Нэр үг

тугчин [нэр үг] хуучир. эртний монгол төрийн туг сүлдийг хамгаалж, тайлга ёслолыг байнга гүйцэтгэж байсан отог жагсаал, байлдаанд туг барьж явах хүн.
туж [нэр үг] үржил муутай хөрсний нэгэн з(үйл үг)
тужирга [нэр үг] ухмал их модон аяга бариулгүй модон шанага.
туйв хуучир. [нэр үг] эхнэр үс үс гэзэгний залгаа буюу хиймэл үс эхнэр хүний үсний заслын доод үзүүр дэх угламал мөнгөн ховхи нутг. аялгуу аяны хөнжил.
туйван [нэр үг] шугаман хэмжээсийг хэмжиж тэмдэглэдэг, нарийн хуваарьтай багаж.
туйван хуучир. [нэр үг] хүнийг жанчих нарийн торлог мод туйвангаар занчих (торлогоор занчих), туйвангаар ороолгох (торлогоор ороолгох) гэмт хэрэгтнийг мөрдөн байцаах үед хэрэглэж байсан есөн эрүүний нэг.
туйл [нэр үг] эцэс төгсгөл, үзүүр хязгаар туйл болох (ямар нэг юмны эцэст хүрэх, хязгаарт хүрэх), туйлдаа хүрэх (эцэстээ тулах, хязгаартаа хүрэх), туйлд нь хүргэх (эцэст нь хүргэх), зуны туйл (нар буцах үе) сайны туйл (төгс төгөлдөр, эрхэм) маш, хамгийн их хэр хэмжээ туйлаар ядрах (маш их ядрах, туйлгүй их ядрах), туйлаас баярлах (маш их баярлах), туйлын зорилго (хамгийн гол зорилго), туйлын ёсгүй (маш бүдүүлэг, маш ёс журамгүй), туйлын муу (маш муу), туйлын үнэн (хамгийн үнэн), туйлын хүйтэн (маш хүйтэн), хоосны туйл (маш ядуу, нэн ядуу), туйлын жигшүүртэй (маш жигшүүртэй) туйлын баатар биш бол, туйлын бэрхийг давж чадахгүй (зүйр үг) (хүч хүрэхгүй зүйлд амлах хэрэггүй) дэлхийн бөмбөрцгийн эргэх тэнхлэгийн хамгийн гадаад захын хоёр цэг ба мөн тэр орчны газар өмнөд туйл (дэлхийн өмнөд хязгаар), умард туйл (дэлхийн хойд хязгаар), туйлын бүслүүр (туйлын бүс нутаг), туйлын дуран (туйл орчмын оддын хэлбийлтийг нарийн тодорхойлдог, ертөнцийн туйл руу чиглүүлсэн дуран), туйлын өдөр (олон хоногийн турш нар хаяалбараас далд орохгүй байх үе), туйлын туяа (туйлд үзэгдэх нарны гэрлийн хугарал), туйлын хязгаар (туйлын зах, хил), туйлын шөнө (нар шууд гэрэлтүүлэхгүй, хаяалбараас дээш гарахгүй байх үе), туйлын цахлай (амьтан судлал) (туйлд амьдрах цахлай) соронзон биеийн хоёр үзүүр буюу цахилгаан гүйдлийн нэмэх хасах цэнэг соронзон туйл (соронзон биеийн хоёр үзүүр) (шилжсэн утга) туйлдас.
туйлаадас [нэр үг] түр зуур орох бөөрөнхий ширхэгтэй хуурай цас, тэмээн туйлаадас туйлаадас орох (бороо агаарын хүйтэн орчинд хөлдөн доош цас болон буух), туйлаадас өнгөрөх (туйлаадас ороод өнгөрөх) туйлдас.
туйлбар [нэр үг] чин зориг, ноён нуруу, зорьсондоо хүрэх зан туйлбар муутай (зорьсондоо хүрэх чадваргүй, ноён нуруу муутай), туйлбар сайтай (ноён нуруу сайтай, итгэл даахуйц, зорьсондоо хүрэх чадвар сайтай).
туйлдас [нэр үг] тэмээ сэвсээрээ тургих нь ингэн туйлдас (ингэний тургиа), тэмээн туйлдас (тэмээний тургиа).
туйлч [нэр үг] туйл судлаач.
туйлшрал [нэр үг] туйлшрах үйлийн нэр алив нэг асуудал, үзэгдэл, үйл явцад чанарын дан ганц дүгнэлт өгч хандах хандлага туйлшрал болох (хэтэрхий нэг талыг баримтлах), туйлшрал ихдэх (нэг тийш хэлбийх нь ихдэх).
туйлшруулагч [нэр үг] туйлшруулах хүчин з(үйл үг)
туйпуучин [нэр үг] туйпуу хийдэг хүн.
тулаа [нэр үг] тулаа манаа (ажиллах, амрах цаг тэнцүү хуваариар хоёр хүн ээлжлэн хийх манаа).
тулаан [нэр үг] байлдаан дайн тулаан (хоршоо үг) (дайн байлдаан, ямар нэг зүйлийн төлөө галт зэвсэг хэрэглэн тэмцэх), байлдаан тулаан (хоршоо үг) (дайн тулаан) зодоон.
тулаас [нэр үг] тулж тогтоосон юм тулаас тавих (тулах юм тавих), тулаас хийх (тулах юм хийх).
тулаг [нэр үг] адуу, үхрийн дэл, сүүлний хялгасаар сүлжсэн тул загас барих том нүхтэй тор.
тулагч [нэр үг] юмыг тулж тогтоох хэрэгсэл дайн байлдаан, зодоон хийгч.
тулай [нэр үг] (анагаах ухаан) шээсэн хүчлийн давс хурсан шалтгаанаар үүсэх үе гишүүний нэхдэсийн өвчин тулайгаар өвдөх (үе мөч өвдөх), тулай тусах (тулай гэм тусаж, үе мөч өвдөх), хэлэн тулай (хэлгий, чулчраа, тольтроо) ургамлын шарх эдгэрэн анихад үүсэх эд.

