Нэр үг
нутагшил [нэр үг]
нэг газар идээшин дасах явдал.
нутагшмал [нэр үг]
нутагшмал эмгэг (анагаах ухаан) (аль нэг нутагт илүүтэй тархах хандлагатай өвчин).
нуталгаа [нэр үг]
нотолгоо.
нуу [нэр үг]
ний нуугаа алдах (хүмүүсийн харилцаа эрээ цээргүй болох), ний нуугүй ярих (амжилт ололт, саад бэрхшээлээ нууж хаах зүйлгүй ил тод өгүүлэх).
нуувч [нэр үг]
нууж далдлавал зохих зүйл нуувч эрхтэн (цээрлэн нэрлэх) (бэлгэ эрхтний цээр нэр) (цэргийн нэр томьёо) нөгөө этгээдэд харагдахгүйн тулд тусгайлан бэлдсэн хоргодох байр байлдааны нуувч (дайн байлдааны үед дайсанд мэдэгдэхгүй байх, мөн хамгаалах зорилгоор ухсан хоргодох байр), нуувч ухах (хоргодох байр бэлдэх), гүехэн нуувч (биеэ далдлан өнгөц ухсан газар), далдавч нуувч (хоршоо үг) (биеэ нуун далдлахаар тусгайлан бэлдсэн нүх, хоргодох байр). нуугдал (нэр үг)нуугдах (үйл үг)
нуур [нэр үг]
хуурай газраар хүрээлэгдсэн их хэмжээний тогтмол ус давст нуур (их хэмжээний тогтмол давстай ус), цэнгэг нуур (их хэмжээний тогтмол цэнгэг ус), хиймэл нуур (газрыг эрэглэн ухаж, их хэмжээний тогтмол ус бий болгосон нь), мөстлөгийн нуур (уулын мөс хайлснаас хонхойж тогтсон их хэмжээний ус), холбоо нуур (дааган нуур), дааган нуур (газар доогуур болон дээгүүр усны судлаар холбогдсон хоёр нуур холбоо нуур), нуурын мандал (хуурай газраар хүрээлэгдсэн их хэмжээний тогтмол усны мандал), нуурын хөвөө (ихээхэн хэмжээний тогтмол усны эрэг хавийн газар), нуур ширгэх (ихээхэн хэмжээний тогтмол ус хатах, ус нь багасах), нуур судлал (шинжлэх ухаан) (байгалийн болон хиймэл нуурын ус судлалын горим, биологийн онцлогийг судалдаг шинжлэх ухаан), нуур далай (хоршоо үг) (их хэмжээний тогтмол ус), нуур тойром (хоршоо үг) (нуур цөөрөм), нуур цөөрөм (хоршоо үг) (хэмжээ харилцан адилгүй тогтмол ус), гол нуур (хоршоо үг) (урсгал болон их хэмжээний тогтмол ус), нуур дэлсэж, мэлхий айлгах (хий сүр бадруулан бусдыг айлган сүрдүүлж зорилгодоо хүрэхийг оролдох), нуур амар бол нугас амар (зүйр үг) (нийгэм, орчин тойрон нь тайван, эмх замбараатай байвал хүн ард нь төлөв түвшин сайхан байна), нуур ширгэвэл мэлхий хатна (зүйр үг) (оршин тогтнох амьдралын нөхцөл алдагдвал аяндаа мөхнө), нуураасаа салсан нугас, нутгаасаа салсан хүн (зүйр үг) (төрөлх нутаг, гэр орноосоо хол байх хэцүү), нуурын хөх цэцэг (ургамал судлал) (өндөрдүү, хөхөвтөр бор өнгийн цэцэгтэй, иш нь эмд орно, салаа навчийг нь чанаж ууж хэрэглэж болдог, нуур цөөрөм, гуу сувгийн хөвөөний усанд ургадаг нэг наст өвс) багаахан хэмжээний тогтмол ус бороотой жил тогтож, гантай жил ширгэнэ.
нуурмаг [нэр үг]
хиймэл нуур, усан сан нуурмаг барих (усан сан барих).
