Үйл үг

үхэглэх [үйл үг] үхэг хэрэглэх үхэгэнд хийх.
үхэлдэх [үйл үг] улайран тэмцэх, улайран дайрах үхэлдэн тэмцэх (ямар нэг үйл хэрэг, эд хөрөгийн төлөө улайран тэмцэх), эд хөрөнгөнд үхэлдэх (эд хөрөнгө олох гэж улайран дайрах), юундаа үхэлдээд байгаа юм бэ (юундаа ингэтлээ улайраад байгаа юм бэ).
үхэржих [үйл үг] үхэртэй болох, үхэр нь өсөх.
үхэтхийх [үйл үг] муужран унах үхэтхийн унах (ухаан балартан муужран унах) (шилжсэн утга) хүн цог золбоо, хийморьгүй болох, царай алдах.
үхэх [үйл үг] амьд биеийн амь тасрах, амьгүй болох баатарлагаар үхэх (ямар нэг үйл хэргийн төлөө эрэлхэг зоригтойгоор амь насаа алдах), боож үхэх (өөрийгөө боомилон алах), зуурдаар үхэх (өвчний улмаас үхэх, цаг бусаар үхэх), өлсөж үхэх (өлссөнөөс болж амиа алдах), үхсэн амьдын хооронд (а.ухаангүй байх б.сулбайх, унжийх, ядрах в.дорой үхээнц байх г.айснаас болж яахаа мэдэхээ болих) үхэх өтлөх (хоршоо үг) (хөгшрөх, нас эцэслэх), үхэх сэхэх (хоршоо үг) (а.өөдлөх уруудах б.ялах ялагдах в.амьдрах үхэх), үхэх сэхэхээ үзэх (а.ана мана үзэх, ажил явдлын бүтэх бүтэхгүйг харах б.ширүүн зодолдох, ширүүн тулалдаж ялах ялагдахаа үзэх), үхэх мөхөх (хоршоо үг) (үхэж үрэгдэж үгүй болох), үхэх төрөх (хоршоо үг) (хүн, амьтан эхээс мэндлэх, нас барах), үхэх амьдрах (хоршоо үг) (хүн, амьтны амьд явах, нас эцэслэх), төрийн төлөө оготно боож үхнэ (хүч хүрэхгүй зүйлд санаархах), зүрх үхэх (шантрах, бэрхшээх, халирах), мэх үхэх (арга барагдах), уйдаж үхэх шахах (маш их уйдах), үхэхээс бусдыг үзэх (а.хашир, догь болсон б.маш их зовлон үзэх), үхэхдээ үхэр буу тавих (а.гар татах б.эцсийн аргаа хэрэглэх), үхсэн чавганцаас унгас гуйх (үл бүтэх юм бодож, санах), үнээ үхэхдээ сүү орох (бүтэхгүй зүйлд санаархах), үхэх завгүй (цэцэн үг) (маш завгүй), үхнэ үхнэ гэсээр үхрийн мах барах, явна явна гэсээр ямааны мах барах (зүйр үг) (баашлах, арга бач гаргах, ажил явдалд саад болох), үхэвч амь нэг, өргөвч тоос нэг (зүйр үг) (маш дотно), үхсэн буурын толгойноос амьд ат айх (зүйр үг) (нэр сүрнээс нь сүрдэх), үхтэл үр харам (цэцэн үг) (өөрийн үр хүүхэд), дааганаас унаж үхдэггүй, даравгараас болж үхдэг (зүйр үг) (бодлогогүй хэлсэн үг хэрэгт хийдэг) ургамал ус, чийгээр дутаж гандаж хатах үхсэн газар (а.ургамал ургахгүй болсон газар б.ус чийггүй газар).
үхээртэх [үйл үг] үхээнц дорой болох, хийморьгүй болох, цог золбоогүй болох юм хөсөрч хувхайрах.
үхээрших [үйл үг] сүр сүлд, хүч чадал доройтож буурах шинж орох.
факсдах [үйл үг] факс явуулах яаралтай факсдах (яаралтай факс явуулах).
формалдах [үйл үг] юмыг хэлбэрдэх. формализм (нэр үг)(гүн ухаан) хүний үйл ажиллагааны бүх хүрээнд агуулгаас хэлбэрийг урьтал болгодог үзэл.
фракцлах у. [үйл үг] т. нам, улс төрийн бүлгүүдийн дотор дахин бүлэглэл үүсэх.
хаагдах [үйл үг] боогдох, хоригдох, хашигдах, саатах бөглөрөн хаагдах (бөглөрсний улмаас чөлөөтэй нэвтрэхээ болих), зам хаагдах (замаар явж болохгүй боогдох), усанд хаагдах (усанд боогдох) өвчний улмаас хүний дотоод шингэн хоригдох өтгөн хаагдах (өтгөн гарахаа болих), шээс хаагдах (шээс гарахаа болих) хаалга, цонх, авдар, сав суулганы ам таглагдах үйлдвэрлэл, үйлчилгээ эрхэлж буй газар хэвийн ажиллаж чадахгүй болсноос үйл ажиллагаагаа зогсоох дэлгүүр хаагдах (дэлгүүр ажиллахаа болих) (шилжсэн утга) билиг сэтгэл нь мохох оюуны сүв хаагдах (оюун ухаан нь мохох).
хаагих [үйл үг] бусдыг шоодох, хяхан харгислах.
хаагих [үйл үг] утаа уугих, тоос дэгдэх утаа хаагих (утаа уугих), тоос хаагих (тоос дэгдэх).
хаадайлах [үйл үг] хаадайгаар хаах, нэмнэх ингэ хаадайлах (сая ботголсон ингэний бөгсийг хаадайгаар нэмнэх).
хаадайх [үйл үг] хаадгар болох таадайх, том хүн болох гэж тээхэлзэх (шилжсэн утга) ихэрхэх, өөрийн хийсэн зүйлдээ сэтгэл хангалуун байх хаадайх таадайх (хоршоо үг) (ихэрхэх, томрох, онгирох).
хаадалзах [үйл үг] намхан, тагдгар юмны хаадганан хөдлөх (шилжсэн утга) эрэмших, үл эмээх, таахалзах.
хаадганах [үйл үг] хаадгар хүн, юмны хаадга хаадга хөдлөх хаадга хаадга хийх (хаадгар хүний хөдлөх, явах, алхах хаадгар юм үргэлжлэн хөдлөх) (шилжсэн утга) хүний өмнө, хойгуур ихэмсэглэн, үл тоон ийш тийш алхах.
хааждах [үйл үг] хааж болгох.
хаажтах [үйл үг] шарханд хааж суух, хааж тогтох.
хаазлах [үйл үг] хаазаа дарах, гишгэх хаазлан зогсоох (хаазаа гишгэн зогсоох).

