Үйл үг

нарших [үйл үг] нарны гэрэлд хэт ээж шарснаас болж юмны өнгө хувирч чанар муудах, гандах, онгох наранд хэт шарагдсанаас болж өвдөх, наранд цохиулах хүүхэд нарших (хүүхэд наранд их байснаас болж толгой өвдөн халуурах), ботго нарших (ботго наранд хэт их уяж байлгаснаас болж таргалахгүй байх).
нарьдах [үйл үг] нарь өвчин тусах.
нарьдах [үйл үг] нарийдах, нарийндах.
нарьтах [үйл үг] нарь өвчний шинж тэмдэг илрэх. нас(ан) (нэр үг) хүн, адгуус, ургамлын хөгжил, өсөлтийн үе шат, тоо хэмжээ төрснөөс хойших жилээр тоологдох амьдарсан хугацаа нас биед хүрэх (эрийн цээнд хүрэх), насанд хүрэх (амьдарсан жилийн тоо арван найм хүрэх), цэргийн нас хүрэх (эр цэрэгт мордох цаг болох), нас гүйцэх (а.эрийн цээнд хүрэх б.малын зургаан шүд нь гарч жигдрэх в.үхэх цаг нь ойртох, дөхөх), нас нийлэх (морь, малын зургаан шүд гарах), нас хэтрэх (а.хууль ёсоор ажил хөдөлмөр хийвэл зохих үеэс давах, хэтрэх б.цэргийн алба хаах нас өнгөрөх), нас ахих (өтөлж хөгшрөх), нас дээр гарах (өтөлж хөгшрөх), нас өтлөх (өтөлж хөгшрөх), нас дарах (а.өтлөх, тамир тэнхээ муудах б.амьдарсан жилээ дутуу хэлэх), нас болох (а.ихэд хөгшрөх б.үхэх цаг нь болох), нас барах (үхэх), нас нөгчихнас эцэслэх (нас барах, өөд болох), нас явах (а.өтөлж хөгшрөх б.үхэх), насны тоо (амьдарч буй жилийн тоо), нас чацуу (нэг жилд төрсөн хүмүүс), насны ялгавар (насны тоо зөрүүтэй байгаа нь), амь нас (хоршоо үг) (амь бие), бие
насжих [үйл үг] хөгшрөх, нас өндөр болох.
наслах [үйл үг] тодорхой хугацаанд амьдрах.
насостох [үйл үг] насос хэрэглэх дугуй насостох (резинэн дугуйд насосоор хий шахах), ус насостох (усыг насосоор соруулан гаргах).
натгах [үйл үг] адгуус амьтны үргэж зайлсхийх, бусгах морь натгах (морь ямар нэг юмнаас цочин үргэж давхих).
натрах [үйл үг] оёх, хатгах, чимэглэх.
нахиалах [үйл үг] ургамалд нахиа гарч эхлэх нахиалан үржихүй (эх махбодоос бусад нь салбарлан үүсдэг бэлгийн бус үржлийн хэв шинж).
нахиатах [үйл үг] нахиа ургах шинж илрэх, нахиа гарах мод нахиатах (модонд нахиа ургаж эхлэх).
нахиганах [үйл үг] уян зөөлөн юмны үргэлжлэн хөдлөх нахига хийх (нойтон мөчир, нарийн бургас зэрэг уян хатан зүйлийн хөдлөх) хөнгөмсөг зан гаргаж, бялдуучлан бөхөлзөх.
нахигардах [үйл үг] хэтэрхий нахигар болох уурга нахигардах (уурга хэтэрхий нахигар болсноос тохиромжгүй болох).
нахийх [үйл үг] нахигар болох бургас нахийх (бургас дундуураа тахийх), хотойж нахийх (хотолзон нахилзах), нахис хийх (хоромхон зуур нахийж хөдлөх).
нахилах [үйл үг] ургамлын үзэмжтэй сайхан ургах, ургамлын салаа мөчир салхинд туялзан хөдлөх цэцэг нахилах (цэцэг сайхан ургах), найгах нахилах (хоршоо үг) (ургамлын салхины аясаар ганхах) тэгш нуруутай, өндөр, сайхан бүсгүй хүний алхах нахилан одох (үзэмж төгөлдөр, сайхнаа илтгэн явах).
нахилзах [үйл үг] нахигар юмны дахин дахин хөдлөх уурганы үзүүр нахилзах (уурганы үзүүр байн байн дохилзох), нахилзах найгах (хоршоо үг) (нахигар зүйлийн дахин дахин ганхан хөдлөх) хүн үе мөчөөр нугалах, тонголзож бөхийх нахилзах тонголзох (хоршоо үг) (а.нахигар тохигор зүйлийн байн байн хөдлөх б.(шилжсэн утга) нуруу бөхийлгөн, толгой гудайн хүндэтгэн мэндлэх в.(шилжсэн утга) зусар бялдууч зан гарган долигонох), духалзах нахилзах (хоршоо үг) (тонголзон бөхөлзөх) тахимаа нугалан мэндлэх нахилзан ёслох (тахимаа нугалан ёслох), нахилзах намалзах (хоршоо үг) (эелдэг зан гарган мэхэлзэн бөхөлзөх), дохилзох нахилзах (хоршоо үг) (зусардан тонголзох).
нахирах [үйл үг] нахилзах.
нахих [үйл үг] хүний аяыг дагаж, ойр дотно болохыг хичээх наалдах нахих (хоршоо үг) (нахилзан бөхөлзөж дотносохыг хичээх) (ярианы үг, хэллэг) дахих хоол нахих (хоол нэмж идэх), нахин тоглох (дахин наадах).
начигнах [үйл үг] хатуу зүйл хавиралдан их дуу гарах.
нивших [үйл үг] жанчих, зодох.

