Үйл үг

ханцуйвчлах [үйл үг] ханцуйвчиндаа хийх, агуулах.
ханцуйлах [үйл үг] хувцас хунарын ханцуйг гарт өмсгөх юмыг ханцуйдаа агуулах, хийх алчуураа ханцуйлах (алчуураа ханцуйндаа хийх) (шилжсэн утга) юмыг хулгайлан авах, нууж авах ханцуйлдаг хүн (юм хулгай хийдэг хүн).
ханших [үйл үг] хурц үнэр ханхлах.
ханшлах [үйл үг] ханш тогтоох, үнэлэх (шилжсэн утга) үнэрхэн, тунирхаж аашлах.
ханшлах [үйл үг] ханш нээх өдөр шарил эргэх.
ханьсах [үйл үг] хань хүсэх, бусдыг өөртөө хань татах ханилах, хань болох ханьсан амьдрах (а.гэр бүл болж хамт амьдрах б.хань бараа болж харилцан бие биедээ туслан явах).
ханьцах [үйл үг] бие биеэ дотночлон үзэж сайхан нөхөрлөх насаараа ханьцах (насан туршдаа сайхан нөхөрлөх).
ханьшаах [үйл үг] ажил явдалд хүн, амьтныг хань татах, хань болгохыг хүсэмжлэх.
хараалах [үйл үг] бараалах, ажиглан ширтэх буу зэвсэг онилох буу хараалах (буу онилох), нум хараалах (нум онилох).
хараах [үйл үг] муу муухай болтугай гэж муушаах хараахын ихээр хараах (ихэд хараах), биеэ хараах (өөрийгөө зэмлэх, буруушаах), хараах ерөөх (хоршоо үг) (сайн муу аль алиныг хүсэн хэлэх), хараах зүхэх (хоршоо үг) (ёрлон харааж зүхлийн муухай үг хэлэх).
хараачлах [үйл үг] эргэн тойрноо ажиглах.
харагдах [үйл үг] харах үйлд өртөх, үзэгдэх харагдах газар (хараа хүрэх газар), харагдах хугацаа (а.ямар нэг юм, үзэгдлийг харж болох хэсэгхэн хугацаа б.хоногийн гэрэлтэй байх хэсэг), харагдах цацраг (хүний нүдэнд өртөх цацраг), харагдахаа байх (хараанд өртөхөө болих), ажил дээрээ харагдах (ажил дээрээ байх), бултайн харагдах (бага зэрэг цухуйн байх), ил харагдах (нүдэнд шууд өртөх), ногоорч харагдах (ногоон өнгөтэй үзэгдэх), улайж харагдах (улаан болсон байх), харагдах үзэгдэхүзэгдэх харагдах (хоршоо үг) (нүдэнд өртөх) сүвээгээр нь тэнгэр харагдах (маш туранхай).
харайлах [үйл үг] юман дээгүүр байн байн харайх, дахин дахин харайх.
харайлгах [үйл үг] юман дээгүүр үс рүүлэх, цовхруулах, үсрэн дүүлүүлэх морь харайлгах (морь үсрэн дүүлүүлэх) хурдан
харайх [үйл үг] бүх биеэ урагш хүчлэн агаарт хий үсрэх босон харайх (гэнэт босож ирэн гүйн одох), огло харайх (гэнэт үсрэн босох), хол харайх (байгаа газраасаа хол зайд үсрэх), цам харайх (а.(шашны нэр томьёо) шашны элдэв бэлгэ тэмдэг бүхий баг өмсөн бүжиглэх б.тогоруу нисэж буун бүжих), гүйх харайх (хоршоо үг) (гүйн үсэрч дүүлэх), харайх дэвхрэх (хоршоо үг) (үсрэн дэгдэж явах), харайхын өмнө харгуйгаа хар (цэцэн үг) (хийхээсээ өмнө сайн бод, ажил хэрэгт нямбай ханд), хүн гачигдвал худагт харайна, нохой гачигдвал хэрэмд харайна (зүйр үг) (дутагдаж гачигдахын зовлон хэцүү) хурдан явах, хөдлөх (шилжсэн утга) ороо нь орсон мал, амьтан нийллэгт орох.
харалгандах [үйл үг] нүдний хараа муудах, харалган болох, харалганы учир тохиромжгүйдэх.
харалгантах [үйл үг] нүд харалган болох малын нүд харалгантах нь олшроод байна. (ярианы үг, хэллэг)
харамжлах [үйл үг] харамж өгөх.
харамлах [үйл үг] харам зан гаргах, эд юмс аливаа зүйлийг бусдад өгөхгүй байх юмандаа нэн шунах мөнгө харамлах (мөнгөндөө харуу байх, мөнгөө гамнан хэрэглэх), харамлавал хар нохойн хоол болно (зүйр үг) (харам зан гаргаж өгөөгүй юм өөрт ч юм болохгүй, хэтэрхий харамч зан муухай).
харамсах [үйл үг] өөр бусдын золгүй явдалд сэтгэл өвдөх, хайрлах сэтгэл төрж өр өвдөх, гашуудах харамсах юм алга (огт харамсахгүй буюу харамсаад байх юм байхгүй), харамсах сэтгэл төрөх (бусдын өмнөөс өр өвдөх, халаглах, ямар нэг зүйлийн араас харам сэтгэл төрөх), харамслын нулимс (харамсан гашуудсанаас болж гаргах нулимс), хайртай амьтнаа алдсандаа харамсах (хайртай амьтан нь байхгүй болсонд нэн гашуудах, өр өвдөх), цаг дэмий үрсэндээ харамсах (цагаа дэмий өнгөрүүлсэндээ сэтгэл өвдөх), чононд өгснөө бодохгүй, нохойд идүүлснээ харамсах (цэцэн үг) (дэмий юманд харамсах).

