Үйл үг

үечлэх [үйл үг] үе болгон хуваах.
үеших [үйл үг] үе үүсэх.
үжих [үйл үг] өмхрөх, ялзрах, муудах мах үжих (мах үнэр орж муудах), өтөг үжих (өтөг ялзрах), шир үжих (шир өмхрөх), үжсэн өтөг (ялзарсан өтөг), үжмэл хурдас (хүхэрлэг нуурын ёроолын шимт бодосоор баялаг хурдас), үжсэн махыг давсаар засахгүй, зөнөсөн ухааныг эрдмээр засахгүй (зүйр үг) (муу явдлыг засахад бэрх) идээлэх, баалах.
үжлэх [үйл үг] уралдаан байлдаанд манлайлах.
үжрэх [үйл үг] эд юмны нар салхи, чийг мэтэд удтал байсаар өгрөх, хэврэгших үжирч муудах (юм нар, салхины нөлөөгөөр өгөршиж муудах, өмхөрч муудах).
үжшил [үйл үг] үжших үйлийн (нэр үг)
үжших [үйл үг] үжрэх шинж орох.
үзмэрдэх [үйл үг] зөгнөн хэлэх, мэргэлэх.
үзүүрдэх [үйл үг] хэтэрхий үзүүр лүү болж тохиромжгүйдэх.
үзүүрлэх [үйл үг] ямарваа зүйлд үзүүр гаргах харандаа үзүүрлэх (харандааны урд хэсгийг үрж балыг нь гаргах, үзүүр бий болгох), нүд шүдээ үзүүрлэх (хор шар буцлах) уурганд үзүүр татах барилдаж үзүүрт үлдэх нутг.аялгуу ирлэх, ир гаргах хутга үзүүрлэх (хутга ирлэх) (шилжсэн утга) гадуурхах, шоовдорлох нүд үзүүрлэх (гадуурхах, хажиглах, ад үзэх).
үзүүрслэх [үйл үг] үзүүрсэглэх.
үзүүрсэглэх [үйл үг] уртын ноосыг хяргасан хонины үс ургаж хайчны ором арилах.
үзүүрхэх [үйл үг] эрдэж бардамнах, биеэ тоон сагсуурах цасанд үзүүрхэх (аюулаас үл айн хэрэг явдлыг зоригтой туулан гарах) томорхох, гайхуулах.
үзэгдэх [үйл үг] үзэх үйлд өртөх, харагдах үзэгдэх байдал (юмны мөн чанарыг шууд тусган хүлээн авч байгаа өрөөсгөл илрэл), холын бараа үзэгдэх (холд байгаа юм харагдах), манайхаар үзэгдэх (манайхаар ороод гарах, манайд ирээд явах), од үзэгдэх (од харагдах), нүдний өмнө үзэгдэх (а.нүдний өмнө дурайтал харагдах б.(шилжсэн утга) нүдний өмнө харагдаж байгаа юм шиг сэтгэлд буух), нүдэнд үзэгдэх төдий (үл үзэгдэм, маш жижиг), үл үзэгдэх (харагдахгүй байх, хараанд үл өртөх), үзэгдэж харагдаагүй (ерөөс байдаггүй, сонин хачин), ад үзэгдэх (бусдад шоовдорлогдох, ад шоо болох, тээршээгдэх), үзэгдсэн юм хол биш, өргөсөн юм хүнд биш (зүйр үг) (хийгээгүй байж шантрах хэрэггүй).
үзэглэх [үйл үг] үсэглэж унших гэрээ хэлэлцээрт гарыын үсэг зурах гэрээ үзэглэх (гэрээнд гарын үсгээ зурах).
