Нэр үг

чонхор [нэр үг] хөх давс.
чонхор [нэр үг] нүхтэж урагдсан хувцас хунар.
чор [нэр үг] хавх хийх мод.
чөдөр [нэр үг] морь малыг сул чөлөөтэй явахаас сэргийлж, гурван хөлийг нь торгож тогтоодог тоног хэрэгсэл сур, хялгасаар дан, давхар (хоймсон, гурамсан) зангидна, чөдөр нь хаа, сум гэсэн үндсэн хоёр хэсгээс бүрдэнэ олсон чөдөр (олсоор хийсэн чөдөр), суран чөдөр (сураар хийсэн чөдөр), чөдөр алдуурах (чөдрийн чагт мултрах), чөдөр зангидах (чөдөр хийх, үйлдэх), чөдрийн алга (чөдрийн чагттай хэсэг), чөдрийн гогцоо (чөдрийн чагт торгох нүх), чөдрийн сум (чөдрийн урт шилбэ), чөдрийн хаа (чөдрийн өмнөх хоёр салаа сум), чөдрийн хумс (чөдрийн чагт, тээг), чөдрийн шилбэ (чөдрийн сум), чөдөр галзуу (мал эмнэлгийн нэр томьёо) (нохойд тусах нэг зүйл өвчин), чөдөр оньс (а.хуучир. дайн байлдаанд хэрэглэх, чулуу, сум харвах зөөврийн төхөөрөмж б.нисэх онгоц, моторгүй онгоц бусад нисэх хэрэгслийн нисэлтийг хурдасгах төхөөрөмж), чөдөр оньст суудал (дуунаас хурдан нисэх онгоц, сансрын хөлгөөс нисэгчийг суудалтай нь харваж шүхрээр буулгах төхөөрөмж), чөдөр холбоо (нэг зүйл гогцоолдсон хөвөрхий уяа), чөдөр ногт (хоршоо үг) (малын толгойд болон хөлд зүүх тушаа, оосор), чөдөр тушаа (хоршоо үг) (а.морь малыг чөдөрлөх, туших тоног хэрэгсэл б.(шилжсэн утга) хориг саад, тотгор), үнсэн чөдөр зангидах (бүтэшгүй зүйл мөрөөдөх), чөдөр галзуу туссан юм шиг (согтоод гуйвж, дайвсан байдал), чөдөр ороомог (ургамал судлал) (утас мэт нарийн, бусад ургамлыг ороож ургадаг, ороонгын төрөлд багтах шимэгч ургамал алтан утас), чөдөр өвс (ургамал судлал) (мод өвсөнд ороож ургадаг ургамлуудын ерөнхий нэр), чөдөр сэдэргэнэ (ургамал судлал) (нуга, тариалангийн талбайд ихэд ургадаг, сэдэргэнийн төрөлд багтах хогийн ургамал) (шилжсэн утга) саад, тотгор ажил хөдөлмөрт чөдөр болох (ажил хөдөлмөрт саад тотгор болох).
чөлөө [нэр үг] уужим талбай, талбар, зай өргөн чөлөө (өргөн зай, талбар), сүхбаатарын өргөн чөлөө (сүхбаатар жанжны нэрэмжит өргөн уужим талбар) завсар зай, сул үе, зөвшөөрөл чөлөө авах (ажиллахгүй байх зөвшөөрөл авах), чөлөө гуйх (ажлаасаа түр хугацаагаар чөлөөлөгдөхөөр хүсэлт гаргах), чөлөө өгөх (чөлөө олгох), чөлөө эрэх (а.албан ажлаас чөлөө гуйх б.бусдыг унагах зорилгоор өө сэв эрэх в.(шилжсэн утга) ажил хэргээс бултах зорилгоор зай завсар олохыг бодох, сүвэгчлэх), чөлөөнд гаргах (монгол улсын зэвсэгт хүчний цэргийн албан хаагч, генерал, офицер, удирагч нарыг нас, биеийн эрүүл мэндийн байдлаар цэргийн албанаас халах), чөлөөний хуудас (чөлөө олгосныг магадлах бичиг), амралтын чөлөө (амрах хугацаа), ажлын чөлөө (албан ажлаас сул чөлөөтэй байх үе), зав чөлөөчөлөө зав (хоршоо үг) (өрнөсөн ажлын дундах завсар), самбаа чөлөө (хоршоо үг) (завдаа), чөлөө завсар (хоршоо үг) (ажлын хоорондох сул зай), чөлөө зай (хоршоо үг) (зав чөлөө), эрх чөлөө (хоршоо үг) (хуульд заасан хэмжээнд үйл ажиллагаа явуулах эрх).
