Хоршоо үг
туруугүй [хоршоо үг]
(бараа дүр нь харагдахгүй, ор сураггүй), нуруу туруу (хоршоо үг) (а.биеийн өндөр нам б.биеийн янз байдал).
туршилт [хоршоо үг]
(ямар нэгэн зүйлийн мөн чанарыг танин мэдэхээр явуулах ажиллагаа).
туршуул [хоршоо үг]
(бусдын ажил хэргийг нууцаар тагнан туршигч), туршуул цагдуул (хоршоо үг) (нөхцөл байдлыг тагнах турших үүрэг бүхий хүн). туршуулч(ин) (нэр үг) туршуул хийгч.
туурвил [хоршоо үг]
(а.том хэмжээний ном зохиол б.ажил үйлс), зохиол туурвил (хоршоо үг) (зохиол бүтээл).
тушаал [хоршоо үг]
(зэрэг дэв, цол хэргэм).
түгшүүр [хоршоо үг]
(айж эмээх, аюул осол болох зэргээс үүдэх сэтгэлийн зовинол), түгшүүр ихэдвэл морь түгшинэ, түргэлэх ихэдвэл явдал хөнгөднө (зүйр үг) (ямарваа зүйлд түргэн түүхий хандвал ажил хэрэг бүтэлгүйтнэ) аюул, осол тулгарсныг (болсныг) мэдэгдэх дохио түгшүүр зарлах (аюул болсныг зарлан дуулгах), түгшүүрийн дохио (аюулын дохио).
түлхэх [хоршоо үг]
(юмыг нааш үгтээх, хүчлэн цааш болгох), түрэх түлхэх (хоршоо үг) (а.юмны араас шахах түлхэх б.(шилжсэн утга) хэрэг явдлыг өөрөөсөө зайлуулах) тогтсон хугацааг хойшлуулах өдрөө түлхэх (тогтсон өдрөө хойшлуулах) цоож зэргийг түлхүүрээр нь нээх, онгойлгох, хөдөлгөх цоож түлхэх (цоож онгойлгох), цаг түлхэх (цагны баадууг чангалах) далайн усны хэмжээ ихсэх, нэмэгдэх ус түлхэх (усны хэмжээ нэмэгдэх) (шилжсэн утга) үйл хэргийг биеэсээ зайлуулах, бусдад тулгах гэмгүй хүнд түлхэх (гэмгүй хүнийг гэмтэй хэмээн тулгах), буруугаа түлхэх (буруугаа биеэсээ холдуулах, буруугаа биеэсээ зайлуулах), бусад руу түлхэх (бусдад нялзаах), татах түлхэх (хоршоо үг) (а.юмыг хүчлэн нааш цааш болгох б.(шилжсэн утга) урваж шарвах, зангаа хувиргах, бусдыг гадуурхах) (шилжсэн утга) хүнийг гадуурхах.
түлхээ [хоршоо үг]
(а.ажил хэрэг тохиолдох саад бэрхшээл б.бусдын тусламж дэмжлэг).
түлш [хоршоо үг]
(түлэх юм), түлээ түлшээ базаах (өвөлд хэрэглэх түлшээ бэлтгэх), нүүрс түлээтүлээ нүүрс (хоршоо үг) (түлшинд хэрэглэх зүйл), түлэхэд түлээ болдоггүй, түшихэд хань болдоггүй (зүйр үг) (а.найдваргүй, тулхгүй, тавтиргүй б.хэрэгцээгүй юм), түлээ тээхгүй тэрэг түлшинд очих, төлөө өгөхгүй үнээ идшинд очих (зүйр үг) (хэрэгцээнээс гарах).