үзэх [үйл үг] зорилготойгоор ажиглаж шинжиж харах зэрэгцүүлэн үзэх (харьцуулах, ялгааг нь харах), кино үзэх (кино театрт юмуу зурагтаар кино үзэх), мууг нь үзэх (бусдын янзыг нь үзэж зовоох), нүдээрээ үзэх (өөрөө дэргэд нь байж харах), үзэн ядах (үзэж чадахаа болих, дургүй болох), үзэх харах (хоршоо үг) (а.нүдээр харах б.(шилжсэн утга) тэтгэх, хайхрах, асрамжлах), үзэх нүд сонсох чих болох (туслах, гар хөл болох), эвэртэй туулай үзсэн мэт (цочин гайхах, эгдүүцэх), үзвэл үнс, харвал хальс (үзэж болохгүй), нүдний цагаанаар үзэх (үл тоомсорлох, жигших), нүүр үзэх (а.уулзах б.цаг хугацааг туулан өнгөрөөх), ондоо үзэх (дорд үзэж алгачилах), солгой нүдээр үзэх (бусдыг дорд үзэх, алагчилж үзэх), ад үзэх (шоовдорлох, гадуурхах), утааг нь үзэх (айл гэр болгох, гэрлүүлэх), илүү үзэх (өөрөөсөө давуутайд атаархах), нэг нүдээр үзэхгүй (үзэн ядах, дургүй болох), үзвэл өшөө төрж, харвал хараал хүрмээр (зүйр үг) (а.дургүй болох, үзэн ядах б.хүний дургүй хүрмээр зүйл, хүнд харуулахад хэцүү зүйл) сурах, унших ном үзэх (а.ном унших б.бичиг эрдэмд суралцах), хэл үзэх (гадаад хэл сурах), сэтгүүл үзэх (сэтгүүл уншиж, танилцах), үзсэнээс үзээгүй нь их, дуулснаас дуулаагүй нь их (зүйр үг) (эрдмийг сурч барахгүй) байцаан шинжлэх халуун үзэх (халуурсан эсэхийг шалгах), эмч үзэх (эмч өвчтөнийг шинжлэх) биеэрээ эдлэх, туулах, өнгөрүүлэх бэрхийг үзэх (зовлон туулах), жаргал үзэх (жаргал эдлэх, жаргах), элдвийг үзэх (янз бүрийн юм үзэж өнгөрүүлэх) асарч энэрэх, туслах үзэх харах хүнгүй (харж хандах хүнгүй, тусалж дэмжих хүнгүй) турших, сорих амсаж үзэх (а.амтыг нь үзэх б.(шилжсэн утга) туулах, гэтлэх), амтыг нь үзэх (амтлах), туршиж үзэх (янз байдал, хандлагыг туршин мэдэх), хүчээ үзэх (а.хүч чадлаа хэмжиж үзэх, хэр хэмжээгээ мэдэх б.юм хийх), нэгийгээ үзэх (хэн нь хэнийгээ дийлэхээ үзэх, тэмцэлдэх), нэгийгээ үзэж нэхий дээлээ уралцах (хамаг хүчээ гарган тэмцэх), янзыг нь үзэх (турших, сорих), нэгийгээ үзэж нэхий дээлээ тайлах (хэрэг явдлын эцсийг үзэх), үзэж тарж үсэрч наалдах (дийлдэхгүй гэж байдгаараа зүтгэх, хамаг хүчээрээ үзэлцэх) бодох, бодлого агуулах, тооцох буруу гэж үзэх (бурууд тооцох, буруутай гэж бодох), дорд үзэх (муу хэмээн тооцох), нөгөө талаас нь авч үзэх (нөгөө талаас нь харах, өөрөөр бодох), чухалд үзэх (чухал хэмээн тооцох) мэрийх, чармайх хичээж үзэх (мэрийх, үхэхээс бусдыг үзэх (а.их юм үзэж нүд тайлах б.хашир болох) алаг үзэх (хүнийг үзэл бодол, байр суурь, гарал үүслээр нь ялгаварлах), юм үзэж нүд тайлах (олон газраар явах тавиланг урьдчилан харах мэргэлэх), дал тавьж үзэх (дал шатааж мэргэлэх).
үйлдвэржих [үйл үг] үйлдвэртэй болох үйлдвэржих явц (үйлдвэртэй болох явц), хурдацтай үйлдвэржих (богино хугацаанд олон үйлдвэр байгуулах).
үйлдвэрлэгч [үйл үг] үйлдэгч, бүтээгч, хийгч.
үйлдвэрлэх [үйл үг] үйлдэн бий болгох, бий болгох, бүтээх үйлдвэрлэх боломжийн хязгаар (нэг бүтээгдэхүүнийг тодорхой хэмжээгээр хийхэд нөгөө нэг бүтээгдэхүүний хэмжээ үйлдвэрлэлийн хүчин зүйлийн байгаа боломжоос шалтгаалж урвуу хамаарлаар холбогдохыг графикт үзүүлэхэд хэвтээ, босоо тэнхлэг дээр тус тусад нь хамгийн их хэмжээтэй хийж болох хоёр бүтээгдэхүүний хэмжээсийг олоод хооронд нь гүдгэр шугамаар холбосон шугам), үйлдвэрлэх хүчин (үйлдвэрлэлийн багаж хэрэгсэл, ажиллах хүчний цогц), нөхөн үйлдвэрлэх (нөхөн бий болгох), зэвсэг үйлдвэрлэх (зэвсэг бий болгох).