чөлөөлөгч [нэр үг] чөлөөлөх үйлийн эзэн, чөлөөлөх үйлийг гүйцэтгэгч чөлөөлөгч арми (чөлөөлөх үйлийг гүйцэтгэгч, эрх чөлөө олгогч арми).
чөмөг [нэр үг] булуут ясны хөндий доторх тосорхог нялцгай хэм чөмөг таших (булуут ясыг хага цохин доторх чөмгийг авах), чөмөг царцах (а.чөмөг өтгөрөх б.(шилжсэн утга) маш их даарах), хурга таргалавч чөмөг нь бор (а.гадна тал нь сайхан ч чанар нь муу б.тарга хүчгүй, тос нүнжиггүй) чөмөг бүхий булуут яс атгаал чөмөг (бугалаг чөмөг), богтос чөмөг (малын бугалаг чөмөгний дараах яс), бугалаг чөмөг (далны дараах яс), дунд чөмөг (сүүжний хонхорхойд булуугаараа үелэх яс), шагайт чөмөг (дунд чөмөгний дараах яс) тарга, тэвээрэг чөмөг алдах (мал, гөрөөсний эцэж турах), чөмөг суух (мал, гөрөөсний тарга тэвээрэг авах, таргалах) хатуу зүйлийн доторх аливаа нялцгай, зөөлөн зүйл чихрийн чөмөг (чихрийн доторх нялцгай, амтлаг, зөөлөн зүйл).
чөө [нэр үг] ширэм.
чөрх [нэр үг] эдэлгээний шар үхрийг ногтлох оосор чөрх нь тархи, сум, сагалдрага, гогцоо зэргээс бүрддэг бөгөөд тархи, сумыг нь зөөлөн дээсээр, сагалдаргыг нь нь тархины баруун талд, гогцоог зүүн талд нь гаргадаг чөрх тасрах (үхрийг ногтолсон оосор тасрах), чөрх хийх (ногт үйлдэх), суран чөрх (сураар хийсэн ногтон оосор), үхрийн чөрх (үхрийн ногтон оосор).
чөрхлөө [нэр үг] хөллөсөн тэргийг хойно хойноос нь уясан цуваа.
чөтгөр [нэр үг] (шашны нэр томьёо) юмыг далдуур хорлох чадалтай гэх хий хоосон юм буг чөтгөр (хоршоо үг) (сүг сүнс, юмыг далдуур хорлох чадалтай гэх хий хоосон юм), албин чөтгөрчөтгөр албин (хоршоо үг) (ад чөтгөр), чөтгөр шулам (хоршоо үг) (эр эм дүд), чөтгөр бөөсчөтгөр хорхой (бясааны өөр нэр), чөтгөр орох (эвдрэлцэх, муудалцах, түнжин хагарах), чөтгөр тогтох аргагүй (байхын аргагүй, маш хүйтэн), чөтгөрийн гал (зарим чулуулаг, амьтан, амьтны яс, ургамлын нэхдэс тэргүүтэнд байх фосфор харанхуйд сүүмэлзэн харагдах нь) чөтгөрийн идээ (ургамал судлал) (жижиг жижиг цэцгүүдтэй, нэг зүйл олон наст ургамал), занг нь мэдэхгүй бурханаас, занг нь мэддэг чөтгөр дээр (зүйр үг) (таньдаг мэддэгээ түших нь дээр) (шилжсэн утга) айхтар, арга самбаатай чөтгөр шиг амьтан (ярианы үг, хэллэг) (арга самбаатай, сэргэлэн хүн), чөтгөр гоймонд дурлах (саваагүй зан гаргах), чөтгөрийн бага нь адтай (хүнийг бага гэж басаж болохгүй).
чулуужил [нэр үг] чулуужих үйлийн нэр, чулуужих нь.
чулууч [нэр үг] чулуугаар юм хийхдээ дадамгай хүн.
