Нэр үг

харуйх [нэр үг] харуйх баруйх (хоршоо үг) (а.бүрий болох, харуй бүрий болох б.байгаа бүхий л эд хөрөнгө).
харуу [нэр үг] мөсөн дээгүүр асгасан шороон зам харуу асгах (мөсөн дээгүүр шороо асгаж зам гаргах).
харуу [нэр үг] тарианы мөхлөг зэрэгт хөө шиг зүйл бий болдог мөөгөөр үүсэх үрт ургамалд тохиолдох нэгэн зүйл өвчин улаан буудайн хатуу харуу (улаан буудайн мөхлөг хатуурч хөө шиг зүйл бий болох өвчин).
харуу [нэр үг] харуу цэцэг (ургамал судлал) иш нь ганцаар болон салаалан ургадаг, ишнийхээ оройд ганцаараа дэлгэрдэг том хүрэн улаан цэцэгтэй, малд хортой нэг наст өвс.
харуу [нэр үг] харуутай тэрэг (хаатай тэрэг).
харуул [нэр үг] аливаа зүйлийг манаж, харгалздэг этгээд харуул суулгах (хязгаар боомтын газар манаа байгуулах), харуул томилох (нэр цохон харуул хийлгэх), харуул харах (дайсныг сэрж сэргийлэх), харуул чангатгах (харуулын тоог нэмж, сонор сэрэмжийг нь дээшлүүлэх), харуулд гарах (манаанд гарах), харуулын байр (манааны байр), харуулын онгоц (харуул хийхэд хэрэглэх онгоц), харуулын цэрэг (манааны цэрэг), хүндэт харуул (а.төрийн ямар нэг онцгой үйл явдлын үеэр ёслол хүндэтгэлийн ажиллагаанд оролцдог, тусгай бэлтгэгдсэн цэргүүд б.хүндэт хүний хөрөг, хөшөө бухан зэргийг сахин хамгаалах харуул), алтны харуул (түүхэн үг, түүхийн нэр томьёо) (манж чин улсын үе буюу зууны сүүлийн хагаст монгол нутагт алт эрдэнийн чулуу бусад ашигт малтмалыг ашиглахыг манж нар хориглон засагт хан, сайн ноён хан хоёр аймгийн нутагт орших алтан ууланд гаргасан харуул), гэрийн харуул (түүхэн үг, түүхийн нэр томьёо) (хаант орос улсын хилийн дагуу байгуулсан манж улсын хил хязгаарын харуул), дотуур харуул (түүхэн үг, түүхийн нэр томьёо) (манж нар онд гэр харуул болон хошуу нутгийн зах нийлсэн газрыг давхар сэргийлэх зорилгоор байгуулсан харуул), харуул манаа (хоршоо үг) (эд зүйл, байшин барилга зэргийг харгалзан манах нь) холын бараа харахаар өндөрлөг газар байгуулсан цонж харуулын цамхаг (алсын бараа ажиглан харах өндөрлөг тагт).
харуул [нэр үг] модыг харуулдан өөг нь засаж тэгшлэх мужааны багаж богино харуул (модны дун зэргийн өөг авах харуул), бөгтөр харуул (торхны мод, тоононы хүрээ, тэрэгний мөөр зэргийн дотор талыг ухаж харуулдахад хэрэглэх гүдгэр ултай харуул), булангийн харуул (жирийн харуулаар харуулдаж болохгүй өнцөг булангийн өө сэв дарах харуул), гударга харуул (модонд тэгш өнцөг, гүнзгий нарийн ховил гаргах харуул), гулдмай харуул (урт бөгөөд гадаргуу нь цараа ихтэй мод харуулдах харуул), гулдан харуул (гулдмай харуул), гурви харуул (модны хөвөө, хүрээ зэрэгт гоёмсог гурви гаргах зориулалттай харуул), догол харуул (модонд догол гаргах харуул), завж харуул (хавтгай юманд хавтгай гурви гаргах харуул), идэмхий харуул (модны бүдүүн өөг авах харуул), маажуур харуул (мод маажиж засах харуул), мээтэн харуул (нэг зүйл тахир харуул), нуухын харуул (нуух гаргах харуул), сам харуул (төмрөн нарийн иржгэр иртэй, модны гадаргууд нарийн судал гаргах харуул), судас харуул (сам харуул), сэвсний харуул (идэмхий харуул), хашлагагүй харуул (завжгүй харуул), хашлагатай харуул (завжтай харуул), хожгор харуул (дугуй хэлбэртэй харуул), хөвч харуул (бөөрөнхий хөвч гаргах харуул), эвийн харуул (урт модны өө авдаг харуул), харуулын дух (харуулын их биеийн арын хэсэг), харуулын хамар (харуулын модны дээд талын өмнөх үзүүр хэсэг), харуулын тархи (харуулын төмөр, чих, шаантгаас бусад их бие), харуулын хонгио (харуулын доторх хөндий хэсэг), харуулын хайрцаг (харуулын хонгио), харуулын төмөрхаруулын хэл (харуулын ирт төмөр), харуулын ул (харуулын тархины доод этгээд, ир цухуйх хавтгай газар), харуулын чих (харуулын барих хөндлөн мод), харуулын шаантаг (харуулын төмрийг тогтоох шахуурга).