Нээлттэй мэдээллийн сан www.opendatalab.mn цахим хуудсыг ашиглах, мэдээлэл хайх, түгээх хэн бүхэн доорх нөхцөлийг хүлээн зөвшөөрсний үндсэн дээр үйлчилгээ авах эрхтэй.

  1. Хуульд зааснаар төрийн болон орон нутгийн өмчийн хуулийн этгээд, бусад нийтийн эрх зүйн хуулийн этгээдээс олон нийтэд нээлттэй байршуулсан мэдээллийг иргэд, олон нийт үнэн зөв гэж үзэх эрхтэй. Иймд тухайн мэдээллийг мэдээллийн сан, түүнийг хариуцагч Бодлогод залуусын хяналт ТББ болон системийн ашиглалтыг хариуцсан аливаа хувь хүний байр суурь гэж үзэхгүй ба анхдагч эх сурвалжаас хүлээн авсан мэдээллийн үнэн зөв эсэх, тухай мэдээллийн талаар аливаа хууль эрх зүйн маргаан байгаа эсэхэд мэдээллийн сан хариуцлага хүлээхгүй.
  2. Мэдээллийн сан нь техникийн нөхцөл, боломжоос шалтгаалан тодорхой цаг хугацааны давтамжтайгаар албан ёсны эх сурвалжуудаас мэдээллийг татан авч, тухайн цаг үед үнэн зөвд тооцогдож байсан мэдээллийн түүх үүсгэдэг. Иргэд, олон нийт мэдээллийн санг хэзээ ашиглаж байгаагаас үл хамааран мэдээллийн түүхтэй танилцах эрхтэй тул тус мэдээлэл хуучирсан, эсхүл анхдагч мэдээллийн эх сурвалжаас устгасан, нэвтрэх боломжгүй болсон гэх үндэслэлээр тус мэдээллийн сангаас хасахгүй болно.
  3. Мэдээллийн санг ашиглан мэдээ, сурвалжилга бэлтгэх болон олон нийтэд түгээх бүхий л этгээд мэдээллийн санд хадгалагдаж буй өнгөрсөн үеийн болон одоогийн мэдээллийн үнэн зөв, хүчинтэй эсэхийг зөвхөн анхдагч эх сурвалж болон түүнийг хариуцагч төрийн эрх бүхий байгууллагаас нягталж шалгах үүрэгтэй.
  4. Энэ үйлчилгээний нөхцөлийн 3-т заасан үүргээ хэрэгжүүлээгүйтэй холбоотойгоор бий болох аливаа эрсдэл, хариуцлагыг зөвхөн тухайн этгээд хариуцах бөгөөд мэдээллийн систем болон түүнд холбогдох этгээдийг аливаа учрах нэхэмжлэл, хариуцлагаас чөлөөлнө.
  5. Тус мэдээллийн сангийн зохиогчийн эрх хуулиар хамгаалагдсан бөгөөд мэдээллийн сангаас боловсруулж хүргэсэн мэдээллийг олон нийтэд дурдах тохиолдолд эх сурвалжийг заах нь оюуны өмчийн эрхийн зөрчил үүсгэхгүй байх үндэслэл болно.