Үйл үг

хэрчих [үйл үг] хутга зэрэг ирт зүйлээр юмыг огтлох, таслах, хэсэглэх гурил хэрчих (элдсэн гурилыг хутга, заазуур зэрэг ирт зүйлээр хэсэглэх, огтлох), мах хэрчих (махыг хутгаар жижиглэн огтлох, татах), хэрчих юмыг ирэн дээр нь, хэлэх үгийг нүүрэн дээр нь (зүйр үг) (хүнийг далдуур битгий муул), хэрчихийн гэм хуруунд, хэргийн гэм биенд (зүйр үг) (өөрийгөө хянаж, цэнэж байх хэрэгтэй) (шилжсэн утга) юмыг хөндлөн огтолж гарах, туулах зам хэрчиж гарах (зам хөндлөн гарах).
хэрчлээтэх [үйл үг] хэрчлээ гарах.
хэрчээслэх [үйл үг] хэрчээс, ором гаргах.
хэрэгжих [үйл үг] тогтоол, дүрэм, төлөвлөгөө, онол зэргийн бодот хэрэг болон биелэгдэх, бодтой болох ажил хэрэгжих (ажил бодот хэрэг болон биелэгдэх).
хэрэглэгдэх [үйл үг] хэрэгцээнд орох, ашиглагдах нийтэд хэрэглэгдэх бараа таваар (олны хэрэгцээт зүйлс), хүнсэнд хэрэглэгдэх зүйл (хүний хүнсэндээ хэрэглэх бүхий л зүйл).
хэрэглэх [үйл үг] юмыг өөрийн ажил төрөлд ашиглах, эдлэх арга хэрэглэх (юмыг хийж бүтээхэд арга ухаан гаргах), заль хэрэглэх (муу арга мэх гаргах), түлшинд хэрэглэх (түлш болгож ашиглах), хүчийг нь хэрэглэх (хүч хөдөлмөрийг нь завших), эд мөнгө хэрэглэх (эд мөнгө эдэлж явах), хэрэглэх болоход хэрмийн сүүл лан хүрнэ (зүйр үг) (хэрэгцээ тулахад юм олддохгүй хясах, хэрэгтэй зүйлээ худалдан авах гэхэд их үнэ хэлж боох).
хэрэгсэх [үйл үг] хэрэглэх уналга ачлага хэрэгсэх (ачааны морь мал хэрэглэх), хоол хүнс хэрэгсэх (идэх уух зүйл хэрэглэх) юмыг ойшоох, тоомсорлон үзэх хэлснийг нь огт хэрэгсэхгүй байх (хэлснийг нь огт ойшоож үзэхгүй байх). хэрэгтэн (нэр үг)хууль ямар нэгэн хэрэгт холбогдсон этгээд ялтан гэмт хэрэгтэн (гэмт хэрэг үйлдсэн этгээд), хэрэгтний өмгөөлөгч (гэмт хэрэгтний өмгөөлөгч), хэрэгтэн этгээд (ял эдлэгч), хэрэгтэн гэмтэн (хоршоо үг) (гэмтэн буруутан, гэм бурууг үйлдэгч).
хэрэгшээх [үйл үг] чухал хэрэг болгох хүний үгийг хэрэгшээх (хүний үг, сургаалыг ойшоон үзэх), хэрэгшээвээс зохих зүйл (хэрэг болгон үзвэл зохих зүйл).
хэрэлдэх [үйл үг] хүмүүсийн хоорондоо санаа нийлэхгүй харилцан үгээр тэмцэлдэх, хэрүүл
хэрэмлэх [үйл үг] хэрэм барих.
хэрэх [үйл үг] юмыг утас, дээс мэтээр хөндлөн гулд ороох, шидмэглэн оёх хэрж баглах (хэрээслэн хүлэх), дээлийнхээ уранхайг хэрэх (дээлийнхээ уранхайг шидмэглэн оёх) морь малыг хоёр гурваар нь холбож торгох морь хэрэх (хоёр морийг хөлөөр нь нь холбож уях), үхэр хэрэх (хоёр үхрийг хүзүүгээр нь холбох).
хэрэх [үйл үг] хүн, амьтны завшаан эрж газар газар шилжин явах, хэсэх, тэнэх энд тэнд явж хэрэх хүн (хэсэн тэнүүчлэн явах хүн), хэрэх хэсэх (хоршоо үг) (энд тэндгүй тэнэх), хөл хэрэх (нутаг орноо орхиж тэнүүчлэн явах).
хэрэх [үйл үг] бусдын явах замыг хааж, хөндөлсөн зогсох, хаших хоргоох урдуур нь хэрэх (урдуур нь хөндөлсөн зогсох, хоргоох) зарим мал амьтны, бие биенийхээ эсрэг хялайж, хүрэлцэн зогсох бух хэрэх (хоёр бух мөргөлдөхөөр уухилан, шороо цацалж, хүзүүгээ гүдийлгэн, хялайн харалцаж зогсох).
хэрээдэслэх [үйл үг] сур, дээс, шидмэс зэргээр хэрж уях, бөхлөх утас зэргийн юмыг нааш цааш сүлжүүлэн ороох торлох.
хэрээслэх [үйл үг] христос шашинтны ёсоор загалмайлан залбирал үйлдэх.
хэрээслэх [үйл үг] юманд хэрээс тавих, хэрээс гаргах.
хэсүүрчлэх [үйл үг] хэсэх, тогтворгүй тэнэн явах.
хэсүүчлэх [үйл үг] хэрж хэсэх, тэнүүчлэн явах хэсүүлчлэн явах (тэнүүчлэн явах).
хэсэглэх [үйл үг] бүхэл бүтэн юмыг хэдэн хэсэг болгох, хуваах мах хэсэглэх (бүхэл махыг жижиг хэсэг болгон хуваах) олон юмнаас бөөнөөр нь салгаж ялгах тусгаар болгох хонио хэсэглэн хариулах (хонио хэдэн хэсэг хуваан хариулах) бичиг зохиолын агуулгыг
хэсэгчих [үйл үг] хэсэглэх, хэсэг хэсэг болгох, олон хэсэг болгох.

