Үйл үг

заргалдах [үйл үг] зарга хийж тэмцэн заалдах харилцан заргалах.
заргачлах [үйл үг] заргач байдлаар авирлах заргачаараа түрий барих.
заримдаглах [үйл үг] аливаа юм, ажил төрлийг хагас дутуу гүйцэтгэн орхих, зэрэмдэглэх.
зарлагдах [үйл үг] бусдаар зарлуулах, зар мэдээнээ хэлэгдэх, нийтэд мэдээлэгдэх сонинд зарлагдах (сонинд зар хэлбэрээр нийтлэгдэх).
зарлах [үйл үг] аливаа зүйлийг нийтэд сонсгох, мэдүүлэх, тунхаглах дайн зарлах (дайтах болсноо албан ёсоор мэдэгдэх), нийтэд зарлах (олон түмэнд сонордуулах), радиогоор зарлах (радиогоор зар мэдээ түгээх), сонинд зарлах (сонинд зар нийтлэх), тунхаглан зарлах (бүх нийтэд албан ёсоор сонордуулан мэдэгдэх), уралдаан зарлах (ямар нэг ажил үйлсээр сайн муугаа үзэлцэх, тэмцэлдэхийг мэдэгдэх), хайр зарлах (а.хайртайгаа хэлэх, хайр сэтгэлээ илчлэх б.(этгээд үг хэллэг) ажил хэргээ бүтээхийн тулд бусдыг дотночлон гуйх, тал засах), хурал зарлах (хурлын тов түгээх, хурлын тухай мэдэгдэх).
зарлиглах [үйл үг] зарлиг болгох зарлиг гаргах, зарлиг буулгах.
зарлигчлах [үйл үг] зарлигийг ёсоор хэрэгжүүлэх энгийн үгийг ч зарлиг мэт үзэж дагах, биелүүлэх зарлигчлан санах (зарлиг мэтээр санах).
зарцах [үйл үг] элдэв хэрэгцээнд зарж хэрэглэх.
зарцлах [үйл үг] зарц болгон ажлаа хийлгэх хөвүүнийг гэртээ зарцлах.
зарчимгүйдэх [үйл үг] журамгүйдэх, дэглэмгүйдэх, хэв ёсгүйдэх зарчимгүйдсэн хэрэг (журамгүйдсэн, дэглэмгүйдсэн хэрэг).
зарчимлах [үйл үг] зарчим журамтай болгох зарчим баримтлах, ёс зүйг дагаж биелүүлэх.
засаглах [үйл үг] хуучир. шийтгэн цээрлүүлэх засаг явуулах, засаг төр барих.
засагчлах хуучир. [үйл үг] засгийн хуулиар захирах засагчлах ёс (хуулиар захирагдах ёс).
засамжлах [үйл үг] ямар нэгэн юмны гажиг, алдааг засах, засвар хийх хэл найруулгыг засамжлах (хэл найруулгыг засч сайжруулах) (шилжсэн утга) бага зэрэг гуйвуулах, өөрчлөх хүний үгийг засамжлах (хүний үгийг гуйвуулах, өөрчлөн дамжуулах).
засах [үйл үг] эвдэрч гэмтсэн зүйлийг сэлбэж янзлан хэвийн байдалд нь эргээж оруулах машин засах (машины эвдрэл гэмтлийг янзалж, хэвийн ажиллагаатай болгох), тэрэг засах (тэрэг засварлах) бичсэн, зохиосон зүйлийн алдаа мадгийг шүүн тунгаах, нягтлан ариутгах аливаа буруу зүйлийг зөв болгох засан хүмүүжүүлэх (ялт буруу үйл, гэмт хэрэг хийсэн этгээдийг нийгмээс тусгаарлахгүйгээр, шүүхийн шийдвэрт заасан тодорхой хугацааны дотор албадан хөдөлмөрлүүлэх), буруугаа засах, дутагдлаа засах (дутагдлаа тэгш зөв болгох), явдлаа засах (гажуу буруу үйл ажлыг засах) юмыг бүтээн байгуулах, шинээр бий болгох зам засах (а.зам гүүр шинээр барих б.замын эвдрэл гэмтлийг сэлбэн сайжруулах) аятай таатай болгох, төвхнүүлэх гэр засах (а.гэрийн бүрээс, модыг сэлбэх, шинэтгэх б.гэрийн хэв хэлбэрийг засч барих), биеэ засаад гэрээ засах, гэрээ засаад төрөө засах (цэцэн үг) (хүн өөрийнхөө зан авир, эрдэм боловсрол, хөрөнгө чинээг сайжруулан цогцлоож чадвал тэр нь гэр бүл, улс төрдөө оруулж буй хувь нэмэр юм), байшин засах (а.байшингийн гадна дотно талыг сэлбэж шинэчлэх б.байшингийн доторхыг тохижуулах төвхнүүлэх), биеэ засах (а.биеийн өвчин эмгэгийг сувилж эмчлүүлэх б.биеэ цэвэр үзэмжтэй зөв авч явах), бөх засах (барилдах бөхийг дагаж харгалзан барилдуулах), буурь засах (буурьтай болгох, буух газраа тэгшлэн янзлах), бууц засах (а.гэр барих газрыг тохируулан янзлах б.малын хот, хэвтрийг цэвэрлэх), гэр засах (а.гэрийн модыг сэлбэх, шинэтгэх б.гэрийн хэв хэлбэрийг сайхан болгон барих), ор засах (а.эвдэрсэн орыг засч сэлбэх б.ороо унтахад бэлэн болгож зэхэх), найр засах (а.найр наадмыг ахлах б.тал засах), санаагаа засах (буруу муу санаагаа орхих), сэтгэл засах (сэтгэлийн элдэв хямралыг нь аятай, таатай болгох), тал засах (бусдыг биедээ татахын тул долигонох), төр засах (төр барих, төр засгийг төвхнүүлэх), үүр засах (шувуу мэтийн амьтад байр сууц барих), үс засах (а.гэзэг үс сүлжин янзлах б.гэзэг үсийг уран гоё хэв загвартай болгох в.үс тайрч богиносгох), хоолой засах (а.хоолойн дуугарц, өнгө, хөг аялгууг сайжруулах б.хм гэж хий ханиалгах, чимээ өгөх в.(шилжсэн утга) бага хэмжээгээр архи уух), ширээ засах (а.ширээний эвдэрч гэмтсэнийг нь сэлбэх б.идэх хоол зуушийг ширээнд өрж зэхэж бэлтгэх), эмээл засах (а.хуучин муу эмээлийг сэргээн сэлбэх б.шинэ эмээл төхөөрөх).
засах [үйл үг] эр мал, амьтныг агтлах хөнгөлөх ишиг засах (ишиг хөнгөлөх), хурга засах (хурганы бөөсгийг суга татах) хуучир. эрэгтэй хүнийг тайган болгох.
засах [үйл үг] эмчилгээ, сувилгаа хийх өвчин эмгэг засах (өвчин эмгэгийг эдгэрүүлэн эмчлэх), харааны гажиг засах (харааны эмгэгийг анагаан эмчлэх).
засах [үйл үг] юмны байдал дээшлэх бие засах (өтгөн, шингэн мөр үзэх), өнгө засах (а.хүний нүүр царай өнгөжин жавхаажих б.мал тарга тэвээрэг орох).
засварлах [үйл үг] засвар, үйлчилгээ хийх, засч сэлбэн бүтэн болгох агуулга, хэл найруулгыг нь засч сайжруулах дундаас нь өөрчлөх, гуйвуулах засварлах үзэл (гажуудуулан гуйвуулах үзэл) гоёчлон засдаглах.
засдаглах [үйл үг] сайхан үг хэлж бусдыг хууран мэхлэх, зориуд худал ташаагаар мэхлэх муу бурууг нуун далдалж засдаглах (муу бурууг нуун далдалж хууран өнгөрөөх) санаанаасаа зохиож ярих юмыг янз байдал оруулан засах сайныг засдаглах (сайныг засч сэлбэн сайжруулах, өнгө жавхаа оруулан янзлах).