түм [хоршоо үг]
(тоо хэмжээний хувьд маш олон), түмэн лан алттай явахаар, түмэн ах дүүтэй яв (зүйр үг) (эд мөнгөнөөс илүү найз нөхөд чухал) (шилжсэн утга) маш олон түмэн амьтан (бүх амьд биет, олон амьтан), түмэн бодос (одон гараг болон манай дэлхий дээрх бүх сав, шим ертөнц буюу амьтай амьгүй бодос), түмэн буруу (бүх буруу), түмэн зөв (маш зөв), түмэн үе (олон үе), түмэн зовлон амсах (маш их зовлон амсах), түмэн хүн (маш олон хүн), түмний ноён (түмэн цэргийн ноён), түмний газар (олны газар, олон хөлийн газар), түг
түмэн [хоршоо үг]
(маш олон), түм түжигнэж, бум бужигнах (маш олон хүн цуглах), түмний эх (уралдаанд олонтоо түрүүлсэн хурдан хүлэг), түмэн хэргийн дунд төвөгтэй явдал гарах (зүйр үг) (саад бэрхшээлгүй бүтэх ажил хэрэг байхгүй), түмэн зангилаа (ургамал судлал) (уул хярын жалга зэрэг баахан зөөлөн газар ургадаг, тохой хирийн өндөр, маш олон салаа гишүүтэй, салаа тутам чөдрийн уулзар мэт гурвалжлан салаалж бөөгнөрөн ургах ургамал, тэмээ ба бог мал бага зэрэг иднэ), түмэн тана (ургамал судлал) (нарийн шулуун үндэслэг иштэй, жижигхэн ягаан болон цагаан цэцэгтэй, эмэнд ордог хоёр наст өвслөг ургамал) (шилжсэн утга) ард олон, зон монгол түмэн (монголын ард зон), халх түмэн (халх зон), түмний төлөө зүтгэх (олон нийтийн төлөө зүтгэх), ард түмэн (хоршоо үг) (ард олон, улсын иргэн), олон түмэн (хоршоо үг) (ард нийт, олон хүн), өргөн түмэн (хоршоо үг) (олон түмэн), түмэнд нүүрээ, төрд нэрээ (зүйр үг) (олны дунд нэр төрөө эрхэмлэ), түмний дунд төөрөхгүй, мянганы дунд мятрахгүй (зүйр үг) (олны дунд байр сууриа эзэлсэн), түмэнд гэмгүй, төрд харшгүй (зүйр үг) (шулуун шударга аж төрөх), түмэнд төлөө нэмэх, төрд үрээ нэмэх (зүйр үг) (үр хүүхэдтэй болох) хуучир. эртний монголын цэргийн хамгийн том нэгж хуучир. батмөнх даян хааны () үед зохион байгуулсан монголчуудын засаг захиргааны хуваарь.
түнэр харанхуй [хоршоо үг]
(тас харанхуй).
түрүү [хоршоо үг]
(а.хүн, амьтны биеийн толгой хэсэг б.юмны эх, түрүү хэсэг), малгай толгой (хоршоо үг) (хүний тэргүүн болон түүнд өмсөх өмсгөл), толгой дагз (хоршоо үг) (хүний толгой болон толгойн арын хэсэг), толгой бие (хоршоо үг) (хүн, амьтны эрүү гавал хоёроос бүтэх тэргүүн хэсэг хийгээд их бие), толгой сүүл (хоршоо үг) (а.амьтны биеийн тэргүүн хэсэг хийгээд шувтрах үзүүр хэсэг б.юмны эхлэл төгсгөл), толгой тэргүүн (хоршоо үг) (а.хүн, амьтны их биетэй хүзүүгээр холбогдох тэргүүн хэсэг б.толгойлогч, удирдагч, тэргүүлэгч), толгой нь хамуурсан (бүтэлгүй, толгой нь эргэсэн), толгой ганзагалах (а.урам хугарч уруу царайлан явах б.