Нээлттэй мэдээллийн сан www.opendatalab.mn цахим хуудсыг ашиглах, мэдээлэл хайх, түгээх хэн бүхэн доорх нөхцөлийг хүлээн зөвшөөрсний үндсэн дээр үйлчилгээ авах эрхтэй.

  1. Хуульд зааснаар төрийн болон орон нутгийн өмчийн хуулийн этгээд, бусад нийтийн эрх зүйн хуулийн этгээдээс олон нийтэд нээлттэй байршуулсан мэдээллийг иргэд, олон нийт үнэн зөв гэж үзэх эрхтэй. Иймд тухайн мэдээллийг мэдээллийн сан, түүнийг хариуцагч Бодлогод залуусын хяналт ТББ болон системийн ашиглалтыг хариуцсан аливаа хувь хүний байр суурь гэж үзэхгүй ба анхдагч эх сурвалжаас хүлээн авсан мэдээллийн үнэн зөв эсэх, тухай мэдээллийн талаар аливаа хууль эрх зүйн маргаан байгаа эсэхэд мэдээллийн сан хариуцлага хүлээхгүй.
  2. Мэдээллийн сан нь техникийн нөхцөл, боломжоос шалтгаалан тодорхой цаг хугацааны давтамжтайгаар албан ёсны эх сурвалжуудаас мэдээллийг татан авч, тухайн цаг үед үнэн зөвд тооцогдож байсан мэдээллийн түүх үүсгэдэг. Иргэд, олон нийт мэдээллийн санг хэзээ ашиглаж байгаагаас үл хамааран мэдээллийн түүхтэй танилцах эрхтэй тул тус мэдээлэл хуучирсан, эсхүл анхдагч мэдээллийн эх сурвалжаас устгасан, нэвтрэх боломжгүй болсон гэх үндэслэлээр тус мэдээллийн сангаас хасахгүй болно.
  3. Мэдээллийн санг ашиглан мэдээ, сурвалжилга бэлтгэх болон олон нийтэд түгээх бүхий л этгээд мэдээллийн санд хадгалагдаж буй өнгөрсөн үеийн болон одоогийн мэдээллийн үнэн зөв, хүчинтэй эсэхийг зөвхөн анхдагч эх сурвалж болон түүнийг хариуцагч төрийн эрх бүхий байгууллагаас нягталж шалгах үүрэгтэй.
  4. Энэ үйлчилгээний нөхцөлийн 3-т заасан үүргээ хэрэгжүүлээгүйтэй холбоотойгоор бий болох аливаа эрсдэл, хариуцлагыг зөвхөн тухайн этгээд хариуцах бөгөөд мэдээллийн систем болон түүнд холбогдох этгээдийг аливаа учрах нэхэмжлэл, хариуцлагаас чөлөөлнө.
  5. Тус мэдээллийн сангийн зохиогчийн эрх хуулиар хамгаалагдсан бөгөөд мэдээллийн сангаас боловсруулж хүргэсэн мэдээллийг олон нийтэд дурдах тохиолдолд эх сурвалжийг заах нь оюуны өмчийн эрхийн зөрчил үүсгэхгүй байх үндэслэл болно.