үйлдэх [үйл үг] хийх, бүтээх, гүйцэтгэх үйлдэн гүйцэтгэх (хийж гүйцэтгэх) буян үйлдэх (сайн үйл хийх, бусдад сайхан сэтгэлээр туслах), ёсчлон үйлдэх (ёсыг мөрдөх, ёсоор болгох), нүгэл үйлдэх (муу зүйл хийх), үймээн самуун үйлдэх (үймээн самуун өдөөх, хэрэг төвөг тарих), угаал үйлдэх (угаал хийх), хоёр хувь үйлдэх (хоёр ширхэг хийх), хурим үйлдэх (а.хурим хийх, хуримын ёс гүйцэтгэх б.найр наадам хийх), хийх үйлдэх (хоршоо үг) (юмыг бүтээн бий болгох), үйлдэгч хүн эс нийлүүлэгч тэнгэр (зүйр үг) (хэрэг явдал санаснаар болохгүй) (хэл шинжлэл)үйлдэхийн тийн ялгал (монгол хэлний зургадугаар тийн ялгал).

Нээлттэй мэдээллийн сан www.opendatalab.mn цахим хуудсыг ашиглах, мэдээлэл хайх, түгээх хэн бүхэн доорх нөхцөлийг хүлээн зөвшөөрсний үндсэн дээр үйлчилгээ авах эрхтэй.

  1. Хуульд зааснаар төрийн болон орон нутгийн өмчийн хуулийн этгээд, бусад нийтийн эрх зүйн хуулийн этгээдээс олон нийтэд нээлттэй байршуулсан мэдээллийг иргэд, олон нийт үнэн зөв гэж үзэх эрхтэй. Иймд тухайн мэдээллийг мэдээллийн сан, түүнийг хариуцагч Бодлогод залуусын хяналт ТББ болон системийн ашиглалтыг хариуцсан аливаа хувь хүний байр суурь гэж үзэхгүй ба анхдагч эх сурвалжаас хүлээн авсан мэдээллийн үнэн зөв эсэх, тухай мэдээллийн талаар аливаа хууль эрх зүйн маргаан байгаа эсэхэд мэдээллийн сан хариуцлага хүлээхгүй.
  2. Мэдээллийн сан нь техникийн нөхцөл, боломжоос шалтгаалан тодорхой цаг хугацааны давтамжтайгаар албан ёсны эх сурвалжуудаас мэдээллийг татан авч, тухайн цаг үед үнэн зөвд тооцогдож байсан мэдээллийн түүх үүсгэдэг. Иргэд, олон нийт мэдээллийн санг хэзээ ашиглаж байгаагаас үл хамааран мэдээллийн түүхтэй танилцах эрхтэй тул тус мэдээлэл хуучирсан, эсхүл анхдагч мэдээллийн эх сурвалжаас устгасан, нэвтрэх боломжгүй болсон гэх үндэслэлээр тус мэдээллийн сангаас хасахгүй болно.
  3. Мэдээллийн санг ашиглан мэдээ, сурвалжилга бэлтгэх болон олон нийтэд түгээх бүхий л этгээд мэдээллийн санд хадгалагдаж буй өнгөрсөн үеийн болон одоогийн мэдээллийн үнэн зөв, хүчинтэй эсэхийг зөвхөн анхдагч эх сурвалж болон түүнийг хариуцагч төрийн эрх бүхий байгууллагаас нягталж шалгах үүрэгтэй.
  4. Энэ үйлчилгээний нөхцөлийн 3-т заасан үүргээ хэрэгжүүлээгүйтэй холбоотойгоор бий болох аливаа эрсдэл, хариуцлагыг зөвхөн тухайн этгээд хариуцах бөгөөд мэдээллийн систем болон түүнд холбогдох этгээдийг аливаа учрах нэхэмжлэл, хариуцлагаас чөлөөлнө.
  5. Тус мэдээллийн сангийн зохиогчийн эрх хуулиар хамгаалагдсан бөгөөд мэдээллийн сангаас боловсруулж хүргэсэн мэдээллийг олон нийтэд дурдах тохиолдолд эх сурвалжийг заах нь оюуны өмчийн эрхийн зөрчил үүсгэхгүй байх үндэслэл болно.