унаан дээр үүрэглэн явах), толгой гашилгах (юмыг ихэд эргэцүүлэх, элдвийн юм бодох), толгой даах (ямарваа ажил үйлийг бусдын дэмжлэггүйгээр өөрөө хийж чаддаг болох, биеэрээ хариуцаж чадах), толгой дээр гарах (даврах, цаашлах, өөгших), толгой дээр сандайлах (дарлах, дээрэлхэх), толгой дээр цахиур хагалах (юм дуулгаж мэдэх авъяас чадалтай), толгой дээрээ гаргах (давраах, өөгшүүлэх), толгой мөрөн дээр байх (амьд явах), толгой мэдэх (аливаа зүйлд өөрийн дураар бие даан хандах), толгойгоо мэдэх (өөрийн явдлыг өөрөө мэддэг болох, юмыг ганцаараа бие даан шийдэх, бусдын зөвөлгөөгүй өөрөө шийдэх), толгойгоо өргөх (а.толгойгоо дээш болгох б.дарамт хавчилтаас салах), толгой өвдөхгүй (огт түүртэхгүй, амархан), толгой өөд татахгүй (уйгагүй, зав чөлөөгүй, ямар нэг зүйлд шамдан улайрах), толгой өндөлзүүлэх (босч тэмцэхийг хүсэх, толгойгоо мэдэхийг хүсэх), толгой руугаа ус хийх (өөрөө өөртөө гай зовлон тарих), толгой тасдчих шахах (учир зүггүй аашилж загнах), толгой хавчуулах (түр хоргодох, орогнох), толгой хазайсан тийш (зүг чиггүй, хандсан чигтээ, зорьсон газаргүй), толгой хандсан зүг рүү (толгой хазайсан тийш), толгой холбох (а.шүлгийн мөрийг адил дуудлагатай авиагаар эхлэх б.(шилжсэн утга) эр эм бололцох), толгой хоргодох (түр зуур хоргодох, байрлах), толгой хөөдөх (толгой цусдах), толгой хяргах шахах (учир зүггүй аашилж загнах), толгой цусдах (а.хэрэг төвөгт оруулж мэдэх б.амь насанд хүрч мэдэх), толгой эргүүлэх (а.төөрөлдүүлэх, үймүүлэх, самууруулах, учир нь олдохгүй зовоох б.мунхруулах, муу юманд татан оруулах), толгойг нь залгих (ойр дотны хүнээ үхэлд хүргэх), толгойг нь илэх (өөгшүүлэх, давраах, гэм бурууг нь хайцаалах), толгойг нь мэдэх (захирах, хариуцах), эх толгойгоо алдах (а.эмх замбараагүй болох б.ах захаа мэдэхгүй болох в.эрээ цээрээ алдах), толгойгоо мэдүүлэх (бусдын эрхшээлд байх, бусдад захирагдаж байх, эрх мэдэлгүй болох), толгойгоо шаах (ихэд гэмшин харамсаж өөрийгөө зүхэх, өөртөө бурууг өгөх), толгойд хүрэх (алах), толгойдоо булуу хураах (өөртөө гай тарих, гай дуудах), толгойны үс (босох, арзайх) өрвийх (цочмог айдас хүрэх, айдас төрөх, хэрдхийн цочих), олгойтой үснээс их (маш олон, тоо томшгүй, маш их), егзөр толгой (хашир хүн), том толгой (а.хэвийн хэмжээнээс арай том толгой б.(шилжсэн утга) ихэс дээдэс, том феодал в.(шилжсэн утга) их зан, ихэмсэг, зөрүүд), том толгой гаргах (а.их зан гаргах, бүдүүн хүзүү гаргах, зөрүүдлэх б.эрх мэдэл, хүч чадал хүрэхгүй зүйл дээр дангаараа бие даан шийдвэр гаргах), хүзүү толгой нийлэххүзүү толгой мөрөн дээр байх (амьд явах), хүзүү толгой үргэлж байх (амьд байх), толгой нийлүүлэх (дотно нөхөрлөх), толгой шийдэх (толгой мэдэх), дээлээ толгой дээгүүрээ нөмрөх (хэрэгт татагдах, шоронд орох), дүлий толгой (хүний хэлж байгааг тоодоггүй), эрүү толгой зодолдох (дагжин чичрэх, ихэд дааран чичрэх), эрүү толгой зодолдуулах (юм идэх), яггүй ясан толгой (хэцүү, айхавтар хүн), толгойд ахдах (хүч чадлаас хэтэрсэн), толгойд орох (санаанд орох), толгой нь сийрэг (ухаантай, гүйлгээ ухаан сайтай), толгойн өвчин болох (сэтгэлийг зовоох, шаналгах), толгой нь эргэх (будилах, самуурах, төөрөх), толгойд