Зүйр үг
борвийг нь сунгах [зүйр үг]
(багаас нь асарч, сувилж өсгөх).
бургас хадах гээд хулс хадах [зүйр үг]
(хэлэх, хийх нь зөрөх, ам, ажил нь зөрөх).
бүгдээрээ дутрай бол бүтэхийн тэмдэг [зүйр үг]
(олуул сэтгэл нийлбэл ямар ч үйлийг бүтээж чадна) боловсрох, гүйцэх.
бэлтгэлтэй бол хурдан [зүйр үг]
(үйл хэрэгт бэлтгэл хамгаас чухал) бэлтгэн нийлүүлэх ажил, алба мал бэлтгэл (мал бэлтгэн нийлүүлэх ажил), ноос бэлтгэл (ноос бэлтгэх ажил, ноос худалдан авах ажил), түүхий эд бэлтгэл (түүхий эд бэлтгэх ажил).
бялзуухайн аманд буурцаг багтахгүй [зүйр үг]
(а.бага юманд их юм үл тохирох б.хэрэг юмыг хэр хэмжээнээс нь хэтрүүлж болохгүй), тэжээсэн бяруу тэрэг эвдлэх (зүйр үг) (даврах, өөгших, цаашлах) өвөл эрт гарсан тугал зарим амьтны хоёр настай төл бяруун өтөг (хоёр настай баавгай).
бясалгалгүй багш [зүйр үг]
(а.эрдэм чадваргүй, хичээл сурлагагүй хүн б.тус дэмжлэггүй, үр ашиггүй зүйлийг зүйрлэсэн хэллэг).
галзуу хүнд салхи нэмэр [зүйр үг]
(элдэв зүйлээр гоёх дуртай), ганган хүний үхэл хавар, намар (сэрүүний үед гангархан нимгэн хувцасласан хүнийг шүүмжлэн хэлэх үг) үзэмж төгөлдөр, үзэмжтэй сайхан ганган байгаль (үзэсгэлэнтэй сайхан байгаль), ганган улаан тэмээ (сайхан улаан тэмээ). ганганаа(н) (нэр үг) ганганах дуун шувуудын ганганаан (шувуудын ганганах дуун), ганганаа гунганаа (хоршоо үг) (зэллэсэн буюу нуурт чуулсан шувуудын дуугарах дуу).
доромжилдоггүй [зүйр үг]
(төлөв төвшин, дүн нуруутай байх нь чухал).
дөч хонох [зүйр үг]
(хэт хялбарчлах гээд хугацаа алдах), дөтийг харж дөрөв хонох (зүйр үг) (аливаа зүйлийн саад бэрхшээлийг бодолгүй яарвал улам хүнд бэрх болж магад) амар хялбар эрдэм сурах дөт зам (эрдэм сурах хялбар арга) дотно, элэгсэг.
дутуугаа гүйцээх [зүйр үг]
(санасныгаа гүйцээх, бүрэн дүүрэн гүйцэтгэх) том биш, жижиг биш дунд гарын толь бичиг (үгийн багтаамжийн хувьд их гарын толиос бага, бага гарын буюу товч толиос их үгтэй толь бичиг), дунд харуул (мод харуулдах хэмжээгээр том биш багаж), дунд гарын шаазан (өдөр тутмын хэрэглэх багавтар шаазан аяга) дотор, угт санаан дунд (санаа бодол дотор).
дэмбэрэл ерөөлөөр болдог [зүйр үг]
(бие биедээ дасч дурлах нь гадаад байдал, бэл бэнчингээс шалтгаалахгүй).
дэнжгэнэх [зүйр үг]
(дөнгөн данган, яаж ч магадгүй болох), аргамж дээс (хоршоо үг) (татлага дээс), олс дээс (хоршоо үг) (юм татаж чангалах, боож баглахад хэрэглэх олс болон хялгасан уяа хүлэг), сур дээс (хоршоо үг) (малын арьс ширийг боловсруулан элдэж зүссэн хийгээд хялгас томж хийсэн, юм татаж чангалах, боож баглахад хэрэглэх уяа), татлага дээс (хоршоо үг) (ачаа бараа дарж бөхлөх оосор хүлэг), дээс хэдий урт боловч зангилаатай, зам хэдий хол боловч салаатай (зүйр үг) (аливаа зүйлд эмх журам байх ёстой) бугуйл, цалам орж гарахыг хязгаарлан хорьсон тэмдэг дээс татах (а.гаднын хүн оруулахгүйн тулд хөл хорьсон тэмдэг болгож гэр хаалганы тус газар дээс уяж сунган тавих б.дээслэх), дээсэн тэмдэглэл (олс дээсээр утга санаа тэмдэглэн харилцах эртний дохионы бичиг), хилийн дээс (хилийн торгон зааг).
