Үйл үг

хавдах [үйл үг] хүн, амьтны биед хавдар бий болох, өвчний улмаас хөөж томрох хөл хавдах (хөл хөөж томрох).
хавигнах [үйл үг] хүн, амьтны тогтон байж сууж чадахгүй хавчих.
хавилах [үйл үг] зөлшилдөхөд оролцох, зөвшөөрөх тавьсан асуудлыг дэмжих, зөв гэж үзэх.
хавилдах [үйл үг] хоорондоо ойртох хавилдахгүй хоёр өөр хэрэг (хоорондоо холбоогүй тусдаа хоёр хэрэг) төсөөтэй, адилавтар болох.
хавирах [үйл үг] нэг зүйлийг нөгөөтэй нь үрэх, шүргэх, харших чүдэнз хавирах (чүдэнз зурж асаах), шүдээ хавирах (а.шүдээ хооронд нь харшилдуулах б.(шилжсэн утга) ихэд хорсох, занах, уурлах), хавирах давирах (хоршоо үг) (а.унасан морио хөлөөрөө дэлдэн явуулах б.бусдыг хөлөөр хавиран хавсрах в.(шилжсэн утга) бусадтай бага зэрэг маргалдах), эр үхрийн эвэр
хавирах [үйл үг] хавидах, ойртох чиний хэлсэн чинь хавирах ч үгүй байна. (ярианы үг, хэллэг) хавирга(н) (нэр үг) (бие бүтэц, анатоми) хүн болон нугалмайт амьтны сээр, нуруу өвчүүг холбож цээжний хөндийг үүсгэдэг тахир нарийн яснууд богино хавирга (өвчүүний дээд этгээдийн охор хавирга), өндөр хавирга (мал, амьтны хааны дөрвөн урт хавирга), хавирга мод (хоёр босоо баганын хооронд тэнцүү зайтай хөндлөн тааруулсан олон бөөрөнхий мод, авирах дүүжигнэх зэрэг элдэв хөдөлгөөн хийж болох биеийн тамирын хэрэгсэл), хавирга нэвт хөрөх (голд хүйт ортол даарах, маш их даарах), хавирга хадах (хавирганы толгойг сээрнээс салгах), хавирга хугарах (хавирганы яс гэмтэх), хавиргаар хатгах (сүвээ, цээжний хажуугаар хавирга орчмоор хатган өвдөх), хавирганы булчин (хавирганы ясны завсар дахь булчин), хавирганы бураа (хавирганы толгой), хавирганы гялтан (хавирганы хальс), хавирганы толгой (хавирганы сээртэй залгах бондгор үзүүр), хавирганы хальс (хавирагны дотор гадуур бүрсэн хальс), хавирга сүвээ (хоршоо үг) (цээжний хажуу хэсэг), хавирга нэвтрэх (ихэд даарч жихүүцэх), хавирга нь хэрзийх (маш их турж эцэх) (шилжсэн утга) юмны хажуу тал хавирга нуруу (байшин барилгын ноён нурууны хажуугийн нуруу, хөндлөн нуруу), хавирган анги цэрэг (хажуу жигүүрийн анги), дөрөөний хавирга (дөрөөний гуя), уулын хавирга (уулын хажуугийн хэлбэрүү газар), хажуу хавирга (хоршоо үг) (хажуу тал, ойр дэргэд, хавь ойр, ойр тойрныхон), хавиргаа хазах (ойр орчныхоо хүмүүст хор хүргэх гэсэн санаа) хавирга муут (ойр орчим, хажууд байхад нь түшиг муутай), хавирга таших (хажуу талаас цохих, довтлох), хавиргаараа эргэх (бүтэл нь хазайх, хэрэг явдал буруугаар эргэх), хавирга хатгаж сүвээ (сэжих) сүлбэх (зүйр үг) (өдөөн хатгах, янз байдлыг туршин үзэх) (шилжсэн утга) хагас дугуй хэлбэртэй юм, хавирган хэлбэртэй юм хавирган дөрөө (хавирга мэт матгар хоёр төмрийг өөд өөдөөс нийлүүлэн гагнасан зууван хэлбэрийн тавагтай дөрөө), хавирган сар (хавирга мэт хэлбэртэй шинийн болон хуучдын сар), хавхны хавирга (хавхны төмөр хүрээнд бэхэлсэн хоёр матмал төмөр), хавирган цэцэг (ургамал судлал) (дөрвөн ирмэг бүхий шулуун иштэй, бариулгүй чагтлан ургасан навчтай, хөхөвтөр баг цэцэгтэй нэг наст өвслөг ургамал, эмэнд орно).