Нээлттэй мэдээллийн сан www.opendatalab.mn цахим хуудсыг ашиглах, мэдээлэл хайх, түгээх хэн бүхэн доорх нөхцөлийг хүлээн зөвшөөрсний үндсэн дээр үйлчилгээ авах эрхтэй.

  1. Хуульд зааснаар төрийн болон орон нутгийн өмчийн хуулийн этгээд, бусад нийтийн эрх зүйн хуулийн этгээдээс олон нийтэд нээлттэй байршуулсан мэдээллийг иргэд, олон нийт үнэн зөв гэж үзэх эрхтэй. Иймд тухайн мэдээллийг мэдээллийн сан, түүнийг хариуцагч Бодлогод залуусын хяналт ТББ болон системийн ашиглалтыг хариуцсан аливаа хувь хүний байр суурь гэж үзэхгүй ба анхдагч эх сурвалжаас хүлээн авсан мэдээллийн үнэн зөв эсэх, тухай мэдээллийн талаар аливаа хууль эрх зүйн маргаан байгаа эсэхэд мэдээллийн сан хариуцлага хүлээхгүй.
  2. Мэдээллийн сан нь техникийн нөхцөл, боломжоос шалтгаалан тодорхой цаг хугацааны давтамжтайгаар албан ёсны эх сурвалжуудаас мэдээллийг татан авч, тухайн цаг үед үнэн зөвд тооцогдож байсан мэдээллийн түүх үүсгэдэг. Иргэд, олон нийт мэдээллийн санг хэзээ ашиглаж байгаагаас үл хамааран мэдээллийн түүхтэй танилцах эрхтэй тул тус мэдээлэл хуучирсан, эсхүл анхдагч мэдээллийн эх сурвалжаас устгасан, нэвтрэх боломжгүй болсон гэх үндэслэлээр тус мэдээллийн сангаас хасахгүй болно.
  3. Мэдээллийн санг ашиглан мэдээ, сурвалжилга бэлтгэх болон олон нийтэд түгээх бүхий л этгээд мэдээллийн санд хадгалагдаж буй өнгөрсөн үеийн болон одоогийн мэдээллийн үнэн зөв, хүчинтэй эсэхийг зөвхөн анхдагч эх сурвалж болон түүнийг хариуцагч төрийн эрх бүхий байгууллагаас нягталж шалгах үүрэгтэй.
  4. Энэ үйлчилгээний нөхцөлийн 3-т заасан үүргээ хэрэгжүүлээгүйтэй холбоотойгоор бий болох аливаа эрсдэл, хариуцлагыг зөвхөн тухайн этгээд хариуцах бөгөөд мэдээллийн систем болон түүнд холбогдох этгээдийг аливаа учрах нэхэмжлэл, хариуцлагаас чөлөөлнө.
  5. Тус мэдээллийн сангийн зохиогчийн эрх хуулиар хамгаалагдсан бөгөөд мэдээллийн сангаас боловсруулж хүргэсэн мэдээллийг олон нийтэд дурдах тохиолдолд эх сурвалжийг заах нь оюуны өмчийн эрхийн зөрчил үүсгэхгүй байх үндэслэл болно.