нь хүрэх (амь насыг нь хөнөөх), толгойгоо тойрсон бодолтой тохойгоо маажсан зантай (зүйр үг) (өнөө маргаашаа бодсон), толгой хагаравч малгай дотроо, тохой хугаравч ханцуй дотроо (зүйр үг) (аливаа муу зүйлээ хэт дэвэргэлгүй өөр хоорондоо ярилцан засч байх хэрэгтэй), тоонотой гэрт толгой холбож, тостой шөлөнд хошуу дүрэх (зүйр үг) (ханилан суух, гэр бүл болох) тэргүүн, шилдэг, удирдагч гэр бүлийн толгой (гэр бүлийн тэргүүлэгч, өрхийн эзэн), дээрэмчний толгой (дээрэмчний ахлагч) толгой цохих (хамгийн сайн байх, тэргүүлэх, манлайлах), толгой тэргүүн (хоршоо үг) (шилдэг тэргүүн), толгойн сэргийлэх (дайсны гэнэтийн довтолгооноос сэргийлэх, аяны толгойн хамгаалалт байлдаанд орох аятай нөхцлийг хангах, дайсны тагнуул нэвтрүүлэхгүй байх үүрэгтэй цэргийн хэсэг) юмны эх, эхлэл толгой үсэг (үг болон мөрийн эхний үсэг), цагаан толгой (аливаа бичиг үсгийн эхлэн сурах ном) юмны орой буюу дээд үзүүр толгой залгах (уурга мэтийн үзүүрт юм нэмж залгах), толгой татах (гуталд зулаг залгах болон эх биед залгаж оёх), гаансны толгой (амны тамхи нэрж татах жижиг тогоо, уурхай), өвсний толгой (өвсний оройн хэсэг), ташаан толгой (сүүжний толгойн хэсэг газар), унины толгой (унины тоононд угладаг хэсэг), уурганы толгой (уурганы хуйвтай хэсэг), уулын толгой (уулын ноёлох оройн хэсэг), хадаасны толгой (хадаасны тав бүхий дээд хэсэг), ханын толгой (монгол гэрийн ханын дээд унь сагалдаргалах хэсэг), хөөрөгний толгой (хөөрөгний халбаганы бариул хэсэгт байх шүр зэргээр хийсэн тал бөөрөнхий), эрхиний толгой (эрхиний тоолох эхлэлийн чимэг тэмдэг), мод толгой (соруулгүй муу гаанс) тал газар тасархайтан тогтсон товгор газар зайсан толгой (зайсан нэртэй жижиг тасархай уул), холбоо толгой (залгалдсан жижиг толгод), өнчин толгой (а.тал газар буй ганц жижиг толгой б.ганц бие хүн), товцог толгой (хоршоо үг) (жижиг толгой) хүн, малыг төлөөлүүлэн хэлэх үг толгой дараалах (толгой тутмыг оролцуулах), толгой тоолох (хүн ам, бүгдийг дараалж бүртгэх, юмыг хүн, мал тутамд хүргэх), малын тоо толгой (малын бүртгэл, малын тоо), мангуу толгой (тэнэг хүн), ухаантай толгой (ухаантай хүн), хашир толгой (ажил хэрэгт хашир, буурь суурьтай ханддаг хүн), тоо толгой (хоршоо үг) (мал амьтныг тоолох нэгж) шүлгийн эхний үг болон мөрийн холбоц хүний бодох, сэтгэх чадвар толгой сайтай (бодох сэтгэх чадвар сайтай, даваан дээр, явахын өмнөхөн). толгой хэсэг, боодол, багц нэг толгой ёотон (нэг боодол ёотон), толгой лаа (нэг багц лаа), толгой хоргой (нэг боодол хоргой), толгой чүдэнз (нэг боодол чүдэнз). толгойгүй толгой байхгүй нохойтой өстэй хүн хормойгүй, ноёнтой өстэй хүн толгойгүй (зүйр үг) (хүн өөрийн хэр хэмжээ, байр сууриа мэддэг байх хэрэгтэй) оройгүй эмх замбараагүй хөл толгойгүй (эх адаггүй) (шилжсэн утга) өөрийн бодолгүй, бодож сэтгэхдээ муу толгойгүй хүн (өөрийн бодолгүй, бодож сэтгэхдээ муу).