Нээлттэй мэдээллийн сан www.opendatalab.mn цахим хуудсыг ашиглах, мэдээлэл хайх, түгээх хэн бүхэн доорх нөхцөлийг хүлээн зөвшөөрсний үндсэн дээр үйлчилгээ авах эрхтэй.

  1. Хуульд зааснаар төрийн болон орон нутгийн өмчийн хуулийн этгээд, бусад нийтийн эрх зүйн хуулийн этгээдээс олон нийтэд нээлттэй байршуулсан мэдээллийг иргэд, олон нийт үнэн зөв гэж үзэх эрхтэй. Иймд тухайн мэдээллийг мэдээллийн сан, түүнийг хариуцагч Бодлогод залуусын хяналт ТББ болон системийн ашиглалтыг хариуцсан аливаа хувь хүний байр суурь гэж үзэхгүй ба анхдагч эх сурвалжаас хүлээн авсан мэдээллийн үнэн зөв эсэх, тухай мэдээллийн талаар аливаа хууль эрх зүйн маргаан байгаа эсэхэд мэдээллийн сан хариуцлага хүлээхгүй.
  2. Мэдээллийн сан нь техникийн нөхцөл, боломжоос шалтгаалан тодорхой цаг хугацааны давтамжтайгаар албан ёсны эх сурвалжуудаас мэдээллийг татан авч, тухайн цаг үед үнэн зөвд тооцогдож байсан мэдээллийн түүх үүсгэдэг. Иргэд, олон нийт мэдээллийн санг хэзээ ашиглаж байгаагаас үл хамааран мэдээллийн түүхтэй танилцах эрхтэй тул тус мэдээлэл хуучирсан, эсхүл анхдагч мэдээллийн эх сурвалжаас устгасан, нэвтрэх боломжгүй болсон гэх үндэслэлээр тус мэдээллийн сангаас хасахгүй болно.
  3. Мэдээллийн санг ашиглан мэдээ, сурвалжилга бэлтгэх болон олон нийтэд түгээх бүхий л этгээд мэдээллийн санд хадгалагдаж буй өнгөрсөн үеийн болон одоогийн мэдээллийн үнэн зөв, хүчинтэй эсэхийг зөвхөн анхдагч эх сурвалж болон түүнийг хариуцагч төрийн эрх бүхий байгууллагаас нягталж шалгах үүрэгтэй.
  4. Энэ үйлчилгээний нөхцөлийн 3-т заасан үүргээ хэрэгжүүлээгүйтэй холбоотойгоор бий болох аливаа эрсдэл, хариуцлагыг зөвхөн тухайн этгээд хариуцах бөгөөд мэдээллийн систем болон түүнд холбогдох этгээдийг аливаа учрах нэхэмжлэл, хариуцлагаас чөлөөлнө.
  5. Тус мэдээллийн сангийн зохиогчийн эрх хуулиар хамгаалагдсан бөгөөд мэдээллийн сангаас боловсруулж хүргэсэн мэдээллийг олон нийтэд дурдах тохиолдолд эх сурвалжийг заах нь оюуны өмчийн эрхийн зөрчил үүсгэхгүй байх үндэслэл болно.