нуух [нэр үг]
нүд өвчлөхөд аньсгаас гарах цөв идээ нуух гоожих (нүдний аньсаганаас шар өнгөтэй өтгөвтөр зүйл гарах), нуухыг нь авах гээд, нүдийг нь сохлох (сайн болгох гээд улам муутгах).
нуух [нэр үг]
юмны шигтгээг тогтоохоор тойруулан хийсэн хүрээ хөөрөгний нуух (хөөрөгний толгойг тойруулан хийсэн хүрээ).
нууц [нэр үг]
биеэ далдлах газар нууцад суун ан агнах (бие халхлах нүхэнд сууж ан агнах).
нууцлал [нэр үг]
нууцлах үйл нууцлал өндөртэй (ихэд нууцлах нь).
нухагч [нэр үг]
нухах үйлийг гүйцэтгэгч, үйрмэг болгогч төмс нухагч (төмс няцлан бутаргагч), нухагч машин (ямар нэгэн зүйлийг няцлах зориулалт бүхий машин, төхөөрөмж).
нухалга [нэр үг]
нухах ажиллагаа нухалга дутуу (сайн нухаагүй, тар нь нийлээгүй гурил), нухалга гүйцэх (нухаж эвд нь оруулах, тар нь нийлэх), нухалга гүйцсэн гурил, сурлага гүйцсэн шавь (зүйр үг) (аливаа зүйлийг зохих хэмжээнд нь хүртэл хийсэн нь).
нухамш [нэр үг]
нухан хольж хийсэн идээ ээзгийний нухамш (ээзгийг нухан хольж хийсэн идээ).
нухаш [нэр үг]
нухаж хийсэн идээ нухамш элэгний нухаш (элгийг нухаж хийсэн хүнсний бүтээгдэхүүн).
нухуур [нэр үг]
хатуу болон хатуувтар бодосыг нухах хэрэгсэл эмийн нухуур (эмийг няцалж, нарийн ширхэгтэй болгох хэрэгсэл).
нүгдэн [нэр үг]
нүгдэн цэцэг (ургамал судлал) (баг цэцэг нь бутныхаа оройд дэлгэрдэг, цэцэг нь улаан хөх өнгөтэй олон наст өвслөг таримал ургамал хонины нүдэн цэцэг).
нүгэл [нэр үг]
(шашны нэр томьёо) шашны номлол дахь хориг цээрийг зөрчих нь нүглээ наманчлах (а.шашны хориг цээрийг зөрчсөндөө гэмшин буруугаа хүлээж залбирал үйлдэх б.ёс бус хэрэг явдал үйлдсэндээ гэмшин уучлал эрэх), амьдын хар нүгэл (амьд явах насандаа хийж үл болох хилэнцэт үйл), арван хар нүгэл (биеэр үйлдэх гурав, хэлээр үйлдэх дөрөв, сэтгэлээр үйлдэх гурван муу хэрэг явдал), нүгэл буян (хоршоо үг) (сайн болоод муу үйлдэл), нүгэл хилэнц (хоршоо үг) (ялт муу хэрэг явдал), нэр нэгтийн чих нэг, нүгэл нэгтийн там нэг (зүйр үг) (адил хэрэг явдалд оногдох шийтгэл адил), нүүрийн хөөг угаавал арилна, нүглийн хөө үхэвч арилахгүй (зүйр үг) (гутамшигт хэрэг явдал үйлдвэл хэзээ ч үл мартагдана) ёс бус, муу явдал, гэмт хэрэг нүгэл тарих (ёс бус, муу хэрэг явдал үйлдэх), нүгэл хураах (а.ёс бус хэрэг олонтоо үйлдэх б.гэмгүй хүнийг хардан хилсдүүлэх), нүглээ цагаатгах (ёс бус хэрэг хийснээ ухаарч гэмшин сайн үйл хийх), нүглээ эдлэх (муу хэрэг явдал үйлдсэнийхээ зэмийг амсан зовж зүдрэх), нүгэл чивэл (хоршоо үг) (ёс бус үйлдэл, муу ёр), нүглийн сав дүүрэх (а.ёс бус хэрэг их үйлдэх б.(шилжсэн утга) мөхөх цаг нь ойртох, ирэх), нүглийн нүдийг гурилаар хуурах (аливаа ажил хэргийг хийж гүйцэтгэхдээ оромдох, оронцоглох) нүгэл нь нүдээрээ гарах (ёс бус, муу хэрэг хийхэд гэм нь эргээд өөрт тусах).