харуулдагч [нэр үг] харуулдан хүлээгч.
харуулдагч [нэр үг] харуулдан өнгөлөх үйлийн эзэн.
харуулч [нэр үг] харуул хийгч, харуулдагч.
харуулч [нэр үг] харуулаар юм хийгч.
харуур [нэр үг] бичил зүйлийг өсгөн харах хэрэгсэл, микроскоп бичил харуур (маш жижиг хэмжээтэй бичил зүйлийг харах хэрэгсэл), хоёр нүдний бичил харуур (хоёр нүдээр харж болох маш жижиг хэмжээтэй бичил зүйлийг харах хэрэгсэл).
харуусагч [нэр үг] харуусан гашуудагч.
харуусал [нэр үг] харуусах үйлийн нэр харуусал төрөх (харамсан гашуудах сэтгэл төрөх).
харууц [нэр үг] харууц давс (хар өнгийн нэгэн зүйл өмхий давс, хий өвчнийг анагаах эмэнд орно).
харууц [нэр үг] хар өнгийн чулууны өөдөс.
хархираа [нэр үг] хархираа тогоруу (амьтан судлал) (хар тогоруутай адил болоод үнсэн өнгөтэй, нисэхдээ их дуу гаргадаг шувуу, арис).
хархираан [нэр үг] хархирах дуу, (дуу чимээ дуурайсан үг)
харц [нэр үг] нүдний харах байдал харцаа шилжүүлэх (харж байсан зүйлээсээ хараа салган өөр зүйлийг харах), харцыг нь ажих (харцных нь хөдөлгөөнөөр нь санаа бодлыг нь мэдэх гэж оролдох), харц буруулах (а.харж чадахгүй өөр зүйл харах, харцаа өөр тийш шилжүүлэх б.(шилжсэн утга) дургүй байдал гаргах, дургүйцсэнээ илэрхийлэх), аймхай харц (халгаж гэрэвшсэн харц), алмайрсан харц (ямар ч хөдөлгөөнгүй, нэг зүйлийг ширтэн гөлөрсөн харц), бодол болсон харц (хааяа нэг цавчлан, ямар нэг зүйлийг ширтэн бодол болсон хөдөлгөөнгүй харц), гэмшсэн харц (хүний өөдөөс зоригтой харж чадахгүй хааяа нэг хулгайгаар харсан харц), догшин харц (маш ширүүн, хүйтэн харц), зальжин харц (бага зэрэг царайчилсан янзтай, нүд зуйван болон онийсон харц), зэвүүцэм харц (хурц бөгөөд нэвт шөвөгдсөн харц), ихэмсэг харц (үл тоомсорлосон, дээгүүр харсан харц), өлөн харц (ямар нэг зүйлд шунамхайрсан харц), санааширсан харц (нэлээд дөлгөөн байрын, үе үе санаа алдахтай хосолсон харц), тоомсоргүй харц (тухайн зүйлийг үл тоосон маягтай харц), төвшин харц (дөлгөөн, тогтуун харц), тэвдсэн харц (үе үе анивчсан, тогтворгүй харц), ухаалаг харц (зоримог байрын, бага зэрэг бодолхийлсон харц), ууртай харц (гялалзсан тогтворгүй байрын харц), хилэнт харц (ихэд гялалзсан, тогтворгүй харц), цогтой харц (гэрэл цацарсан, гялалзсан, сэргэлэн байрын харц), шунахай харц (нэвт шувт ажигласан, гялалзан бага зэрэг бодолхийлсон харц), ялдам харц (маш дөлгөөн, ухаалаг байрын харц), зөөлөн харц (тогтуун харц), ширүүн харц (нэвт шөвөгдөх мэт байдалтай, гялалзсан харц), харц мөргөлдөх (хоёр хүний харц тулгарах, хоорондоо таарах), харцанд олзлогдох (хэн нэгний өлөн харцанд өртөх).