дээлтэй [зүйр үг]
(ачаа хөсөггүй шууд унаагаар явах), дан эст ургамал (ганц эст ургамал), дангаараа хийх (бие даан хийх), дангаараа явах (ганц биеэрээ явах), дан ганц (хоршоо үг) (цор ганц) өрөөсөн дан дугуй (давхаргүй, хос биш дугуй).
дээр [зүйр үг]
(улам бүр ахиж даварсаар юу ч үгүй хоцрох).
зарааны үс эрдэнэ [зүйр үг]
(төдий л хэрэгцээгүй юм боловч хэрэг болж эрж сурвалжлахаар ховор эрхэм зүйл болдог), далайн зараа (амьтан судлал) (биеийн хэлбэр дугуй, зараа мэт өргөсөн арьстай, ам нь биеийн доо талд бий), зараа өвс (ургамал судлал) (зараа ул), зараа ул (ургамал судлал) (голч нэртэн овгийн, иш нь дээд хэсэгтээ цагаан, доод хэсэгтээ хар хүрэн үстэй, том өргөн зууван навчтай, цэнхэр ба гүн хүрэн цэцэгтэй, олон наст өвслөг ургамал үндэс нь эмд орно), зараа уул (ургамал судлал) (ой, хээр талын бүсэд ургадаг, навч нь дороо тал цайвар үстэй, эргэн тойрон өргөстэй, үрийн сав бөөрөнхий, тод хөх өнгөтэй өвс тайжийн жинс, морины уруул), зараан хонгор зул (ургамал судлал) (олон наст өвс адууны уруул, тайжийн жинс, лам тархи) дайн байлдааны үед хэрэглэх хамгаалалтын нэг зүйл хэрэгсэл зараа хаалт (хаалт байгуулах хөдөлгөөнт хэрэгсэл танк, явган цэрэг эсэргүүцэхэд хэрэглэнэ) (шилжсэн утга) эвгүй, муухай дотор гэж зараа (а.дотор арзайх б.архи ууж шартсан байдал), зараа толгойт (арзайж сэгсийсэн үстэй).
зурмын толгойд махгүй [зүйр үг]
(байдлыг мэдэхгүй бол үг хэлэхэд хэцүү) аливаа зорьж, заасан газар хүрээгүй байгаа нь, үйл явдлын дунд, хооронд алхах зуур (алхаж явахдаа), идэх зуур (идэнгээ), унших зуур (уншингаа), явах зуур (явж байхдаа) гэртээ, дотроо, дотооддоо гэр зуурын ажил (гэр ахуйн аар саар ажил), өөр зуураа шийдэх (дотроо шийдэх), халуун зуур (өөр хоорондоо, садан төрлийн дунд, улс аймаг дотроо).
зүй ёсонд буруугүй [зүйр үг]
(ард түмний уламжлал, зан заншил, аж төрөхийн ухаан, мэдлэг бол он удаан цаг хугацаанд шалгарсан зүйл тул үнэ цэн ихтэй байдаг).
