Дайвар үг

суль [дайвар үг] дөнгөн данган, хааш яйш.
сэггүй [дайвар үг] өчүүхэн төдий ч үлдэгдэлгүй сэггүй идэх (хуу хаман идэх) тасралтгүй, зогсолтгүй үргэлжлэх сэггүй ажиллах (тасралтгүй ажиллах, зогсолтгүй ажиллах), бороо сэггүй орох (бороо зогсолтгүй орох) гэрч баримт болохоор зүйлийг бүгдийг устгах.
сэлт [дайвар үг] хэлт, ховх, хуу сэлт татаж авах (ховх татаж авах), сэлт цохих (хэлт цохих), хэлт сэлт (хоршоо үг) (өм цөм, хэлтэрч сэлтэрсэн байдал).
сэм [дайвар үг] нам гүм, сэмээр, аяархан сэм гөрөөлөгч (хулгайн анчин), сэм гарах (бусдад мэдэгдэлгүй аяар гарах), сэм гэтэх (дуу чимээ гаргалгүй, хүнд мэдэгдэлгүй гэтэх), сэм мяраах (дуу чимээ багатай, бусдад мэдэгдэлгүй мяраах) нам, дугай, битүүхэн сэм ажих (ажиг сэжиг өгөлгүй ажих), сэм бэлдэх (битүүхэн, нууцхан бэлдэх), сэм отох (зам мөрийг нь битүүхэн отох), сэм харах (нууцхан харах), сэм хүлээх (битүүхэн, нууцхан хүлээх) бусдад мэдэгдэхгүй нууцаар хийх санаа, нууц, далд, битүү сэм хуйвалдах (хүмүүс далдуур үгсэн эвлэлдэх, нам нийлэх), сэм өгөх (бусдаас далдуур нууж өгөх), сэм чагнах (өөрт нь мэдэгдэлгүйгээр чагнах), сэмээр хэлэлцэх (нууц далд, бусдад мэдэгдэлгүй хэлэлцэх), сэм сууж, гэм хийх (цэцэн үг) (хүнд мэдэгдэхгүй аргаар муу хэрэг хийх), сэм бол гэм, гэм бол зэм (зүйр үг) (хүнээс нууж сэмээр үйлдэх явдал).
сэмхэн [дайвар үг] дуу чимээ нэлээд аядуу, намуун сэмхэн дуудах (нэлээн сэм байдалтай дуудах), (бараг хүн анзаарамгүй, маш сэм) далдуур, нууцаар сэмхэн ажих (далдуур, маш сэм ажих), сэмхэн бэлтгэх (нууцаар, хүнд огт мэдэгдэлгүй бэлдэх), сэмхэн зугатах (хэнд мэдэгдэлгүй, нууцаар оргох), сэмхэн харах (хэнд ч мэдэгдэлгүй нууцаар харах).
тааваар [дайвар үг] өөрийн дураар, өөрийн хүсэл тааллаар, тавтай тухтай тааваараа байх (өөрийн дураар байх), тааваараа гэлдрэх (аажуу тайван, өөрийн дураар явах), тааваар ажиллах (ямар нэг зүйлд яаралгүй, аажуу тайван ажиллах), аажим тааваар (хоршоо үг) (яаралгүй тайван, өөрийн дураар), ая тааваар (хоршоо үг) (өөрийн дураар, өөрийн дур тааллаар).
таамаараа [дайвар үг] тааваараа, эрх дураараа таамаараа суух (өөрийн ая тааваар суух).
талт [дайвар үг] мөлт мөчид, там тум, хагас дутуу талт мөлт (хоршоо үг) (а.халт мөлт б.бага, сага, бага сага ярьж сурч байгаа байдал).
тас [дайвар үг] тасартал, салтал, бүрмөсөн, гүйцэд тас огтлох (хэдэн хэсэг болтол нь бүрмөсөн огтлох), тас хазах (тасартал хазах), тас хайчлах (тасартал хайчлах), тас хөрөөдөх (модыг хэдэг хэсэг болгон хөрөөдөх), тас хяргах (тасартал хяргах), тас мушгих (а.гүйцэд мушгих б.(шилжсэн утга) хэрэг явдлыг бүр эсрэгээр нь эргүүлэх, гуйвуулах) нэвширтэл, хаширтал, олигтойхон тас алгадах (хүчтэй алгадах), тас атгах (маш чанга атгах), тас базах (маш чанга базах), тас загнах (юу ч хэлж чадахаа больтол нь загнах), тас тэврэх (маш чанга тэврэх).
