Дайвар үг

ааль [дайвар үг] алгуур, удаан, аяархан, аажим ааль явах (аяархан явах) номхон, хүлцэнгүй, хүний үгээр ааль хүн (томоотой хүн).
аандаа [дайвар үг] алсдаа, аяндаа, яваандаа аандаа болох (алсдаа болох), аандаа мэдэгдэх (аяндаа мэдэгдэх).
авд [дайвар үг] тэр даруй, хялбар, авсаар, мөд авд явахгүй (явах болоогүй), авд хөдлөхгүй (хялбар хөдлөхгүй, мөд хөдлөхгүй).
ажрахгүй [дайвар үг] алзахгүй, хайхрахгүй, дажгүй бороонд ажрахгүй (а.бороонд зутрахгүй б.бороо нэвтрэхгүй).
албадангуй [дайвар үг] албадах янзтай, хүчээр.
алга [дайвар үг] үгүй байх, үгүй болох алга байх (үгүй байх), алга болгох (үгүй болгох), алга болох (үгүй болох).
алгасалгүй [дайвар үг] өнжилгүй өдөр алгасалгүй (өдөр өнжилгүй) дараалсан зүйлийн заримыг алгасан өнгөрөхгүй айл алгасалгүй орох (бүх айлаар орох).
алгуур [дайвар үг] аажим, яаралтай биш, аядуу тайван алгуур явах (аажим явах), алгуур босох (яаралгүй босох), алгуур аажим (хоршоо үг) (тайван удаан).
алгуур [дайвар үг] холуур, нэлээд зайтай өнгөрөх.
алд [дайвар үг] орчим хир, үед, барагцаанд нэг цагийн алд (нэг цагийн орчим), үдийн алдад (үдийн орчим), үе алд (хоршоо үг) (эн тэнцүү, чацуу, нэг үеийн).
алзахгүй [дайвар үг] бардаагаар чадна, дажгүй юманд гартахгүй, давагдахгүй, ажрахгүй алзахгүй байх (ажрахгүй байх), бороонд алзахгүй (бороонд ажрахгүй).
алив [дайвар үг] аливаа.
алив [дайвар үг] өг, өгөөч алив нааш нь (нааш нь өг), алив номоо (номоо өг) (ярианы үг, хэллэг) ямар нэг ажил үйлсэд оролц, хий хэмээн урих санаа бүхий үг.
алсуур [дайвар үг] холуур. алт(ан) (нэр үг) хими. хувилахуй ухааны нэгэн язгуур махбод, улбар шар өнгөтэй, давтагдан сунахдаа сайн, . хатуулагтай, . хувийн жинтэй зэвэрдэггүй төмөрлөг эрдэнийн зүйл, үнэт эдлэл хийх ба үнэ цэнийн хэмжүүр болгон хэрэглэнэ алт олборлох (алт малтаж олборлох), алтны газар (алт малтаж олох газар), алтны нөөц (а.алтны орд б.улсын сангийн газарт гулууз болон зоосоор хадгалж буй алтан хөмрөг), алтны орд (үйлдвэрийн аргаар олборлоход шаардлага хангахуйц алт ихээр хуримтлагдсан газар), алтны сорьц (алтны эзлэх жин), алтны уурхай (алт олборлох газар), шижир алт (дээд зэргийн алт), алт мөнгө (хоршоо үг) (төмөрлөг эрдэнийн зүйл), алтаа гуулиас, хадгаа самбайнаас (бүтэлгүй, ашиггүй наймаа хийх), алтанд умбах (бүх зүйлээр элбэг дэлбэг байх), алтыг аргалаар зарах (үнэтэй юмыг хямд төсөр юмаар арилжих),алтны дэргэдэх гууль шарлах (сайн сайхан юмны хажуудах юм нь түүний нөлөөгөөр сайн болох нь), алтыг нь аваад авдрыг нь хаях (бүхэл бүтэн юмнаас зөвхөн өөрт хэрэгтэйг аваад, бусдыг нь үл тоох), чих нь алт болох (бага залуу хүн эрээ цээргүй үг яриа сонсох), алт мөнгийг эрээд олно, аав ээжийг эрээд олохгүй (зүйр үг) (аав ээж хүнд ганц л заяадаг), алт шороонд дарагдавч, өнгөө алдахгүй (цэцэн үг) (сайн юм муу орчинд байсан ч чанараа алдахгүй), алт хэдий удавч өнгө хувирахгүй, алдартан хэдий үхсэн ч нэр нь мартагдахгүй (зүйр үг) (сайн юм хэзээ ч балрахгүй), алтыг зүлгэвэл шарлана, нүүрсийг угаавал харлана (цэцэн үг) (сайн муу юмны чанар өөрчлөгдөхгүй) алтаар хийсэн, алт бүхий, алтаар өнгөлсөн алтан аяга (алтаар хийсэн аяга), алтан бөгж (алтаар хийсэн бөгж), алтан бурхан (алтаар хийсэн бурхан), алтан ганжуур (алтаар бичсэн бурхан багшийн бүрэн зохиол, зарлигийн хураангуй), алтан утас (а.алтыг шувтран татаж, утас мэт нарийн болгосон буюу эсвэл нимгэн алт, алтадмал нимгэн зэс мэтийг утсанд ороосны нэр б.алтан шаргал саа утас), алтан соёмбо (а.