идэх [зүйр үг]
(хүн хүнээ хайрлаж, үг хэлээрээ ойлголцдог), идсэн эрүү хувхайрч, идүүлсэн бут ургадаг (зүйр үг) (эцэстээ шударга үнэн дийлдэг), ид гэхэд идэвхийх, хий гэхэд уравхийх (зүйр үг) (ажлаас хойш суух, залхуурах), идэхдээ эр бар, хийхдээ хашин бух (зүйр үг) (залхуу хойрго), идсэн чоно хонгилд,
идээгүй чоно хоморгонд [зүйр үг]
(гол эзэн нь буруутан болохгүй араар нь үлдэх), ид ид гэхээр долоох, ор ор гэхээр шагайх (зүйр үг) (а.ид уу гэхэд нэрэлхэн ёс алдах б.алив зүйлд бололцоо олгосоор байтал цааргалан хойшлох), идэхээсээ суух нь, унтахаасаа хэвтэх нь (зүйр үг) (ямар ч үйл эс бүтээн, дэмий сүр үзүүлэн байх, маяглах), идэх нь идэр, явах нь ядар (зүйр үг) (идэж ууна гэвэл олны өмнө гавшгайлах, ажил хөдөлмөр гэвэл олноос хойш суух, залхуу хойрго), идэхэд эр барс, хийхэд хашин бух (зүйр үг) (идэх нь идэр, явах нь ядар залхуу хойрго), идэхийн дараа, айхын бараа (зүйр үг) (а.дөнгөн данган хань болох б.хань нөхрөө голсон үг), идэвч ам нь хуурай, баавч бөгс нь хуурай (зүйр үг) (а.идээд идсэнгүй гэх б.хүний тусыг дороо мартах), идсэн ч чоно, эс идсэн ч чоно (зүйр үг) (авсан, аваагүй ч муу нэртэй л бол алив буруу хэрэгт холбогдохдоо амархан байдаг), хүний нохой идсэнээс өөрийн нохой идсэн дээр (а.танихгүй хүнд юмаа өгч завшуулсанаас таних хүндээ өгсөн нь дээр б.хэрэглэх, идэх уух), идэх хоолтой хүн (амь зуух юмтай хүн) мартах таг идэх (ор тас мартах), хоолтойгоо цуг идэх (ойшоож үзэлгүй мартах), хэлснээ бүү ид, хэхэрснээ бүү залги (зүйр үг) (хэлсэн ярьснаа бүү март, үгнээсээ бүү буц) үгээр баалах, өөлөх, явуулах бие биеэ идэх (а.бие биеэ эзлэн тонож түрэмгийлэх б.харилцан бие биеээ үгээр явуулах, өөлөх) залгах, залгамжлах өв идэх (эд хөрөнгийг нь залгамжлах) ихэд аашлах, загнах, зодож жанчихыг дөхөх барьж идэх (тал талаас нь аашлан шаардах, байх суухын аргагүй болгох), бусдын амаар будаа идэх (бусдаас хуулах, сонсож ярих), мах идсэн ажил (зовлонтой ажил, хэцүү бэрх ажил), махаа идэх (зовох, ядрах, туйлдтал зүтгэх), нохой идмэр (юмыг голж чамлан нохой идэх юм гэсэн утгаар хэлсэн үг), толгой идэх (ойр дотнын хүнээ үхүүлэх), хараал идэх (хараал хүрэх, тусах) юмыг хороож барагдуулах, сүйтгэх түймэр идэх (түймэр шатаах) гаднын хүчин зүйлд автах зэв идэх (зэврэх), насаа идэх (насандаа тэнцүүргүй жижиг биетэй байх), өт идэх (өтөх, өтний хоол болох), хорхой идэх (хорхойны улмаас гэмтэх), яр идэх (яр гарах, яртах), хатууг зөөлөн иддэг, харанхуйг гэрэл иддэг (зүйр үг) (дийлдэшгүй бэрх юм ч эцэстээ ялгагддаг) эд юмыг ашиглан завших, хууль бусаар хэрэглэх мөнгө идэх (улсын мөнгө хөрөнгийг хувьдаа ашиглах), улсын хөрөнгө идэх (улсын хөрөнгө завших), хээл идэх (хахууль авах), идсэн хүний ам нь зөөлөн, авсан хүний гар нь зөөлөн (зүйр үг) (хээл хахууль авсан идсэн хүн тогтсон хуулийн хам хэмжээ зөрчдөг, зөөлрүүлэн хөнгөлдөг) хөзөр, хөлөгт наадам зэрэгт тоглоход нөгөө эсэргүүцлийг хувиас дарж өөртөө авах бэрсээр идэх (бэрсээр идэг хийх), даалуугаар идэх (даалуугаар доорх модыг барьж авах), даам идэх (хол алга сан нүүх эрхтэй болсон даамын хүүг идэх), хүүгээр морь идэх (а.шатар зэрэг хөлөгт тоглоом тоглоход хүүгээр морийг дарж авах б.(шилжсэн утга) хэцүүг бүтээх) эзлэх, тонох хөнөөх, сүйтгэх худалдан идэх (худалдан сүйтгэх, үгүй хийх).
ий манлай [зүйр үг]
(эд мөнгөний шунал бага, сурсан эрдмээрээ үл бардамнах нь эрдэмтэн хүний шинж) магнай манлайд явах (түрүү магнайд явах).