Үйл үг

тэлийх [үйл үг] тэлрэх, тэнийх, задайх.
тэлмэх [үйл үг] морины тэлмэн жороо явдлаар явах.
тэлрэх [үйл үг] ухаан орох, сэргэх, сэхэх архины согтуу нь тэлрэх (архины согтуу нь гарч ухаан орох).
тэлрэх [үйл үг] атираа үрчлээгүй болох буюу тэлж хөөх арьс тэлрэх (арьс тэлэх), гэдэс тэлрэх (гэдэс хөөх).
тэлрэх [үйл үг] өвчин сайжрах, гайгүй болох.
тэлүүрдэх [үйл үг] юмыг тэлүүрээр тэлэх арьс тэлүүрдэх (арьс тэлүүрээр тэлэх), шир тэлүүрдэх (шир тэлүүрээр тэлэх).
тэлүүрэх [үйл үг] тугал, хурга, ишиг зэрэг төл мал хоёр эхийн хөхөөр хооллох (шилжсэн утга) бусдын юманд шунан илүүц үзэх.
тэлчгэнэх [үйл үг] тэлчлэх, тийчлэх.
тэлчийх [үйл үг] дөрвөн мөчөө тэнийлгэн хэвтэх.
тэлчлэх [үйл үг] хүн амьтны бие мөч, гар хөлөөрөө байн байн тийчлэн хөдлөх, тийчлэх хөлөөрөө тэлчлэх (хөлөөрөө байн байн тийчлэх), хавьчих тэлчлэх (хоршоо үг) (мал амьтан тогтворгүйтэн хөлөө байн байн тийчлэх) (шилжсэн утга) үхэл мөхлийн аюулаас гэтлэхийн тулд янз бүрийн арга сүвэгчилж тэмцэх, амь тэмцэх.
тэлэгдэх [үйл үг] тэлэх үйл аяндаа болох арьс нь тэлэгдэх (арьс нь аяндаа тэнийх), хүрээ нь тэлэгдэх (хүрээ нь нэмэгдэх) дотор эрхтэн хөөн томрох уур хүрч уушги тэлэгдэх (а.уур хүрсний улмаас уушгинд хий хуримтлагдан томрох б.(шилжсэн утга) маш их уурлах) (шилжсэн утга) сэтгэл санаа хоёрдох.
тэлэх [үйл үг] арьс шир, эсгий зэргийг чийглэн норгож сунгах, татах, тэнийлгэн дэлгэх арьс тэлэх (арьс сунган татах), эсгий тэлэх (эсгийг дэлгэж татах), тэлж тавих (сунган татаж тавих), тэлж хатаах (сунган татаж хатаах) хүн, амьтны мөчийг тэнийлгэх гол мөрний ус их болж эргээсээ халих гол тэлэх (гол халих, голын усны хэмжээ ихсэх), ус тэлэх (ус ихсэх) өвчин, яр шарх зэргийн их болох өвчин тэлэх (өвчин газар авах), шарх тэлэх (шарх нь газар авах) дэлгэх, нээх зэл тэлэх (зэл сунгаж татах), хаалга тэлэх (хаалга дэлгэх) (шилжсэн утга) өргөжих, хөгжих, өсч томрох ухаан тэлэх (ухаан нэмэх), хот хаяа тэлэх (хот улам өргөжих), өргөжих тэлэх (хоршоо үг) (өсөн нэмэгдэх, улам хөгжих), цээж тэлэх (ханхалзах, онгирох, бардамнах).
тэлэх [үйл үг] хурга ишиг, тугал зэргийг хоёр эхэд хөхүүлэх тугал тэлэх (тугал хоёр эхэд хөхүүлэх), хурга тэлэх (хурга хоёр эхэд хөхүүлэх).
тэлээлэх [үйл үг] өмдөнд тэлээ хийх, өмдийг тэлээгээр тогтоож торгох өмд тэлээлэх (өмдөнд тэлээ хийх).
тэлээлэх [үйл үг] төл мал хоёр эхийг хөхөх ишиг тэлээлэх (ишиг хоёр эхэд хөхүүлэх), хурга тэлээлэх (хурга хоёр эхэд хөхүүлэх) (шилжсэн утга) сэтгэл санаа хоёр тийш татагдах.
тэмбүүрэх [үйл үг] тэмбүү өвчин тусах, тэмбүү яр гарах (муушаасан утга) ямар нэгэн яр түүхийд баригдах.
тэмдэгжих [үйл үг] тэмдэгтэй болох.
тэмдэглэх [үйл үг] юманд тэмдэг хийх, тавих мал тэмдэглэх (өөр айлын малаас ялгахын тулд малдаа тэмдэг тавих), эд хогшил тэмдэглэх (эд хогшил бүртгэн тэмдэглэгээ хийх) юмыг данс бүртгэл, ном зохиолд бичих, дурдах дансанд тэмдэглэх (дансанд бичих), номонд тэмдэглэх (ном зохиолд дурдах), цагийн бүртгэлд тэмдэглэх (ирсэн явсан цагийг нь бүртгэн бичих), бүртгэн тэмдэглэх (байвал зохих зүйл тоо ёсоороо байгаа эсэхийг шалган бичиж авах), буруушаан тэмдэглэх (буруу өгөн бичих), заан тэмдэглэх (нэр цохон бичих), илэрхийлэн тэмдэглэх (илэрхий болгон тоочин бичих), сийлбэрлэн тэмдэглэх (сийлбэр хийн бичих), тусгайлан тэмдэглэх (онцгойлон бичих), харлуулан тэмдэглэх (эргэн харахад содон болгож ном зохиолын дотор хараар тэмдэг тавих), ялган тэмдэглэх (онцгойлон тэмдэг тавих), бичих тэмдэглэх (хоршоо үг) (бичих, дурдах) хувцас, эдлэлийг хийх урлахад хэмжээг тодорхойлон зурах, хатгах ямар нэг баярт, түүхт ой, үйл явдлыг онцгойлон хүндэтгэж өнгөрүүлэх ахмадын өдрийг тэмдэглэх (ахмадын өдрийг баяр ёслол болгон өнгөрүүлэх), ардын хувьсгалын ойг тэмдэглэх (ардын хувьсгалын ойг баярлан өнгөрүүлэх), үндсэн хуулийн өдрийг тэмдэглэх (үндсэн хуулийн өдрийг ёслон өнгөрөөх), төрсөн өдрийг тэмдэглэх (төрсөн өдрөө баяр болгон өнгөрөөх).
тэмтлэх [үйл үг] тэмтрэх, шүргэх, гараар дарж үзэх.
тэмтрэх [үйл үг] харанхуй болон юм үл үзэгдэх нөхцөлд юмыг гар, хөл болон тэмтрүүл зэргээр эрэх, хайх гараараа тэмтрэх (гараараа энд тэнд даран үзэх), хөлөөрөө тэмтрэх (хөлөө энд тэнд тавьж мэдэрч үзэх), тэмтрэн олох (гараар дарж үзэж байгаад хайсан зүйлээ олох), тэмтрэн эрэх (юмыг юм үл үзэгдэх орчинд дарж, барилж үзэн эрэх) тэмтэрсээр тэвнэ олох, тэмцсээр үнэнийг олох (зүйр үг) (тууштай тэмцэл үр дүнд хүргэдэг), хүйс тэмтрэх (хүнийг өрх гэр, төрөл угсаагаар нь бүрмөсөн үгүй хийх, уг үндсийг нь таслах) биеийн гаднаас дотор эрхтний хэмжээ байрлал, хөндүүрлэл, хатуу зөөлөн, арьсны уян хатан, чийглэг, халуун хүйтнийг дарж тэмтэрч, судас барьж мэддэг онош зүйн арга (шилжсэн утга) ажил хэргийг ямар ч бэлтгэл нөхцөлгүй, бодож боловсруулалгүй хийхийг оролдох (шилжсэн утга) уудаллан эрэх, байдгаа шавхах гийчнээ хүндлэх гэж байдгаа тэмтрэх (зочноо дайлах гэж байдгаа шавхах).

