Үйл үг

адуулах [үйл үг] адаах хянгарт гараа адуулах (хянгарт гараа зүсүүлэх).
аж [үйл үг] а язгуурт дутмаг үйл үгийн нөхцөл үйл үгийн зэрэгцэх төлөв. аж бусад үгтэй нийлж амь зуух, амьдрах, хөдөлмөрлөхтэй холбоотой утга бүхий холбоо үг үүсгэнэ аж амьдрал сайжрах (ахуй амьдрал сайжрах), аж ахуй (а.нийгмийн ямар нэгэн хэвшлийн үйлдвэрлэлийн арга б.үйлдвэрлэх харилцааны бүгд цогц в.үйлдвэрлэлд шаардагдах болон үйлдвэрлэлийг бүрэлдүүлэх бүх юм, түүний цогц г.үйлдвэрлэлийн ямар нэгэн төрлийн салбар, нэгж), аж ахуйн нэгж (үйлдвэрлэл үйлчилгээ, арилжаа худалдаа эрхлэх үйл ажиллагаатай нь холбоотой үүрэг, өр төлбөр, хохирлыг бүрэн хариуцагч хуулийн этгээд), аж ахуйн тооцоо (санхүүгийн нэр томьёо) (хувь хүн, албан байгууллага, аж ахуйн нэгж, үйлдвэр үйлчилгээний газрын орлогоы зарлагаа хөтлөх данс), хувийн аж ахуй (хувийн үйлдвэрлэлийн нэгж), хөдөө аж ахуй (хүн амыг хүнсний бүтээгдэхүүнээр, аж үйлдвэрийг түүхий эдээр хангадаг материаллаг үйлдвэрлэлийн үндсэн салбарын нэг), аж амьдрал (хоршоо үг) (ахуй амьдрал), аж үйлдвэр (хоршоо үг) (үйлдвэрлэлийн хэрэгсэл, хэрэглээний зүйл үйлдвэрлэх, байгалийн баялгийг олборлон боловсруулах, түүхий эд боловсруулан гаргах үйл ажиллагааг эрхэлсэн ардын аж ахуйн салбар), аж үйлдвэржсэн орон (хүнд үйлдвэр хөгжсөн улс орон), аж явдал (хоршоо үг) (ахуй явдал), аз жаргалд төгсгөл байдаггүй, аж амьдралд дуусгал байдаггүй (зүйр үг) (амьдрал хязгааргүй мөнх).
ажиглагдах [үйл үг] анзаарагдах хүнд ажиглагдах (хүнд мэдэгдэх, бусдад анзаарагдах).
ажиглах [үйл үг] ямар нэгэн юмыг анхааран лавлан харах, хянах ажиглан харах (лавлан харах), удаан ажиглах (удаан сайтар харах).
ажилгүйдэх [үйл үг] ажил хөдөлмөр хийж сураагүйн уршгаар гологдох хэтэрхий ажилгүй болох ажил олдохгүй байх.
ажилгүйтэх [үйл үг] улмаар ажилгүйдэх, ажилгүй болох, хийх ажил олдохгүй болох.
ажиллах [үйл үг] ямар нэгэн юмыг бүтээх, боловсруулах, арвитгах, сайжруулахаар мэдлэг чадвараа дайчлах, биеийн болон оюуны хөдөлмөр эрхлэх ажиллах хүч (ажил хийх чадвартай хүмүүс) янз бүрийн машин, механизм үйл ажилд орох машин ажиллах (машин хөдлөх), мотор ажиллах (мотор асах) үйлдвэр, албан газар, байгууллага үүргээ гүйцэтгэх, олон нийтэд үйлчлэх дэлгүүр ажиллах (дэлгүүр онгойх), номын сан ажиллах (номын сан нээлттэй байх) тухайн байгууллагын орон тоонд ялгалтайгаа үгийг захирч ажил гүйцэтгэх гэх орон байрыг заана аймагт ажиллах (аймгийн төвд ямар туурвих), ажиллавал бүтдэг, ажиглавал үздэг (зүйр үг) (шургуу хөдөлмөрлөвөл зорьсондоо хүрнэ) нэн итгэмтгий занг ашиглан эд зүйлийг нь худал хэлэн авах, хуурах, гол гаргах.
ажиллуулах [үйл үг] ажил хийлгэх уурхайд ажиллуулах (уурхайд ажил хийлгэх) ажилд оруулах, хөдөлгөх суурь машин ажиллуулах (а.суурь машин асаах б.суурь машин дээр ажиллах).
ажих [үйл үг] ажиглах, удаан тогтоож харах нэлээд ажиглах (нэлээд удаан ширтэх), сайн ажиглах (сайн харах) байр байдал, зан төлөвийг шинжих.
азадлах [үйл үг] азад болох, ад үзэх, адлах.
азаргадах [үйл үг] хана, нум зэргийг азарга багажаар засаж залах.
азаргалах [үйл үг] азарга гүү хураах (шилжсэн утга) бусдыг хэтэрхий эзэрхэн ноёлох (шилжсэн утга) том юмны биеэ
азаргасах [үйл үг] гүү азарга дагах.
азаргаших [үйл үг] агт морь азаргын шинж байдал үзүүлэх морь азаргаших (агт морь азарганы авир гаргах).
азгүйтэх [үйл үг] ихэд азгүйдэх, аз дутах, аз завшаан үл тохиолдох, бүтэлгүйтэх азгүйтэх явдал (бүтэлгүйдэх), азгүйтэж болзошгүй (бүтэлгүйтэж магадгүй).
азнах [үйл үг] байзнах, түдгэлзэх, түр хүлээх азнаж саатах (түр хүлээн саатах).
айварлах [үйл үг] ам мэдэн дэмий чалчих, болгоомжгүй дэмий хэлэлцэх ажил явдлаас арга саам хийж, мултрахыг оролдох, биеэ оторлох айварлаж зугатах (арга саам хийн ажлаас зугатах) юманд хайнга болгоомжгүй хандах.
айдангарах [үйл үг] хүсэн шунах дэмий чалчиж мэдэмхийрэх.
айдарлах [үйл үг] айдар зан байдал гаргах.
айзамлах [үйл үг] аялах, аман дотроо дуулах.