тэжээл [хоршоо үг]
(шим шүүс, бие организмд шаардлагатай элдэв бодос, амин дэм) хүн, малын идэшний зүйл тэжээл бэлтгэх (шимт чанараар харилцан адилгүй төрөл бүрийн тэжээлийг тогтоосон жор найрлагаар бэлтгэх), тэжээл өгөх (идэш хоол өгөх), тэжээл муутай (а.идэш хоол муутай б.биед хэрэгтэй шимт бодос муутай), тэжээл сайтай (а.идэш хоол сайтай б.биед хэрэгтэй шимт бодос ихтэй), тэжээл түгээгүүр (төрөл бүрийн тэжээлийг мал тэжээх онгоцонд тодорхой орцоор жигд тунлан тавих төхөөрөмж), тэжээлийн ангилал (тэжээлийг гадна байдал, физик шинж чанар, шим тэжээлийн бодосын хуримтлал зэрэг шинж чанараар нь бүлэглэх), тэжээлийн бааз (тэжээл бэлтгэж, агуулах газар), тэжээлийн манжин (мал, амьтан тэжээх нэг зүйл манжин), тэжээлийн шимт чанар (ургамал, амьтны гаралтай төрөл бүрийн тэжээлийн найрлагад байгаа бодос, мал амьтны махбодын хэрэгцээ шаардлагыг хангах чанарын үзүүлэлт), амин тэжээл (амьдруулах эм болон бусад зүйл), малын тэжээл (малд өгч тэжээж болох зүйлүүд), өвсөн тэжээл (өвс), сүүн тэжээл (сүүгээр хийсэн тэжээл), идэш тэжээл (хоршоо үг) (мал амьтныг тэжээхээр бэлдсэн зүйл), хүнс тэжээл (хоршоо үг) (хүн, амьтны хэрэглэх хоол ундны зүйл),
тэжээл бордоо [хоршоо үг]
(мал амьтан, ургамлыг тордох тусгай бэлдмэл), өвс тэжээл (хоршоо үг) (мал тэжээхээр бэлдсэн ургамал ногоо, тариа будаа зэрэг), тэжээл муутай мал хомхой,
тэлүүн [хоршоо үг]
(зай ихтэй хашаа).
тэмбүү [хоршоо үг]
(өнгөний халдварт өвчин).
тэмдэг [хоршоо үг]
(ажиж мэдсэн, таамагласан зүйл), тэмдэг дохио (хоршоо үг) (ямар нэг зүйлийн тухай бусдад мэдэгдэхээр дохио болгосон юм) хэрэг явдал үүсэх, илрэх байдал төлөв, бэлгэ ёр бэлгэ тэмдэг (хоршоо үг) (а.шинж тэмдэг, ёр тэмдэг б.дөчин нэгэн оронтой тооны нэр), ёр тэмдэг (хоршоо үг) (зөгнөлийн үр нөлөө гэж үзсэн зүйл), дохио тэмдэг (хоршоо үг) (зориуд болон зориуд бусаар мэдээлэл өгч буй юмс үзэгдэл), үүл зузаарах нь бороо орохын тэмдэг (үүл зуззарч байгаа нь бороо орохыг илтгэнэ), тэмдэг утаа (дохио өгөх утаа). тэмдэг хэмжиж үзэхгүйгээр, тодорхой харалгүйгээр юмны хэмжээг бараглаж чадах чадвар харанхуйд тэмдгээр явах (харанхуйд багцаалан явах), гарынхаа тэмдгээр уях (гарынхаа баримжаагаар уях).
тэмцэл [хоршоо үг]
(бусдын давуу байдалд мөчөөрхсөн өрсөлдөөн), тэмцэл хөдөлгөөн (хоршоо үг) (ямар нэг үзэл бодол, үйл хэргийн төлөө нигмийн тодорхой санал зорилго бүхий хүмүүс хамтран зүтгэх нь), байлдаан тэмцэл (хоршоо үг) (амь өрссөн зэвсэгт тулаан), мөргөлдөөн
тэмцэл [хоршоо үг]
(сөргөлдөөн, эмх замбараагүй байдал), хэрүүл тэмцэл (хоршоо үг) (маргалдаан, үймээн шуугиан), хямрал тэмцэл (хоршоо үг) (харилцан ойлголцохгүй зөрчилдөн тэмцэх явдал, зөрчилдөөн), эвдрэл тэмцэл (хоршоо үг) (улс орон, хүн зон эв найрамдалгүй болж хагаран бутарсан байдал), тэмцэл довтлол (хоршоо үг) (зорилгодоо хүрэхээр тууштай давших нь),