Нээлттэй мэдээллийн сан www.opendatalab.mn цахим хуудсыг ашиглах, мэдээлэл хайх, түгээх хэн бүхэн доорх нөхцөлийг хүлээн зөвшөөрсний үндсэн дээр үйлчилгээ авах эрхтэй.

  1. Хуульд зааснаар төрийн болон орон нутгийн өмчийн хуулийн этгээд, бусад нийтийн эрх зүйн хуулийн этгээдээс олон нийтэд нээлттэй байршуулсан мэдээллийг иргэд, олон нийт үнэн зөв гэж үзэх эрхтэй. Иймд тухайн мэдээллийг мэдээллийн сан, түүнийг хариуцагч Бодлогод залуусын хяналт ТББ болон системийн ашиглалтыг хариуцсан аливаа хувь хүний байр суурь гэж үзэхгүй ба анхдагч эх сурвалжаас хүлээн авсан мэдээллийн үнэн зөв эсэх, тухай мэдээллийн талаар аливаа хууль эрх зүйн маргаан байгаа эсэхэд мэдээллийн сан хариуцлага хүлээхгүй.
  2. Мэдээллийн сан нь техникийн нөхцөл, боломжоос шалтгаалан тодорхой цаг хугацааны давтамжтайгаар албан ёсны эх сурвалжуудаас мэдээллийг татан авч, тухайн цаг үед үнэн зөвд тооцогдож байсан мэдээллийн түүх үүсгэдэг. Иргэд, олон нийт мэдээллийн санг хэзээ ашиглаж байгаагаас үл хамааран мэдээллийн түүхтэй танилцах эрхтэй тул тус мэдээлэл хуучирсан, эсхүл анхдагч мэдээллийн эх сурвалжаас устгасан, нэвтрэх боломжгүй болсон гэх үндэслэлээр тус мэдээллийн сангаас хасахгүй болно.
  3. Мэдээллийн санг ашиглан мэдээ, сурвалжилга бэлтгэх болон олон нийтэд түгээх бүхий л этгээд мэдээллийн санд хадгалагдаж буй өнгөрсөн үеийн болон одоогийн мэдээллийн үнэн зөв, хүчинтэй эсэхийг зөвхөн анхдагч эх сурвалж болон түүнийг хариуцагч төрийн эрх бүхий байгууллагаас нягталж шалгах үүрэгтэй.
  4. Энэ үйлчилгээний нөхцөлийн 3-т заасан үүргээ хэрэгжүүлээгүйтэй холбоотойгоор бий болох аливаа эрсдэл, хариуцлагыг зөвхөн тухайн этгээд хариуцах бөгөөд мэдээллийн систем болон түүнд холбогдох этгээдийг аливаа учрах нэхэмжлэл, хариуцлагаас чөлөөлнө.
  5. Тус мэдээллийн сангийн зохиогчийн эрх хуулиар хамгаалагдсан бөгөөд мэдээллийн сангаас боловсруулж хүргэсэн мэдээллийг олон нийтэд дурдах тохиолдолд эх сурвалжийг заах нь оюуны өмчийн эрхийн зөрчил үүсгэхгүй байх үндэслэл болно.