Нээлттэй мэдээллийн сан www.opendatalab.mn цахим хуудсыг ашиглах, мэдээлэл хайх, түгээх хэн бүхэн доорх нөхцөлийг хүлээн зөвшөөрсний үндсэн дээр үйлчилгээ авах эрхтэй.

  1. Хуульд зааснаар төрийн болон орон нутгийн өмчийн хуулийн этгээд, бусад нийтийн эрх зүйн хуулийн этгээдээс олон нийтэд нээлттэй байршуулсан мэдээллийг иргэд, олон нийт үнэн зөв гэж үзэх эрхтэй. Иймд тухайн мэдээллийг мэдээллийн сан, түүнийг хариуцагч Бодлогод залуусын хяналт ТББ болон системийн ашиглалтыг хариуцсан аливаа хувь хүний байр суурь гэж үзэхгүй ба анхдагч эх сурвалжаас хүлээн авсан мэдээллийн үнэн зөв эсэх, тухай мэдээллийн талаар аливаа хууль эрх зүйн маргаан байгаа эсэхэд мэдээллийн сан хариуцлага хүлээхгүй.
  2. Мэдээллийн сан нь техникийн нөхцөл, боломжоос шалтгаалан тодорхой цаг хугацааны давтамжтайгаар албан ёсны эх сурвалжуудаас мэдээллийг татан авч, тухайн цаг үед үнэн зөвд тооцогдож байсан мэдээллийн түүх үүсгэдэг. Иргэд, олон нийт мэдээллийн санг хэзээ ашиглаж байгаагаас үл хамааран мэдээллийн түүхтэй танилцах эрхтэй тул тус мэдээлэл хуучирсан, эсхүл анхдагч мэдээллийн эх сурвалжаас устгасан, нэвтрэх боломжгүй болсон гэх үндэслэлээр тус мэдээллийн сангаас хасахгүй болно.
  3. Мэдээллийн санг ашиглан мэдээ, сурвалжилга бэлтгэх болон олон нийтэд түгээх бүхий л этгээд мэдээллийн санд хадгалагдаж буй өнгөрсөн үеийн болон одоогийн мэдээллийн үнэн зөв, хүчинтэй эсэхийг зөвхөн анхдагч эх сурвалж болон түүнийг хариуцагч төрийн эрх бүхий байгууллагаас нягталж шалгах үүрэгтэй.
  4. Энэ үйлчилгээний нөхцөлийн 3-т заасан үүргээ хэрэгжүүлээгүйтэй холбоотойгоор бий болох аливаа эрсдэл, хариуцлагыг зөвхөн тухайн этгээд хариуцах бөгөөд мэдээллийн систем болон түүнд холбогдох этгээдийг аливаа учрах нэхэмжлэл, хариуцлагаас чөлөөлнө.
  5. Тус мэдээллийн сангийн зохиогчийн эрх хуулиар хамгаалагдсан бөгөөд мэдээллийн сангаас боловсруулж хүргэсэн мэдээллийг олон нийтэд дурдах тохиолдолд эх сурвалжийг заах нь оюуны өмчийн эрхийн зөрчил үүсгэхгүй байх үндэслэл болно.