нүгэлтэн [нэр үг]
нүгэл үйлдсэн хүн нүүрсийг зүлгээд өнгө гарахгүй, нүгэлтнийг тэтгээд буян болохгүй (зүйр үг) (аливаа муу зүйлийн уг чанар хэзээ ч үл арилна). нүд(эн) (нэр үг) (бие бүтэц, анатоми) хүн, амьтны харах эрхтэн цэцгий, аньсага, нулимсны булчирхай зэргээс бүрдэнэ нүдний уг (хүүхэн харааны чанх эсрэг тал дахь нүдний дотор талын хэсэг), нүдний үүл (нүдэнд үүссэн цагаан толбо), нүдний тар (зовхины ирмэг), нүдний цагаа (нүдний үүл), нүдний цагаан (нүдний цэцгийн гадуурх), нүдний цэцгий (нүдний хүүхэн хараа), хар нүд (нүдний цэцгийн гаднах дугариг), хар нүдэн бүсгүй (нүдний цэцгийн гаднах дугариг нь хар өнгөтэй бүсгүй), харах нүд (а.өөрийн нүд б.(шилжсэн утга) тэтгэж асардаг хүн), хурц нүд (а.нүдний хараа маш сайн б.ширүүн харцтай нүд в.(шилжсэн утга) гярхай), нүд далд (харах эрхтэнд үзэгдэж харагдахааргүй), нүд муутай (а.хараа сайнгүй б.(шилжсэн утга) гярхай биш), нүд сайтай (хараа хурц), нүд бүрэлзэх (юмыг сайн ялган харж чадахгүй болох), нүдний шил (харах эрхтэнд зүүх хэрэгсэл), нүдний эмч (анагаах ухаан) (харах эрхтнийг эмчлэх талаар нарийн мэргэшсэн эмч), нүд аних (а.аньсагаа хавсрах б.(шилжсэн утга) нас барах в.(шилжсэн утга) үл мэдэгч болж дуугүй өнгөрөх), нүд алдах (а.алсыг харж гүйцэхгүй байх б.(шилжсэн утга) их олон зүйл зэрэг харж төөрөлдөх), нүд гялбах (гэрэл хурцдан харж чадахгүй байх), нүд дасах (а.байнга харсаар анзаарч, тоохоо болих б.өөр нөхцөлд харж чадах), нүдээрээ инээх (харцанд нь баяр хөөр илрэх), нүд ирмэх (харах эрхтнээ хөдөлгөн дохих), нүд улайх (а.нүдний нальх улаан болох б.(шилжсэн утга) ичиж зовохгүй зүтгэлэх), нүд сохрох (хараагүй болох), нүд хорсох (а.сонгино зэрэг аагтай зүйл харснаас болж нүднээс нулимс гоожих б.(шилжсэн утга) үзэн ядах), нүдэнд тусах (бусдаас ялгаран харагдах), нүд яргах (хүн, амьтны харах эрхтэн хатгах мэт өвдөх), нүднээс далд болгох хуучир. (алах), нүдэн гийх хуучир. (дотор онгойх), нүд алдам (зах хязгаар нь үл харагдах уудам, хараа хүрэхгүй), нүдээ алдах (юмыг зөв харж бодтой үнэлж чадахгүй байх), нүд булаах (өнгө үзэсгэлэн сайхан учир өөрийн эрхгүй дур татагдан харах санаа төрөх, анхаарал татах), нүд буруулах (ямар нэгэн зүйлийг хараагүй мэт дүр эсгэн өнгөрөх), нүд бүлтрэх (а.хүн, амьтны харааны эрхтэн аяганаасаа гарах б.(шилжсэн утга) ихэд гайхан хачирхах), нүдээ бүлтэртэл гоёх (ихэд хээнцэрлэн гангалах, ихэд гоёж гоодох), нүдээ бүлтийлгэх (а.ихэд гайхах б.