Нээлттэй мэдээллийн сан www.opendatalab.mn цахим хуудсыг ашиглах, мэдээлэл хайх, түгээх хэн бүхэн доорх нөхцөлийг хүлээн зөвшөөрсний үндсэн дээр үйлчилгээ авах эрхтэй.

  1. Хуульд зааснаар төрийн болон орон нутгийн өмчийн хуулийн этгээд, бусад нийтийн эрх зүйн хуулийн этгээдээс олон нийтэд нээлттэй байршуулсан мэдээллийг иргэд, олон нийт үнэн зөв гэж үзэх эрхтэй. Иймд тухайн мэдээллийг мэдээллийн сан, түүнийг хариуцагч Бодлогод залуусын хяналт ТББ болон системийн ашиглалтыг хариуцсан аливаа хувь хүний байр суурь гэж үзэхгүй ба анхдагч эх сурвалжаас хүлээн авсан мэдээллийн үнэн зөв эсэх, тухай мэдээллийн талаар аливаа хууль эрх зүйн маргаан байгаа эсэхэд мэдээллийн сан хариуцлага хүлээхгүй.
  2. Мэдээллийн сан нь техникийн нөхцөл, боломжоос шалтгаалан тодорхой цаг хугацааны давтамжтайгаар албан ёсны эх сурвалжуудаас мэдээллийг татан авч, тухайн цаг үед үнэн зөвд тооцогдож байсан мэдээллийн түүх үүсгэдэг. Иргэд, олон нийт мэдээллийн санг хэзээ ашиглаж байгаагаас үл хамааран мэдээллийн түүхтэй танилцах эрхтэй тул тус мэдээлэл хуучирсан, эсхүл анхдагч мэдээллийн эх сурвалжаас устгасан, нэвтрэх боломжгүй болсон гэх үндэслэлээр тус мэдээллийн сангаас хасахгүй болно.
  3. Мэдээллийн санг ашиглан мэдээ, сурвалжилга бэлтгэх болон олон нийтэд түгээх бүхий л этгээд мэдээллийн санд хадгалагдаж буй өнгөрсөн үеийн болон одоогийн мэдээллийн үнэн зөв, хүчинтэй эсэхийг зөвхөн анхдагч эх сурвалж болон түүнийг хариуцагч төрийн эрх бүхий байгууллагаас нягталж шалгах үүрэгтэй.
  4. Энэ үйлчилгээний нөхцөлийн 3-т заасан үүргээ хэрэгжүүлээгүйтэй холбоотойгоор бий болох аливаа эрсдэл, хариуцлагыг зөвхөн тухайн этгээд хариуцах бөгөөд мэдээллийн систем болон түүнд холбогдох этгээдийг аливаа учрах нэхэмжлэл, хариуцлагаас чөлөөлнө.
  5. Тус мэдээллийн сангийн зохиогчийн эрх хуулиар хамгаалагдсан бөгөөд мэдээллийн сангаас боловсруулж хүргэсэн мэдээллийг олон нийтэд дурдах тохиолдолд эх сурвалжийг заах нь оюуны өмчийн эрхийн зөрчил үүсгэхгүй байх үндэслэл болно.