хавиргадах [үйл үг] харвасан сум хэлтгий тусах.
хавиргалах [үйл үг] уулын хажуугийн хэлбэрүү газраар явах, уул хажуулах, хажуугаар явах уул хавиргалах (уулыг хажуулан явах) од гараг огторгуйн баруун хажуу этгээдэд гарч ирэх, харагдах (шилжсэн утга) хажуу талаар хэвтэх, цагираглан хэвтэх овтой согтуу орны өмнүүр хавиргалах. ааз (шилжсэн утга) арцалдан тэмцэх санаа гаргах, мөчөөрхөх.
хавлах [үйл үг] хав хийн үмхэх, зуух.
хавсаадах [үйл үг] элбэж хамсах, хамсан нэгдэж дийлэх хавсаадаж зодох (хүч хавсран зодох), хавсаадаж ялах (хүч хавсран ялах) (шилжсэн утга) алгадах.
хавсаргадах [үйл үг] хоёр хэрэгтэнг ууцаар нь нийлүүлэн хүлж шийтгэх хавсарга яланд зовж зүдрэх.
хавсаргадах [үйл үг] хавсарга тавих, салхи шуурга тавих хавар хавсаргадах (хавар шороон шуурга тавих), өдөржин хавсаргадах (хуурай, хүйтэн шуурга өдөржин шуурах).
хавсаргалах [үйл үг] хавсарга тавих, хүчтэй салхи шороо, цасан шуурга ээлжлэн тавих.
хавсаргах [үйл үг] юмыг нэгтгэн нийлүүлэх хавсарган наманчлах (гараа хавсран нийлүүлж наманчлах) ажил үүргийг давхарлан хариуцуулах ном зохиолын төгсгөлд хавсралт дагалдуулах толь бичигт түүхийн он дараалал дагалдуулах (толь бичигт түүхийн он дарааллыг нэмж оруулах) бичиг баримтад бусад нэмэлт зүйлийг дагалдуулах бичиг баримт хавсаргах (бичиг баримт дагалдуулах), үнэмлэх хавсаргах (итгэж үнэмшүүлэх нэмэлт бичиг баримт дагалдуулах).
хавсах [үйл үг] хавсран дэлдэх цан хавсах (цан хавсран дэлдэх) (шилжсэн утга) хамжих, хамтран ажил үүрэг гүйцэтгэх хавсан цохих (хамжин цохих), ажил хавсах (ажилд туслах, хавсрах) өрөх, хураах.
хавсрах [үйл үг] юмыг хавтгай талаар нь нийлүүлэх алга хавсрах (хоёр гарын алгыг нийлүүлэн наминчлах), гар хавсрах (гарыг зөрүүлэн ёслох), мах хавсрах (мах хавтгайлж нийлүүлэх) (шилжсэн утга) монгол үндэсний бөхийн барилдаанд хавсраа мэх хийх хавсрах мэх (барьц халж нөгөө хүний хүчийг нэг талд нь төвлөрүүлж хүчилсэн талын хөл дээр өөрийнхөө тэр талын хөлөөр цочмог орхидог мэх), барьцгүй хавсрах (барьц авалгүй хавсрах мэх хийх), барьцтай хавсрах (зодог шуудагны аль нэгтэйгээс барьж хавсрах мэхийг хийх) (шилжсэн утга) хамтрах, ажил хэргийг хамтран үйлдэх хүч хавсрах (хүчээ нийлүүлэх, хүчээ хамтатгах), хавсран байлдах (хамтран байлдах, хүч нийлүүлэн байлдах) (шилжсэн утга) хоёр зүйлийн үүргийг хослон гүйцэтгэх, хослон биелүүлэх хавсран ажиллах (үндсэн ажлынхаа хажуугаар чөлөөт цагаараа өөрийн юмуу бусад байгууллагад хөдөлмөрийн гэрээгээр өөр ажил, албан тушаалыг зохих цалин хөлстэйгээр гүйцэтгэх).