уурлах, бачимдах), нүд бэлчээх (юм юмыг сониучирхан харах), үнэгний нүд залгих (унтахаа болих), нүд дүүрэн (аятай, үзэмжтэй), нүднээс гарах (ихэд турж эцэх, царай зүс муудах), нүд ирмэх зуур (маш хурдан, түргэн зуур), нүд цавчих зуур (нүд ирмэх зуур, хоромхон зуур), нүд гүйлгэх (хурдан, зэрвэсхэн харах), нүд гүйлгэн унших (зэрвэсхэн харж хурдан унших), нүдийг нь олох (хийвэл зохих зүйлээ онож хийх), нүд нь орой дээрээ гарах (а.ихэд сандрах, айн балмагдах б.мэл гайхах), нүд нь том болох (нүд нь орой дээрээ гарах), нүд нь өөхлөх (ихэмсэг бардам зантай болж хэр баргийн зүйлийг тоохоо болих), нүд тавих (анхаарал тавьж харах хянах), нүд тайлах (их юм үзэж мэдэх, амьдралын туршлага суух), нүд тулах (а.өөд өөдөөсөө харах б.уулзан учрах), нүд хорхойтой (үзсэн юмандаа шуналтай), нүд хөхрөх (хэн нэгэн болон ямар нэгэн зүйлийг харуулдан хүлээх), нүд унагах (ихэд шохоорхон сонирхох), нүд ухах (аашилж загнах), нүдээ ухуулах (ихэд аашлуулж загнуулах), нүд улайлгах (а.ичиж зовохгүй зүтгэлэх б.ихэд уурсах), нүд үзүүрлэх (ад үзэх, гадуурхах), нүд шүдээ үзүүрлэх (хор шар нь буцлах), нүд халтирах (эгцлэн харж чадахгүй халгах), нүд хариулах (далдуур, сэм ажиглах), нүд хорсгох (дургүй, зэвүү хүргэх), нүд хужирлах (а.юмыг шимтэн үзэх б.олон юм үзэж гайхан бахдах в.хүссэн зүйлээ үзэж сэтгэл ханах), нүд хуурах (а.хүссэн зүйлд нь ялимгүй бага юм өгсөн болж өнгөрөөх б.ажлыг оромдох, хийсэн нэр зүүх), нүд хурцлах (хичээж харах), нүд чичих (бусдаас онцгойлон зааж зандрах, гадуурхан өө сэв эрэх), нүд чичлэх (адлан загнах), нүдний хор гаргах (дуг хийх, хэсэгхэн хугацаанд унтаад авах), нүдний хор орох (олны анхаарал, шохоорхлыг татах), нүдний булай (а.маш үзэмжгүй зүйл б.(шилжсэн утга) шившигтэй, таагүй хэрэг), нүдний булай болох (шившигтэй, таагүй хэрэг явдал үйлдсэн нь олонд мэдэгдэх), нүдний цагаанаар үзэх (үл тоомсорлох, ойшоохгүй байх), нүдний цэцгий мэт хайрлах (эрхэмлэн хайрлаж нандигнах), нүдний гэм (маш ховор), нүдний үзүүрт (алс хол, маш хол), нүдэнд дулаан (харахад таатай сайхан сэтгэгдэл төрүүлэхүйц, аятай), нүдэнд хүйтэн (харахад таатай бус, эвгүй сэтгэгдэл төрүүлэхүйц, аягүй), нүдэнд өртөхгүй (а.маш жижигхэн б.(шилжсэн утга) анхаарал татах онцгой гойд зүйлгүй), нүдээ өгөх шахах (ямар нэгэн зүйлд ихэд шунан дурлах), нүд болох (а.хөгшин настай хүнд тус дэм болох, замчлах б.олны өмнө шившгээ дэлгэх), нүд чих болох (а.хүүхэд, хүний өтгөс настанд юм үзэж, сонсоход нь тус дэм болох б.