тусгаар төрийн бэлгэдэл б.монгол улсын хөдөлмөрийн баатрын онцлох тэмдэг), алтан аяганаас ус уух (амьдралд нь аз тохиох, амьдын жаргал эдлэх), алтан амтай (үргэлж сайныг зөгнөж ярьдаг, бэлгэ дэмбэрэлтэй юм ярьдаг), алтан гартай (их уран хүн), алтан хошуу (хов зөөдөг хүн), алтан хошуу өргөх (хов зөөх, матаж ховлох), алтан хумст (хулгайч), арьяавалд ном зааж, алтан бурханд шар нэмэх (а.биеэсээ илүү мэдлэгтэй хүнд мэдэмхийрэн аашлах б.илүүц ажил хийх) маш чухаг, нандин, ховор алтан амь (халуун амь), алтан дэлхий (эх дэлхий), алтан өлгий (а.төрсөн эх нутгаа энхрийлэн магтсан нэр б.алтаар цутгасан ембүү), алтан ураг (түүхэн үг, түүхийн нэр томьёо) (монголын их хаадын язгуур овог), алтан цацар (а.алтан өнгөт гол өргөө б.морины шинж), алтан гадас. (а.(одон орон судлал) алтан мөнгөн шаргын ордны сүүл талын том од, тэнгэрийн орхилгод оршиж, дэлхийн бөмбөрцгийн хойд зүгийг заана б.(домог судлал, үлгэр домог) хөхдэй (мэргэн үг) харваачийн хоёр шарга морины аргамжааны гадас), алтан гадас одон (хөдөлмөрийн гарамгай амжилт гаргагсдыг шагнадаг төрийн одон), алтан мөнгөн шарга (зурхай судлал, зурхайн ухаан) (умард туйлын орой тушаа орших, тэнгэрийн гох, тэнгэрийн багана, тэнгэрийн идээний гэр ордуудын хооронд орших долоон одны орд, энэ ордын нэгдүгээр одыг алтан гадас гэдэг), алтан мэлхий (зурхай судлал, зурхайн ухаан) (тэнгэрийн өмнөдөд хувилгааны ордоос өмнө тийш, дагалзах дарга, хувилгааны орд, тэнгэрийн түлхүүр, цэрэг тэргүүлэгч, лаг мэлхий, энхжингийн шувуу, өмнөд цэрэг, тэргүүлэгч ордуудын хооронд орших таван одны орд), алтан сав нээлгэх (зурхай судлал, зурхайн ухаан) (хүн нас бармагц үлдэгсэд нь зурхайчид даруйхан очиж, талийгаачийнхаа нас, жил, гараг, амьсгаа хураасан өдөр, цаг, мөчийг нь тодорхой хэлж өгөн, насны нь хэмжээ болсон эсэх, сүнс нь хаа яваа, гэр орон эд юмс, төрөл төрөгсөддөө хоргодсон эсэх, үлдэгсэддээ гай цээр бий эсэх, араас нь ямар буян үйлдвэл зохих, хойд төрөл нь юу болох зэргийг зурхайн аргаар олуулахын зэрэгцээ, цогцост нь ямар жилтэй хүн эхэлж гар хүрэх, хэдний өдөр, хэдэн цагт гаргавал зохих, хаашаа зүглэх зэргийг нь хэлүүлэх зан үйл), алтан дэлхий сугаа хавчсан биш (газар мундсан биш, очих газар хаана ч байна), алтан боломжийг алдах (аятайхан боломжийг алдах) алттай зүйрлэм гялалзсан хурц өнгөтэй, алт шиг өнгөтэй алтан говь (алт шиг шаргалтсан говь), алтан намар (шаргалтсан намар), алтан нар (а.нарны хүндэтгэл б.монголчуудын эртний өвөг дээдсийн шүтээн), алтан тариа (шаргалтан халиурсан тариа), алтан тахиа (а.тэжээвэр тахиа б.(ёгт нэр, ёгтлол) нар), алтан шар (алт шиг шар), алтан сандал (наадмын уралдаанд хоцорч ирсэн морь) алтан суудал (наадмын уралдаанд есд орсон морь), алтан тив хуучир. (эртний судар бичигт индонезийг ийнхүү нэрлэнэ), алтан улс (түүхэн үг, түүхийн нэр томьёо) (жинь улс, жүрчин улс), алтан хонхорь хуучир. (малгайд унжуулан хадах жингэнэсэн дуутай уртавтар бяцхан хонх), алтан хөөрөг хөгжим. (төмөр, гуулиар хийсэн бяцхан бортого мэт хэлбэртэй, доод амсар тэгш, өндрөөр долоон ямх гаруй, өргөөшөө тэнхлэгээрээ таван ямх шахам, жаазан өлгүүрт дүүжилж, модон цохиураар цохиж хөгжимдөх, цохивор хөгжмийн зэмсэг), тэргүүлсэн алтан хөөрөг хөгжим. (нэг өлгүүрт нэг хөөрөг дүүжилж, хөг эгшиг харилцан өөр өөр
амархан [дайвар үг] мэндлэхэд хэрэглэх үг амархан сайн уу (ахмад хүнтэй мэндчилэх үг), амархан уу (үе тэнгийн хүмүүсийн мэндчилэх үг).