Нээлттэй мэдээллийн сан www.opendatalab.mn цахим хуудсыг ашиглах, мэдээлэл хайх, түгээх хэн бүхэн доорх нөхцөлийг хүлээн зөвшөөрсний үндсэн дээр үйлчилгээ авах эрхтэй.

  1. Хуульд зааснаар төрийн болон орон нутгийн өмчийн хуулийн этгээд, бусад нийтийн эрх зүйн хуулийн этгээдээс олон нийтэд нээлттэй байршуулсан мэдээллийг иргэд, олон нийт үнэн зөв гэж үзэх эрхтэй. Иймд тухайн мэдээллийг мэдээллийн сан, түүнийг хариуцагч Бодлогод залуусын хяналт ТББ болон системийн ашиглалтыг хариуцсан аливаа хувь хүний байр суурь гэж үзэхгүй ба анхдагч эх сурвалжаас хүлээн авсан мэдээллийн үнэн зөв эсэх, тухай мэдээллийн талаар аливаа хууль эрх зүйн маргаан байгаа эсэхэд мэдээллийн сан хариуцлага хүлээхгүй.
  2. Мэдээллийн сан нь техникийн нөхцөл, боломжоос шалтгаалан тодорхой цаг хугацааны давтамжтайгаар албан ёсны эх сурвалжуудаас мэдээллийг татан авч, тухайн цаг үед үнэн зөвд тооцогдож байсан мэдээллийн түүх үүсгэдэг. Иргэд, олон нийт мэдээллийн санг хэзээ ашиглаж байгаагаас үл хамааран мэдээллийн түүхтэй танилцах эрхтэй тул тус мэдээлэл хуучирсан, эсхүл анхдагч мэдээллийн эх сурвалжаас устгасан, нэвтрэх боломжгүй болсон гэх үндэслэлээр тус мэдээллийн сангаас хасахгүй болно.
  3. Мэдээллийн санг ашиглан мэдээ, сурвалжилга бэлтгэх болон олон нийтэд түгээх бүхий л этгээд мэдээллийн санд хадгалагдаж буй өнгөрсөн үеийн болон одоогийн мэдээллийн үнэн зөв, хүчинтэй эсэхийг зөвхөн анхдагч эх сурвалж болон түүнийг хариуцагч төрийн эрх бүхий байгууллагаас нягталж шалгах үүрэгтэй.
  4. Энэ үйлчилгээний нөхцөлийн 3-т заасан үүргээ хэрэгжүүлээгүйтэй холбоотойгоор бий болох аливаа эрсдэл, хариуцлагыг зөвхөн тухайн этгээд хариуцах бөгөөд мэдээллийн систем болон түүнд холбогдох этгээдийг аливаа учрах нэхэмжлэл, хариуцлагаас чөлөөлнө.
  5. Тус мэдээллийн сангийн зохиогчийн эрх хуулиар хамгаалагдсан бөгөөд мэдээллийн сангаас боловсруулж хүргэсэн мэдээллийг олон нийтэд дурдах тохиолдолд эх сурвалжийг заах нь оюуны өмчийн эрхийн зөрчил үүсгэхгүй байх үндэслэл болно.