Үйл үг

зайдлах [үйл үг] морь, малыг эмээл тохошгүйгээр унах, зайдагнах зайдлан унах (эмээлгүй унах) морьтой хүний эмээлийн араар унах, сундалдах зайдалж аваачих (сундалдаж аваачих) ямар нэгэн юман дээгүүр мордох мод зайдлах (мод сандайлах), сандал зайдлах (сандал дэр мордож суух), хашаа зайдлах (хашаан дээр мордож суух) (муушаасан утга) явган явах дургүй, цаг үргэлж унаа машин, морь мал унаж явах халаа сэлгээгүй унах (шилжсэн утга) эзэрхэх, эзэгнэх хүзүүн дээр нь зайдлах (дарлах, эзэгнэх).
зайлагдах [үйл үг] зайлахад цэвэрших шингэн ачаа донсолгоонд займран бүлэгдэх, исэх унаа, тэрэгний донсолгоонд бие доргисноос гэдэс дотор эвгүй болох бие зайлагдах (бие сэгсрэгдэх), гэдэс дотор зайлагдах (унаа, тэргэнд суусаар дотор муухайрах).
зайлагдах [үйл үг] бусдын эрхэнд автан холдох, зайлах аюул хөнөөлөөс аврагдах.
зайлах [үйл үг] ус, шингэн эм балгаж амаа ариутгах ам зайлах (шингэн зүйлээр амаа ариутган цэвэрлэх), эмээр зайлах (эм бүхий шингэн балган булхаж цэвэрлэх) сав суулганд цэвэр ус хийж хөдөлгөх, займруулан цэвэрлэх сав зайлах (сав усаар займруулан цэвэрлэх), хир буртгийг угааж зайлах (хир буртгийг угааж сэгсэрхийлэн цэвэрлэх) шингэн зүйлийг сэгсрэн хөдөлгөх найруулах савтай нь зайлах (савтай нь сэгсэрч найруулах) зэс гуулин савны дотор талыг цагаан тугалга хайлуулан өнгөлөх, энэ аргаар бусад сав суулга мэтэд өнгөр тогтоох тосоор зайлах (тосоор өнгөлөх), тугалгаар зайлах (хайлмал тугалгаар хөлбөрүүлэн бүрэх) угаасан хувцсыг цэвэр усанд булхаж хөөсийг нь арилгах угааж зайлах (усанд булхан угааж цэвэрлэх) бие ширүүн хөдлөх, морь унаанд сэгрэгдэх зэргээс болж гэдэс эвгүй болох бие зайлах (бие агсгагдах), гэдэс зайлах (гэдэс дотор доргин эвгүйрэх).
зайлах [үйл үг] хүн, амьтан оршин байгаа газраасаа явах, бултан зугатах гэрээс зайлах (гэрээс дайжих), зам зайлах (а.замаас гарах б.замаас холдож буух), нутгаасаа зайлах (нутгаасаа гарах), оргон зайлах (оргон зугтаах), хотоос зайлах (хотоос явах) цэрвэх, холдох нөхөр зайлах (нөхөр хөндийрөн холдох), сүнс сүлд зайлах (маш их аймтгай, арчаагүй, унхиагүй болох), хүн зайлах (хүн цэрвэн хөндийрөх) хойш сууж хойргоших ажлаас зайлах (ажлаас зугтах), хүчрээс зайлах (хүнд хүчрээс халшран ухрах) аюул хөнөөлөөс хэлтрэх зовлонгоос зайлах (зовлонгоос мултрах), өвчнөөс зайлах (өвчнөөс ангижрах), үхлээс зайлах (үхлээс аврагдах).
зайлах [үйл үг] эмийн найрлага, бүтэц бүрэлдэхүүнд өчүүхэн зай холих сайн зайгаар зайлсан эм (сайн найрлага, хольц оролцсон эм).
зайлгах [үйл үг] зайлан зугтаах, дэмий хэсүүчлэхэд хүргэх хээр хөдөөгөөр зайлгах (хээр хөдөөгөөр хэсүүчлэн тэнүүлэх).
зайлгах [үйл үг] сав суулга зайлуулах зайлан угаалгах.
зайлгуурдах [үйл үг] зайлгуур хэрэглэх.
зайлдас [үйл үг] сав суулга зэргийг угааж зайлсан бохир ус голын элс мэтийн хөвсгөр хурдсыг угаасны дараа тунаж үлдсэн эрдсийн найрлага судлал дээр үндэслэн ашигт малтмалыг эрж олох арга зайлуур.
зайлсхийх [үйл үг] юмнаас бага зэрэг холдох аливаа зүйл, үйл явдлаас зугатах, хойш суух ажлаас зайлсхийх (ажлаас хойргоших), уулзахаас зайлсхийх (уулзахаас бултах, аль болохоор уулзахгүйг хичээх), хариуцлагаас зайлсхийх (хариуцлагаас мултрах), хурлаас зайлсхийх (хурлаас татгалзан цэрвэх), зайлсхийх хүн завшдаг, ухасхийх морь унагадаг (зүйр үг) (а.дотносож нөхөрлөөгүй хүн бусдыг ашиглахаас буцдаггүй б.ажлаас зугтдаг зальтай хүн) (шилжсэн утга) элдэв муу юмнаас болгоомжлох муу хүнтэй нөхөрлөхөөс зайлсхийх (муу хүнтэй нөхөрлөхөөс болгоомжлох).
зайлуурдах [үйл үг] зайлуур дагнан хэрэглэх зайлуураар сав суулга өнгөлөх.
займах [үйл үг] усан дээр хөвж байгаа юмны хэлбэлзэх сал займах (сал дайвалзах) сав суулганд хийсэн шингэн зүйлийн сажигдан цалгилах тогоотой сүү займах (тогоотой сүү дайвлах) бүхэлдээ хажуу тийш найган хөдлөх, савлах завилж суугаад займах (завилж суугаад дороо хайвчих), эмээл дээрээ займах (эмээл дээрээ ганхах) (шилжсэн утга) ажил хэрэг, хариуцлагаас бултах бултах займах (хоршоо үг) (а.бултах зугтах б.(шилжсэн утга) ажлаас хойш суух), үйлдсэн буруу хэргээсээ бултаж займах (үйлдсэн буруу хэргийнхээ хариуцлагаас элдвээр зугтах).
займрах [үйл үг] юмнаас зайлах бултах, ажилд залхуурах, хойргоших зайлах займрах (хоршоо үг) (зайлж булзах, залхуурч хойргоших) биеэ сажих, гуйвах шингэн юмны зайлагдах сэтгэл санаа тогтворгүй болох сэтгэл займрах (сэтгэл дэгэлзэх, доноголзох).
займцах [үйл үг] дороо хөдлөх, суурин дээрээ хөдлөх.
займчих [үйл үг] байн байн займрах.
зайрдах [үйл үг] нүдэнд зайр гүйх гол мөрний ус зайртай болох.
зайрмаглах [үйл үг] зайрмагтай болох жижиглэн буталж үйрмэг зайрмаг болгох.
зайрмагтах [үйл үг] шингэн нялцгай юмны хөлдөж эхлэх голын ус захаасаа зайрмагтах (голын ус захаасаа хөлдөх, голын ус хөрөөлөх) хэт зайрмаг үйрмэг болох нүдэнд нулимс гүйлэгнэх.
зайрмагших [үйл үг] зайрмаг шинжтэй болох.