хавсрах [үйл үг] хавар намрын үед халуун хүйтнээр үргэлжлэн хуурай шуурах.
хавтагадах хуучир. [үйл үг] хэрэгтэнг хавтгай модоор занчиж цээрлүүлэх, банздах арав хавтгадах (арван удаа банздах), ялтанг хавтгадах (ялтанг хавтгай модоор занчиж цээрлүүлэх, ялтанг банздах).
хавтагалах [үйл үг] хавтаганд агуулах аяга хавтагалах (аяга хавтаганд хийх), тамхи хавтгалах (тамхи хавтаганд хийх) хавтага зүүх.
хавтайх [үйл үг] хавтгай, хавтгар болох тэрийх, тэрийн хэвтэх, тэрийн ойчих хавтайгаад ойчих (дөрвөн мөчөө тэнийлгэн тэрийн ойчих) айж эмээн хулчигнах.

Нээлттэй мэдээллийн сан www.opendatalab.mn цахим хуудсыг ашиглах, мэдээлэл хайх, түгээх хэн бүхэн доорх нөхцөлийг хүлээн зөвшөөрсний үндсэн дээр үйлчилгээ авах эрхтэй.

  1. Хуульд зааснаар төрийн болон орон нутгийн өмчийн хуулийн этгээд, бусад нийтийн эрх зүйн хуулийн этгээдээс олон нийтэд нээлттэй байршуулсан мэдээллийг иргэд, олон нийт үнэн зөв гэж үзэх эрхтэй. Иймд тухайн мэдээллийг мэдээллийн сан, түүнийг хариуцагч Бодлогод залуусын хяналт ТББ болон системийн ашиглалтыг хариуцсан аливаа хувь хүний байр суурь гэж үзэхгүй ба анхдагч эх сурвалжаас хүлээн авсан мэдээллийн үнэн зөв эсэх, тухай мэдээллийн талаар аливаа хууль эрх зүйн маргаан байгаа эсэхэд мэдээллийн сан хариуцлага хүлээхгүй.
  2. Мэдээллийн сан нь техникийн нөхцөл, боломжоос шалтгаалан тодорхой цаг хугацааны давтамжтайгаар албан ёсны эх сурвалжуудаас мэдээллийг татан авч, тухайн цаг үед үнэн зөвд тооцогдож байсан мэдээллийн түүх үүсгэдэг. Иргэд, олон нийт мэдээллийн санг хэзээ ашиглаж байгаагаас үл хамааран мэдээллийн түүхтэй танилцах эрхтэй тул тус мэдээлэл хуучирсан, эсхүл анхдагч мэдээллийн эх сурвалжаас устгасан, нэвтрэх боломжгүй болсон гэх үндэслэлээр тус мэдээллийн сангаас хасахгүй болно.
  3. Мэдээллийн санг ашиглан мэдээ, сурвалжилга бэлтгэх болон олон нийтэд түгээх бүхий л этгээд мэдээллийн санд хадгалагдаж буй өнгөрсөн үеийн болон одоогийн мэдээллийн үнэн зөв, хүчинтэй эсэхийг зөвхөн анхдагч эх сурвалж болон түүнийг хариуцагч төрийн эрх бүхий байгууллагаас нягталж шалгах үүрэгтэй.
  4. Энэ үйлчилгээний нөхцөлийн 3-т заасан үүргээ хэрэгжүүлээгүйтэй холбоотойгоор бий болох аливаа эрсдэл, хариуцлагыг зөвхөн тухайн этгээд хариуцах бөгөөд мэдээллийн систем болон түүнд холбогдох этгээдийг аливаа учрах нэхэмжлэл, хариуцлагаас чөлөөлнө.
  5. Тус мэдээллийн сангийн зохиогчийн эрх хуулиар хамгаалагдсан бөгөөд мэдээллийн сангаас боловсруулж хүргэсэн мэдээллийг олон нийтэд дурдах тохиолдолд эх сурвалжийг заах нь оюуны өмчийн эрхийн зөрчил үүсгэхгүй байх үндэслэл болно.