чулууч [нэр үг] чулууч тахиа (амьтан судлал) (далайн усны долгилох бүр дуугардаг тахиа).
чулуучин [нэр үг] чулуугаар урлал эдлэл хийдэг хүн чулуучин залуу (чулуугаар юм хийдэг залуу).
чуу [нэр үг] чуу чамай (арай гэж, дөнгөн данган), чуу чамай өргөх (арай гэж өргөх).
чуулавч хуучир. [нэр үг] тайх цагт өмсөх нэг зүйл малгай.
чуулал [нэр үг] чуулах үйлийн (нэр үг)
чуулалт [нэр үг] чуулалт хаалга (түүхэн үг, түүхийн нэр томьёо) (монгол, хятадын хилийн худалдааны уламжлалт төв, хятадын цагаан хэрмийн нэгэн боомт).
чуулбар [нэр үг] хөгжмийн олон ангит цуврал зохиолын нэг хэлбэр байгаль орчин, зам талбай, ногоон суулгац, хөшөө дурсгал, инженерийн барилга байгууламжуудыг уялдуулсан хот байгуулалт.

Нээлттэй мэдээллийн сан www.opendatalab.mn цахим хуудсыг ашиглах, мэдээлэл хайх, түгээх хэн бүхэн доорх нөхцөлийг хүлээн зөвшөөрсний үндсэн дээр үйлчилгээ авах эрхтэй.

  1. Хуульд зааснаар төрийн болон орон нутгийн өмчийн хуулийн этгээд, бусад нийтийн эрх зүйн хуулийн этгээдээс олон нийтэд нээлттэй байршуулсан мэдээллийг иргэд, олон нийт үнэн зөв гэж үзэх эрхтэй. Иймд тухайн мэдээллийг мэдээллийн сан, түүнийг хариуцагч Бодлогод залуусын хяналт ТББ болон системийн ашиглалтыг хариуцсан аливаа хувь хүний байр суурь гэж үзэхгүй ба анхдагч эх сурвалжаас хүлээн авсан мэдээллийн үнэн зөв эсэх, тухай мэдээллийн талаар аливаа хууль эрх зүйн маргаан байгаа эсэхэд мэдээллийн сан хариуцлага хүлээхгүй.
  2. Мэдээллийн сан нь техникийн нөхцөл, боломжоос шалтгаалан тодорхой цаг хугацааны давтамжтайгаар албан ёсны эх сурвалжуудаас мэдээллийг татан авч, тухайн цаг үед үнэн зөвд тооцогдож байсан мэдээллийн түүх үүсгэдэг. Иргэд, олон нийт мэдээллийн санг хэзээ ашиглаж байгаагаас үл хамааран мэдээллийн түүхтэй танилцах эрхтэй тул тус мэдээлэл хуучирсан, эсхүл анхдагч мэдээллийн эх сурвалжаас устгасан, нэвтрэх боломжгүй болсон гэх үндэслэлээр тус мэдээллийн сангаас хасахгүй болно.
  3. Мэдээллийн санг ашиглан мэдээ, сурвалжилга бэлтгэх болон олон нийтэд түгээх бүхий л этгээд мэдээллийн санд хадгалагдаж буй өнгөрсөн үеийн болон одоогийн мэдээллийн үнэн зөв, хүчинтэй эсэхийг зөвхөн анхдагч эх сурвалж болон түүнийг хариуцагч төрийн эрх бүхий байгууллагаас нягталж шалгах үүрэгтэй.
  4. Энэ үйлчилгээний нөхцөлийн 3-т заасан үүргээ хэрэгжүүлээгүйтэй холбоотойгоор бий болох аливаа эрсдэл, хариуцлагыг зөвхөн тухайн этгээд хариуцах бөгөөд мэдээллийн систем болон түүнд холбогдох этгээдийг аливаа учрах нэхэмжлэл, хариуцлагаас чөлөөлнө.
  5. Тус мэдээллийн сангийн зохиогчийн эрх хуулиар хамгаалагдсан бөгөөд мэдээллийн сангаас боловсруулж хүргэсэн мэдээллийг олон нийтэд дурдах тохиолдолд эх сурвалжийг заах нь оюуны өмчийн эрхийн зөрчил үүсгэхгүй байх үндэслэл болно.