан үйлдэх б.цай чанах в.цай аягалах), эсгий хийх (хонины ноосыг зулж нягтруулан эсгий болгох), хийх үйлдэх (хоршоо үг) (юмыг бүтээн бий болгох), хийх бүтээх (хоршоо үг) (ажиллах, юмыг шинээр бий болгох), гар хөл хийх (зарах, ойр зуурын ажилдаа туслалцуулах), наагуур хийх (алив зүйлийг зохих хүнд нь мэдэгдэлгүй өөрийн дураар хийх), өлмий дороо хийх (эрхэндээ оруулах), доош хийх (хэн нэгнийг далд утгаар гутаан доромжлох), эд бад хийх (а.алах б.дуусах, үгүй хийх, барах), хийх ч хэцүү байх ч хэцүү (цэцэн үг) (яамаарч юм бэ дээ, яахаа мэдэхгүй тээнэгэлзэх), хийвэл хийсэн шиг, хэлбэл хэлсэн шиг (цэцэн үг) (ажил хэргийг оромдох хэрэггүй), ажил хийвэл дуустал, давс хийвэл уустал (зүйр үг) (хийвэл хийсэн шиг хийх), хийвэл бүү ай, айвал бүү хий (зүйр үг) (хийж эхэлсэн бол заавал дуусга), хэлдэг нь бал, хийдэг нь хор (зүйр үг) (хэлэх хийх хоёр нь зөрөх), хэлсэнд нь итгэхээр хийсэнд итгэ (зүйр үг) (хэлснээр нь бус хийснээр нь дүгнэ) юмыг сав суулга зэрэгт агуулах авдранд хийх (авдранд агуулах), зууханд хийх (зууханд агуулах), давс хийх (а.хоол унданд давс тохируулан орхих б.юманд улам нэрмээс болох үйл үйлдэх), далд хийх (хүний нүднээс далд газар агуулах), өвөртөө хийх (дээлийн энгэрт шургуулах), усанд хийх (усанд дүрэх), хашаанд хийх (хашаанд хаших, хорих), дайрин дээр нь давс хийх (улам цааш нь түлхэх), нуруу руу хүйтэн ус хийх шиг болох (айж цочсоноос, эвгүй сэтгэгдэл төрснөөс бие эвгүйрхэх), нүүр хийх газаргүй болох (туйлын их ичиж зовох) хувцас, эдлэл өмсч, зүүж хэрэглэх бөгж хийх (а.гартаа бөгж зүүх б.бөгж үйлдэх), бээлий хийх (а.бээлий оёх б.бээлий өмсөх), чихэвч хийх (чихэвч зүүх, чихэвч өмсөх), ээмэг хийх (а.чихэндээ ээмэг зүүх б.ээмэг үйлдэх) хэрэгцээнд зориулж ямар нэгэн юм бий болгох, бэлдэх бэл хөрөнгө хийх (эх үүсвэр хөрөнгө болгох), хань хийх (хань хамсаа болгох), мод хийх (а.ургаа модыг огтолж хэрэгцээнд бэлдэх б.мужаан хийх), идэш хийх (идшинд зориулж мал нядлах), мал хийх (а.дорой муу төлийг арчлан мал болгох б.мал алж нядлах), чадах бүхнээ хийх (өөрийн чадлаар зүтгэх, бололцоогоороо хийх) ямар нэг муу учир явдал гаргах ял хийх (ял шийтгэх, ноогдуулах), саад хийх (садаа садаа), садаа хийх (төвөг болох, тотгор учруулах), алдаа хийх (осол эндэл гаргах), сүйд хийх (болохгүй юм хийх, олныг нь сандраах), хулгай хийх (юм хулгайлах, хүний юмыг зөвшөөрөлгүй авах), тохуу хийх (доог болгох, тоглоом хийх), хэрэгт хийх (муу хэрэг явдалтай орооцолдуулах) янз бүрийн дүрслэх үгтэй нийлж агшин зуур болох үйлийг илэрхийлнэ хотос хотос хийх (хотолзох) цурам хийх (хэсэгхэн хугацаанд унтаад авах).
хийцлэх [үйл үг] бусдыг гэнэдүүлэн залилах би түүнийг сайн хийцлэв (би түүнийг гэнэдүүлж байгаад залилж орхив).
хийцлэх [үйл үг] уушны зүйлийг зутагнаж чанаржуулах цай хийцлэх (цай зутагнах).
хиллэх [үйл үг] нутгийн хил хязгаар залгах савлах.

Нээлттэй мэдээллийн сан www.opendatalab.mn цахим хуудсыг ашиглах, мэдээлэл хайх, түгээх хэн бүхэн доорх нөхцөлийг хүлээн зөвшөөрсний үндсэн дээр үйлчилгээ авах эрхтэй.

  1. Хуульд зааснаар төрийн болон орон нутгийн өмчийн хуулийн этгээд, бусад нийтийн эрх зүйн хуулийн этгээдээс олон нийтэд нээлттэй байршуулсан мэдээллийг иргэд, олон нийт үнэн зөв гэж үзэх эрхтэй. Иймд тухайн мэдээллийг мэдээллийн сан, түүнийг хариуцагч Бодлогод залуусын хяналт ТББ болон системийн ашиглалтыг хариуцсан аливаа хувь хүний байр суурь гэж үзэхгүй ба анхдагч эх сурвалжаас хүлээн авсан мэдээллийн үнэн зөв эсэх, тухай мэдээллийн талаар аливаа хууль эрх зүйн маргаан байгаа эсэхэд мэдээллийн сан хариуцлага хүлээхгүй.
  2. Мэдээллийн сан нь техникийн нөхцөл, боломжоос шалтгаалан тодорхой цаг хугацааны давтамжтайгаар албан ёсны эх сурвалжуудаас мэдээллийг татан авч, тухайн цаг үед үнэн зөвд тооцогдож байсан мэдээллийн түүх үүсгэдэг. Иргэд, олон нийт мэдээллийн санг хэзээ ашиглаж байгаагаас үл хамааран мэдээллийн түүхтэй танилцах эрхтэй тул тус мэдээлэл хуучирсан, эсхүл анхдагч мэдээллийн эх сурвалжаас устгасан, нэвтрэх боломжгүй болсон гэх үндэслэлээр тус мэдээллийн сангаас хасахгүй болно.
  3. Мэдээллийн санг ашиглан мэдээ, сурвалжилга бэлтгэх болон олон нийтэд түгээх бүхий л этгээд мэдээллийн санд хадгалагдаж буй өнгөрсөн үеийн болон одоогийн мэдээллийн үнэн зөв, хүчинтэй эсэхийг зөвхөн анхдагч эх сурвалж болон түүнийг хариуцагч төрийн эрх бүхий байгууллагаас нягталж шалгах үүрэгтэй.
  4. Энэ үйлчилгээний нөхцөлийн 3-т заасан үүргээ хэрэгжүүлээгүйтэй холбоотойгоор бий болох аливаа эрсдэл, хариуцлагыг зөвхөн тухайн этгээд хариуцах бөгөөд мэдээллийн систем болон түүнд холбогдох этгээдийг аливаа учрах нэхэмжлэл, хариуцлагаас чөлөөлнө.
  5. Тус мэдээллийн сангийн зохиогчийн эрх хуулиар хамгаалагдсан бөгөөд мэдээллийн сангаас боловсруулж хүргэсэн мэдээллийг олон нийтэд дурдах тохиолдолд эх сурвалжийг заах нь оюуны өмчийн эрхийн зөрчил үүсгэхгүй байх үндэслэл болно.