амтуу [дайвар үг] арай гэж, арай хэмээн, дөнгөн данг(ангийн нэр томьёо)
амьхан [дайвар үг] өөртөө, энэхэндээ амьхандаа зөв (өөртөө л зөв), амьхандаа зөвшөөрөх (хувьдаа зөвшөөрөх) халуун амь зуураа, ойр дотныхон дотроо амьхан зуураа (хоршоо үг) (энэхэн зуураа, хувьхандаа).
анаа [дайвар үг] санаатай, зориуд отсон байдал анаа занаа (хоршоо үг) (анаж отсон, занасан байдал), анаа зэхээ (хоршоо үг) (зориуд отсон байдал).
анаагүй [дайвар үг] санаагүй, зориуд бус анаагүй байхад нь (санаандгүй байхад нь).
ангид [дайвар үг] гадна үүнээс ангид (үүнээс гадна) тусгай, тусдаа ангид амьдрах (тусдаа амьдрах) этгээд, өөр ангид амьтан (этгээд амьтан), ангид хас (зурхай судлал, зурхайн ухаан) (тэнгэрийн өмнөд этгээдэд авиз, мэргэдийн суудал, савын яам, тэнгэрийн зоосны орддын хооронд орших гурван одны орд).

Нээлттэй мэдээллийн сан www.opendatalab.mn цахим хуудсыг ашиглах, мэдээлэл хайх, түгээх хэн бүхэн доорх нөхцөлийг хүлээн зөвшөөрсний үндсэн дээр үйлчилгээ авах эрхтэй.

  1. Хуульд зааснаар төрийн болон орон нутгийн өмчийн хуулийн этгээд, бусад нийтийн эрх зүйн хуулийн этгээдээс олон нийтэд нээлттэй байршуулсан мэдээллийг иргэд, олон нийт үнэн зөв гэж үзэх эрхтэй. Иймд тухайн мэдээллийг мэдээллийн сан, түүнийг хариуцагч Бодлогод залуусын хяналт ТББ болон системийн ашиглалтыг хариуцсан аливаа хувь хүний байр суурь гэж үзэхгүй ба анхдагч эх сурвалжаас хүлээн авсан мэдээллийн үнэн зөв эсэх, тухай мэдээллийн талаар аливаа хууль эрх зүйн маргаан байгаа эсэхэд мэдээллийн сан хариуцлага хүлээхгүй.
  2. Мэдээллийн сан нь техникийн нөхцөл, боломжоос шалтгаалан тодорхой цаг хугацааны давтамжтайгаар албан ёсны эх сурвалжуудаас мэдээллийг татан авч, тухайн цаг үед үнэн зөвд тооцогдож байсан мэдээллийн түүх үүсгэдэг. Иргэд, олон нийт мэдээллийн санг хэзээ ашиглаж байгаагаас үл хамааран мэдээллийн түүхтэй танилцах эрхтэй тул тус мэдээлэл хуучирсан, эсхүл анхдагч мэдээллийн эх сурвалжаас устгасан, нэвтрэх боломжгүй болсон гэх үндэслэлээр тус мэдээллийн сангаас хасахгүй болно.
  3. Мэдээллийн санг ашиглан мэдээ, сурвалжилга бэлтгэх болон олон нийтэд түгээх бүхий л этгээд мэдээллийн санд хадгалагдаж буй өнгөрсөн үеийн болон одоогийн мэдээллийн үнэн зөв, хүчинтэй эсэхийг зөвхөн анхдагч эх сурвалж болон түүнийг хариуцагч төрийн эрх бүхий байгууллагаас нягталж шалгах үүрэгтэй.
  4. Энэ үйлчилгээний нөхцөлийн 3-т заасан үүргээ хэрэгжүүлээгүйтэй холбоотойгоор бий болох аливаа эрсдэл, хариуцлагыг зөвхөн тухайн этгээд хариуцах бөгөөд мэдээллийн систем болон түүнд холбогдох этгээдийг аливаа учрах нэхэмжлэл, хариуцлагаас чөлөөлнө.
  5. Тус мэдээллийн сангийн зохиогчийн эрх хуулиар хамгаалагдсан бөгөөд мэдээллийн сангаас боловсруулж хүргэсэн мэдээллийг олон нийтэд дурдах тохиолдолд эх сурвалжийг заах нь оюуны өмчийн эрхийн зөрчил үүсгэхгүй байх үндэслэл болно.