Нээлттэй мэдээллийн сан www.opendatalab.mn цахим хуудсыг ашиглах, мэдээлэл хайх, түгээх хэн бүхэн доорх нөхцөлийг хүлээн зөвшөөрсний үндсэн дээр үйлчилгээ авах эрхтэй.

  1. Хуульд зааснаар төрийн болон орон нутгийн өмчийн хуулийн этгээд, бусад нийтийн эрх зүйн хуулийн этгээдээс олон нийтэд нээлттэй байршуулсан мэдээллийг иргэд, олон нийт үнэн зөв гэж үзэх эрхтэй. Иймд тухайн мэдээллийг мэдээллийн сан, түүнийг хариуцагч Бодлогод залуусын хяналт ТББ болон системийн ашиглалтыг хариуцсан аливаа хувь хүний байр суурь гэж үзэхгүй ба анхдагч эх сурвалжаас хүлээн авсан мэдээллийн үнэн зөв эсэх, тухай мэдээллийн талаар аливаа хууль эрх зүйн маргаан байгаа эсэхэд мэдээллийн сан хариуцлага хүлээхгүй.
  2. Мэдээллийн сан нь техникийн нөхцөл, боломжоос шалтгаалан тодорхой цаг хугацааны давтамжтайгаар албан ёсны эх сурвалжуудаас мэдээллийг татан авч, тухайн цаг үед үнэн зөвд тооцогдож байсан мэдээллийн түүх үүсгэдэг. Иргэд, олон нийт мэдээллийн санг хэзээ ашиглаж байгаагаас үл хамааран мэдээллийн түүхтэй танилцах эрхтэй тул тус мэдээлэл хуучирсан, эсхүл анхдагч мэдээллийн эх сурвалжаас устгасан, нэвтрэх боломжгүй болсон гэх үндэслэлээр тус мэдээллийн сангаас хасахгүй болно.
  3. Мэдээллийн санг ашиглан мэдээ, сурвалжилга бэлтгэх болон олон нийтэд түгээх бүхий л этгээд мэдээллийн санд хадгалагдаж буй өнгөрсөн үеийн болон одоогийн мэдээллийн үнэн зөв, хүчинтэй эсэхийг зөвхөн анхдагч эх сурвалж болон түүнийг хариуцагч төрийн эрх бүхий байгууллагаас нягталж шалгах үүрэгтэй.
  4. Энэ үйлчилгээний нөхцөлийн 3-т заасан үүргээ хэрэгжүүлээгүйтэй холбоотойгоор бий болох аливаа эрсдэл, хариуцлагыг зөвхөн тухайн этгээд хариуцах бөгөөд мэдээллийн систем болон түүнд холбогдох этгээдийг аливаа учрах нэхэмжлэл, хариуцлагаас чөлөөлнө.
  5. Тус мэдээллийн сангийн зохиогчийн эрх хуулиар хамгаалагдсан бөгөөд мэдээллийн сангаас боловсруулж хүргэсэн мэдээллийг олон нийтэд дурдах тохиолдолд эх сурвалжийг заах нь оюуны өмчийн эрхийн зөрчил үүсгэхгүй байх үндэслэл болно.