тас [дайвар үг] шууд, эсрэг тас гүжирдэх (худал гүжирдэх, ямар ч үнэний зүйл байхгүй гүжирдэх), тас гэдрэгээ унах (чанх гэдрэгээ саван унах), тас дайрах (өөрийн хэлсэн хийсэн хэргээ өмөөрч улайран дайрах), тас зөрөх (эрс зөрөх), тас мэлзэх (хэргээ яагаад ч хүлээхгүй байх), тас мөртөө (огт адилгүй, шал өөр, тэс ондоо), тас өөр (тэс ондоо, огт өөр), ор тас (хоршоо үг) (бүр, огт), ор тас мартах (бүрмөсөн мартах), түс тас (хоршоо үг) (а.шулуун шударга, шуудхан б.дуу чимээ дууриах аялга), түс тас хэлчих (шуудхан, ил хэлэх).
ташрам [дайвар үг] далим, ялдам, ялдар ташрамд уулзах (далим гарган уулзах), ташрамд хэлэх (далимд нь хэлэх), явдлын ташрамд (хэрэг явдлын далимд), ташрам хаалга хуучир. (гол хаалганаас гадна ойр дөтийг харж тусгайлан хийсэн жижиг хаалга).
тийнхүү [дайвар үг] тэгж, тэр мэт, тэр мэтчилэн тийнхүү бодох (тэгж бодох), тийнхүү хэлэх (тэр мэт хэлэх), тийнхүү учрах (тэрчлэн учрах, тэр мэт учрах), мөн тийнхүү (мөн тэр мэт). тийрлэг тийрэх үйлийн нэр тийрэх хүч.
төд [дайвар үг] даруй, одоохон, сая төд ирэх (даруй ирэх), төд удалгүй (нэг их удалгүй)
төлөөнөө [дайвар үг] ямар нэг юмны орноос төлөөнөө байлцах (оронд нь байлцах), төлөөнөө гарын үсэг зурах (орноос нь гарын үсэг зурах, төлөөлөн гарын үсэг зурах), төлөөнөө хэлэх (орноос нь хэлэх, төлөөлөн хэлэх), төлөөнөө явах (оронд нь явах, төлөөлөн явах) төлөө, тулд эрх чөлөө олохын төлөөнөө (эрх чөлөөгөө олохын тулд), нөхрийн төлөөнөө зовних (нөхрийн төлөө зовох). төлөөс(өн) (нэр үг) өр төлбөр төлөөс авах (төлбөр авах, өр авах), төлөөс өгөх (төлбөр өгөх, төлбөл зохих зүйлээ өгөх), өр төлөөс (хоршоо үг) (өгвөл зохих юм, өр төлбөр) бусдын орыг бөглөж алба хаах хүн буюу ор хаших мал, юм төлөөсөн цэрэг (бусдыг төлөөлөн алба хааж буй цэрэг), төлөөсөн хүү (эцэг нь өнгөрснөөс хойш арван сарын дотор төрсөн хүүхэд).
тувт [дайвар үг] үргэлж, дандаа тувт явах (зогсолтгүй явах), тувт үглэх (дандаа үглэх).
тувтан [дайвар үг] тувт.
туж [дайвар үг] үргэлж, турш, дуусан туж хамт (үргэлж хамт), туж хар (дан хар), өдөр туж (өдрийн турш).
тун [дайвар үг] маш, онц, туйлын, ерөөсөө, хэтэрхий тун амаргүй (маш амаргүй, маш хэцүү), тун аятайхан (маш аятайхан), тун бага (маш бага, хэтэрхий бага), тун базаахгүй (туйлын базаахгүй), тун болдоггүй (ерөөсөө болдоггүй), тун зөв (маш зөв, туйлын зөв), тун зүгээр (маш зүгээр, их зүгээр), тун жаргалтай (маш жаргалтай, туйлын жаргалтай), тун муухай (хэтэрхий муухай, маш муухай), тун тусгүй (их тусгүй, маш тусгүй), тун харамч (хэтэрхий харамч, маш харамч), тун хялбар (маш хялбар), тун хэцүү (маш хэцүү), тун яльгүй (маш яльгүй), тун яаралтай (маш яаралтай) хэрхэвч, үл тун болохгүй (хэрхэвч болохгүй).