харцага [нэр үг] сээр ууц хоёрын хоорондох нуруу яс нэг нугалам харцага (нэг үе нуруу яс).

Нээлттэй мэдээллийн сан www.opendatalab.mn цахим хуудсыг ашиглах, мэдээлэл хайх, түгээх хэн бүхэн доорх нөхцөлийг хүлээн зөвшөөрсний үндсэн дээр үйлчилгээ авах эрхтэй.

  1. Хуульд зааснаар төрийн болон орон нутгийн өмчийн хуулийн этгээд, бусад нийтийн эрх зүйн хуулийн этгээдээс олон нийтэд нээлттэй байршуулсан мэдээллийг иргэд, олон нийт үнэн зөв гэж үзэх эрхтэй. Иймд тухайн мэдээллийг мэдээллийн сан, түүнийг хариуцагч Бодлогод залуусын хяналт ТББ болон системийн ашиглалтыг хариуцсан аливаа хувь хүний байр суурь гэж үзэхгүй ба анхдагч эх сурвалжаас хүлээн авсан мэдээллийн үнэн зөв эсэх, тухай мэдээллийн талаар аливаа хууль эрх зүйн маргаан байгаа эсэхэд мэдээллийн сан хариуцлага хүлээхгүй.
  2. Мэдээллийн сан нь техникийн нөхцөл, боломжоос шалтгаалан тодорхой цаг хугацааны давтамжтайгаар албан ёсны эх сурвалжуудаас мэдээллийг татан авч, тухайн цаг үед үнэн зөвд тооцогдож байсан мэдээллийн түүх үүсгэдэг. Иргэд, олон нийт мэдээллийн санг хэзээ ашиглаж байгаагаас үл хамааран мэдээллийн түүхтэй танилцах эрхтэй тул тус мэдээлэл хуучирсан, эсхүл анхдагч мэдээллийн эх сурвалжаас устгасан, нэвтрэх боломжгүй болсон гэх үндэслэлээр тус мэдээллийн сангаас хасахгүй болно.
  3. Мэдээллийн санг ашиглан мэдээ, сурвалжилга бэлтгэх болон олон нийтэд түгээх бүхий л этгээд мэдээллийн санд хадгалагдаж буй өнгөрсөн үеийн болон одоогийн мэдээллийн үнэн зөв, хүчинтэй эсэхийг зөвхөн анхдагч эх сурвалж болон түүнийг хариуцагч төрийн эрх бүхий байгууллагаас нягталж шалгах үүрэгтэй.
  4. Энэ үйлчилгээний нөхцөлийн 3-т заасан үүргээ хэрэгжүүлээгүйтэй холбоотойгоор бий болох аливаа эрсдэл, хариуцлагыг зөвхөн тухайн этгээд хариуцах бөгөөд мэдээллийн систем болон түүнд холбогдох этгээдийг аливаа учрах нэхэмжлэл, хариуцлагаас чөлөөлнө.
  5. Тус мэдээллийн сангийн зохиогчийн эрх хуулиар хамгаалагдсан бөгөөд мэдээллийн сангаас боловсруулж хүргэсэн мэдээллийг олон нийтэд дурдах тохиолдолд эх сурвалжийг заах нь оюуны өмчийн эрхийн зөрчил үүсгэхгүй байх үндэслэл болно.