(шилжсэн утга) итгэл найдвартай түшиг болох гэсэн санаа), нүдээ ухаж өгөхөөс буцахгүй (юу ч хийхээс буцахгүй байх), нүдээ ширгэтэл харах (ихэд харуулдан хүлээх), харах нүд, хазах шүд минь билээ (цэцэн үг) (харж ханддаг, тусалж дэмждэг хүн билээ), нүдэн балай, чихэн дүлий (цэцэн үг) (тухайн зүйлд дургүй учраас үзээгүй, сонсоогүй мэт байх), нүд байгаад сохор, чих байгаад дүлий (зүйр үг) (а.хэрэг явдлыг ялгаж таних чадваргүй болсон б.хэрэг явдалд анхааралгүй), нүд нь нүх, нүүр нь шүүр (зүйр үг) (ичгүүр сонжуур, эрээ цээргүй), нүд нь од, хуруу нь жад (зүйр үг) (юм бүхэнд хамгаас түргэн хурц хардаг завдамтгай), нүдний хог, шүдний бог (зүйр үг) (ад үзэгдэн шоовдорлогдсон), нүдэндээ галтай, нүүрэндээ цогтой (зүйр үг) (цог жавхлантай, цог заль нь бадарсан, сэргэлэн), мөнгө цагаан, нүд улаан (зүйр үг) (хэтэрхий их шуналтай, мөнгө олохын тулд яахаас ч буцахгүй байх), бурууд нүд хурц, болсонд шүд хурц (зүйр үг) (өө сэвийг нь сайн харах), нүдний эм (ургамал судлал) (уулын хажуу, хад чулууны завсар, голын хөвөө, ой модон дотор ургадаг бут мод, цэцгийг нь нүд эмчлэхэд хэрэглэнэ), лууны нүд (ургамал судлал) (хавар зуны завсрааар цэцэглэгдэг бяцхан цэцэгтэй, намар жимс нь хонгорцлоглон ургадаг, моголцог бөмбөг мэт хэлбэртэй хатуу хальстай, модонд ургадаг амт сайтай нэгэн зүйл жимс), үхрийн нүд (ургамал судлал) (а.ой тайга, голын дагуух шугуйгаар сөөг сөөгөөр ургадаг намхан мод б.мөн модны хар хүрэн өнгөтэй жимс, улаалзганатай төстэй, жимсээр чанамал хийх болон архи нэрэхэд хэрэглэнэ), хонины нүд (ургамал судлал) (дэлгэрэнгүй цэцгийн язгуур, уулын таг, энгэр өвөр газраар ургадаг дугуй цайвархан цэцэгтэй), хэрээний нүд (ургамал судлал) (иш бүдүүн, хайрслаг навчтай, цайвар ногоон цэцэгтэй, улаан хүрэн жимсгэнэтэй, хээр ургадаг олон наст ургамал үхдэлийн идээ) сараалжлан дөрвөлжилсөн хэсэг буюу нэг нүх нүдний төмөр (саадгийн нүдний дор хадсан гурван хэсэг төмөр), ханын нүд (монгол гэрийн хананы жижиг дөрвөлжин хэсэг, нүх), шургуулганы нүд (шургуулганы жижиг өрөө, хэсэг), өвдөгний нүд (өвдөгний тойгийн доод талын бяцхан эмзэг хонхор), цас нүд гарах (цас зарим нэг нимгэн газраараа хайлан цоохортох) юмны цоохор толбо тогосны нүд (тогос шувууны өдөн дээр байх цоохор толбо), цэмбэний нүд (цэмбэн дээр байгаа цоохор толбо), ертөнцийн нүд (ёгт нэр, ёгтлол) (нар) хоёрын тооны ёгт (нэр үг) нүд(эн) хүчин нүд (тооны нэр) (дөчин есөн оронтой тооны нэр), их хүчин нүдэн (тооны нэр) (тавин оронтой тооны нэр).
нүдлэг [нэр үг]
лууны нүдлэг (ургамал судлал) (модны навч нь лууны нүд ба лууны нүдний навчтай адил нэгэн зүйл жимс).