түр [дайвар үг] хэсэг зуур түр байзнах (хэсэг зуур байзнах), түр суух (хэсэгхэн хугацаанд суух), түр хүлээх (хэсэг хүлээх), түр чөлөө (хэсэг хугацааны чөлөө), түр чөлөөлөх (хэсэг зуур чөлөөлөх), түр ажил хийх (орон тооны бус цагаар ажиллах юмуу тодорхой хугацаанд ажиллах), түр амсхийх (хэсэгхэн амрах), түр зогсох (хэсэгхэн зогсох), түр зуур (хоршоо үг) (хэсэгхэн хугцаанд, хэсэгхэн даруй) байнгын бус түр засгийн газар (засгийн эрхийг хэсэг зуур мэдэх), түр хоргодох байр (хэсэг хугацаанд толгой хоргодох байр), түр сургалт (мэргэжлийн сургалтын үйл ажиллагааны шаардлага хангасан богино хугцаанд боловсрол олгох үйл ажиллагаа), түр сургууль (богино хугацаанд явуулах хичээл хүмүүжлийн ажил), түр цэрэг (богино хугацаагаар алба хаших, байнгын бус цэрэг).
түрүүлэг [дайвар үг] доошоо, уруугаа харсан гэдрэг харсан түрүүлгээ харах (гэдрэгээ харах).

Нээлттэй мэдээллийн сан www.opendatalab.mn цахим хуудсыг ашиглах, мэдээлэл хайх, түгээх хэн бүхэн доорх нөхцөлийг хүлээн зөвшөөрсний үндсэн дээр үйлчилгээ авах эрхтэй.

  1. Хуульд зааснаар төрийн болон орон нутгийн өмчийн хуулийн этгээд, бусад нийтийн эрх зүйн хуулийн этгээдээс олон нийтэд нээлттэй байршуулсан мэдээллийг иргэд, олон нийт үнэн зөв гэж үзэх эрхтэй. Иймд тухайн мэдээллийг мэдээллийн сан, түүнийг хариуцагч Бодлогод залуусын хяналт ТББ болон системийн ашиглалтыг хариуцсан аливаа хувь хүний байр суурь гэж үзэхгүй ба анхдагч эх сурвалжаас хүлээн авсан мэдээллийн үнэн зөв эсэх, тухай мэдээллийн талаар аливаа хууль эрх зүйн маргаан байгаа эсэхэд мэдээллийн сан хариуцлага хүлээхгүй.
  2. Мэдээллийн сан нь техникийн нөхцөл, боломжоос шалтгаалан тодорхой цаг хугацааны давтамжтайгаар албан ёсны эх сурвалжуудаас мэдээллийг татан авч, тухайн цаг үед үнэн зөвд тооцогдож байсан мэдээллийн түүх үүсгэдэг. Иргэд, олон нийт мэдээллийн санг хэзээ ашиглаж байгаагаас үл хамааран мэдээллийн түүхтэй танилцах эрхтэй тул тус мэдээлэл хуучирсан, эсхүл анхдагч мэдээллийн эх сурвалжаас устгасан, нэвтрэх боломжгүй болсон гэх үндэслэлээр тус мэдээллийн сангаас хасахгүй болно.
  3. Мэдээллийн санг ашиглан мэдээ, сурвалжилга бэлтгэх болон олон нийтэд түгээх бүхий л этгээд мэдээллийн санд хадгалагдаж буй өнгөрсөн үеийн болон одоогийн мэдээллийн үнэн зөв, хүчинтэй эсэхийг зөвхөн анхдагч эх сурвалж болон түүнийг хариуцагч төрийн эрх бүхий байгууллагаас нягталж шалгах үүрэгтэй.
  4. Энэ үйлчилгээний нөхцөлийн 3-т заасан үүргээ хэрэгжүүлээгүйтэй холбоотойгоор бий болох аливаа эрсдэл, хариуцлагыг зөвхөн тухайн этгээд хариуцах бөгөөд мэдээллийн систем болон түүнд холбогдох этгээдийг аливаа учрах нэхэмжлэл, хариуцлагаас чөлөөлнө.
  5. Тус мэдээллийн сангийн зохиогчийн эрх хуулиар хамгаалагдсан бөгөөд мэдээллийн сангаас боловсруулж хүргэсэн мэдээллийг олон нийтэд дурдах тохиолдолд эх сурвалжийг заах нь оюуны өмчийн эрхийн зөрчил үүсгэхгүй байх үндэслэл болно.