Үйл үг

хайрслах [үйл үг] юмны хайрсыг нь арилгах, хусах загас хайрслах (загасыг хайрснаас нь салгах) юманд хайрс шигтгэх эмээл хайрслах (эмээлд хайрс шигтгэх).
хайртах [үйл үг] хайр чулуунд тээглэх, зоогдох.
хайруулдах [үйл үг] хайруулаар хайрах.
хайрцаглах [үйл үг] хайрцаганд хийх, агуулах чихэр хайрцаглах (чихэр хайрцаганд хийх), мод хайрцаглах (дөрвөлжид мод хийх) (шилжсэн утга) дөрвөлжин мэт өрж харагдах банз хайрцаглах (банз дөрвөлжлөн өрөж тавих), бөх хайрцаглах (барилдах хоёр бөх дөрвөлжин өрж зогсох, хав дөрвөлжин барилцаж авах).
хайслах [үйл үг] гэр орон, байшин барилгад хайс хийх.
хайх [үйл үг] хүн амьтны ба юмны мөрийг мөшгөх, эрж сураглах ажил хайх (ажил эрэх, ажил сураглах), морь хайх (хулжсан болон алдсан морио эрэх, сураглах), олз хайх (олз эрэх), ус хайх (ус эрэх), эрэх хайх (хоршоо үг) (эрж сураглах), боож үхэх бор шидмэс хайх (сандарч мэгдэн учраа олохгүй байх) далд буй уурхай болон түүний байр байдал, хэмжээг эрж шинжлэх хайн шинжих (газрын хэвлийд буй эрдэс баялгийг эрж шинжлэн тогтоох).
хайх [үйл үг] юмны хажуугаас дагууд нь уртаар зүсч авах ууц хайх (ууцны хоёр хажуугаас нимгэн зүсч хүмүүст түгээх).
хайхрамжгүйдэх [үйл үг] хэтэрхий хайхрамжгүй байх, хайхрамжгүй учир тохиромжгүйдэх.
хайхрамжлах [үйл үг] хайхрамжтай байх, анхаарал тавих анзааргатай байх.
хайхрах [үйл үг] анхаарах, анзаарах, хэрэгсэх.
хайчлах [үйл үг] хайчаар хяргах, огтлох, зүсэх хайчлах наадам (цаасаар олон янзын дүрс, хээ угалз хайчилж уралддаг монгол ардын урлах наадам, нугалаа болон задгай гэж хоёр янз байдаг), үс хайчлах (үс хайчаар хяргах), даавуу хайчлах (даавуу хайчаар огтлох) (шилжсэн утга) үсэрч хөлөө солбин өшиглөх.
хайчлах [үйл үг] харилцан мөр жишүү огтлон зөрж, самнан явах хилийн манаа хайчлах (хилийн манаа харилцан уулзаж зөрөх), хайчилж эрэх (хөндлөн зөрж самнан хайх).
хайчлууртах [үйл үг] хайчлуур өвчин тусах.
халаадах [үйл үг] махыг нарийн нимгэн хэрчих, хөшиглөх.
халаалах [үйл үг] ээлж халаа солих.
халааслах [үйл үг] халаасанд хийх хулгайлах.
халагдах [үйл үг] өөрчлөгдөх, солигдох хуучин байдал халагдах (хуучин байдал өөрчлөгдөх, байхгүй болох), халагдах өөрчлөгдөх (хоршоо үг) (а.хуучин эрхэлж байсан ажил албанаасаа чөлөөлөгдөх б.нэг зүйл нөгөөгөөр өөрчлөгдөх) чөлөөлөгдөх албанаас халагдах (албанаас чөлөөлөгдөх), цэргээс халагдах (цэргийн албаа хааж дуусгах).
халаглах [үйл үг] халаг гэж харамсан гаслах ямар нэгэн үйлд дурлан тэсч ядах анд явах гэж халаглах (анд явах гэж тэсч ядах).
халайрдах [үйл үг] төмөр дээр мөнгө суулгах.
халайх [үйл үг] хүндэтгэвэл зохих хүний энд тэнд зорчин явах.

Нээлттэй мэдээллийн сан www.opendatalab.mn цахим хуудсыг ашиглах, мэдээлэл хайх, түгээх хэн бүхэн доорх нөхцөлийг хүлээн зөвшөөрсний үндсэн дээр үйлчилгээ авах эрхтэй.

  1. Хуульд зааснаар төрийн болон орон нутгийн өмчийн хуулийн этгээд, бусад нийтийн эрх зүйн хуулийн этгээдээс олон нийтэд нээлттэй байршуулсан мэдээллийг иргэд, олон нийт үнэн зөв гэж үзэх эрхтэй. Иймд тухайн мэдээллийг мэдээллийн сан, түүнийг хариуцагч Бодлогод залуусын хяналт ТББ болон системийн ашиглалтыг хариуцсан аливаа хувь хүний байр суурь гэж үзэхгүй ба анхдагч эх сурвалжаас хүлээн авсан мэдээллийн үнэн зөв эсэх, тухай мэдээллийн талаар аливаа хууль эрх зүйн маргаан байгаа эсэхэд мэдээллийн сан хариуцлага хүлээхгүй.
  2. Мэдээллийн сан нь техникийн нөхцөл, боломжоос шалтгаалан тодорхой цаг хугацааны давтамжтайгаар албан ёсны эх сурвалжуудаас мэдээллийг татан авч, тухайн цаг үед үнэн зөвд тооцогдож байсан мэдээллийн түүх үүсгэдэг. Иргэд, олон нийт мэдээллийн санг хэзээ ашиглаж байгаагаас үл хамааран мэдээллийн түүхтэй танилцах эрхтэй тул тус мэдээлэл хуучирсан, эсхүл анхдагч мэдээллийн эх сурвалжаас устгасан, нэвтрэх боломжгүй болсон гэх үндэслэлээр тус мэдээллийн сангаас хасахгүй болно.
  3. Мэдээллийн санг ашиглан мэдээ, сурвалжилга бэлтгэх болон олон нийтэд түгээх бүхий л этгээд мэдээллийн санд хадгалагдаж буй өнгөрсөн үеийн болон одоогийн мэдээллийн үнэн зөв, хүчинтэй эсэхийг зөвхөн анхдагч эх сурвалж болон түүнийг хариуцагч төрийн эрх бүхий байгууллагаас нягталж шалгах үүрэгтэй.
  4. Энэ үйлчилгээний нөхцөлийн 3-т заасан үүргээ хэрэгжүүлээгүйтэй холбоотойгоор бий болох аливаа эрсдэл, хариуцлагыг зөвхөн тухайн этгээд хариуцах бөгөөд мэдээллийн систем болон түүнд холбогдох этгээдийг аливаа учрах нэхэмжлэл, хариуцлагаас чөлөөлнө.
  5. Тус мэдээллийн сангийн зохиогчийн эрх хуулиар хамгаалагдсан бөгөөд мэдээллийн сангаас боловсруулж хүргэсэн мэдээллийг олон нийтэд дурдах тохиолдолд эх сурвалжийг заах нь оюуны өмчийн эрхийн зөрчил үүсгэхгүй байх үндэслэл болно.