Нэр үг

даа. [нэр үг] (ярианы үг, хэллэг) л баймжит бүтээвэртэй хамжиж гуйх, хүсэх санаа илтгэнэ бушуухан ир л дээ (ярианы үг, хэллэг) сануулах, анхааруулах санаа илтгэнэ та яв даа эргэлзэх, тээнэгэлзэх санаа илтгэнэ хачин юм даа харамсах санаа илтгэнэ даанч яав даа бахдах, бахархах санаа илтгэнэ залуу нас сайхан даа
даавар [нэр үг] хуучир. батлан дааж авсан юм дааврын мал (хариуцан адгуулж буй мал) үүрэг, даалгавар алба, албан ажил.
даавар [нэр үг] намаг, балчиг ус, чийг нэвчдэг шавартай газар даавар газар (ус, шавар намаг ихтэй газар) юмны өнгөнд ус, чийг, тос зэрэг нэвчиж, даах явц байдал.
даавар хуучир. [нэр үг] өргөж даах чадвар огтлох зүсэх даац, да(аялга)
даавуу [нэр үг] нэгэн зүйл нэхмэл бөс ёрог даавуу (а.сулхан нэхээстэй даавуу б.хуучирч өгөрсөн даавуу), гэрийн даавуу (гэрийн гадуур бүрэх бүрээс даавуу), дээлийн даавуу (дээл хийх даавуу), ноосон даавуу (ноосон утсаар нэхсэн даавуу), өрөөл даавуу (бүтний хугас даавуу, ам дөрвөлжний тал даавуу), толгой даавуу (нэг боодол даавуу), шандан даавуу (энгээр нь дөрвөлжилсөн даавуу), ян даавуу (хөвөнгөөр нэхэж хийсэн маш нимгэн, зөөлөн бус бараа), даавуу шаавуудаавуу шуувуу (хоршоо үг) (бөс даавууны ерөнхий нэр), даалимба даавуу (хоршоо үг) (эгэл жирийн бөс) даавуугаар хийсэн эдлэл, хувцас даавуу майхан (даавуугаар хийсэн майхан), орны даавуу (ор хөнжлийн хэрэглэл). даавууч(ин) (нэр үг) даавуу нэхдэг хүн, даавууны нэхмэлчин даавуучин эмэгтэй (даавууны нэхмэлчин эмэгтэй) даавууны наймаачин.
даага [нэр үг] хоёр настай адуу даага барих (а.даагыг сургах, унах, эдлэхээр барин авах б.уралдаж ирсэн даагыг барианы зурхайд бүртгэх), даага сургах (даагыг унаа эдэлгээнд дасгаж номхруулах), даага унах (а.даага хөлөглөх б.даага доош ойчих), далайд даага унахад, даага зовохгүй далай зовно (оньсого) (нүдэнд юм орж торох), даага уях (а.хусран гүү барих б.наадамд уралдуулахаар сойх в.зэл, уяанаас уях), дааганы ам хагалах (даагыг сургаж, амаа мэддэг болгох), дааганы уралдаан (даага уралдуулан наадах баяр цэнгэл), унага даага (хоршоо үг) (нэг, хоёр настай адуу), үрээ даага (хоршоо үг) (бага насны эр адуу), булгивал нэг дааганых, буцалвал нэг тогооных (цэцэн үг) (хаа ч, ямар ч тохиолдолд эв, санал, нэр төртэй байх), дааганаас унаж үхдэггүй, дарвагараас болж үхдэг (зүйр үг) (хэл яриагаа цаг ямагт хянаж явах хэрэгтэй), даага далантай, бяруу булчинтай (тарган тавтай, өнтэй сайхан) хоёр настай дааган тором (хоёр настай тэмээ) (шилжсэн утга) бага жижиг алаг даага (амьтан судлал) (урд хөл богино, урт сүүлтэй, хойд африк, евразийн говь цөл, хээрийн задгай газар нутагладаг, хойд хөл дээрээ дэгдэн явах нэг төрөл мэрэгч алагдаахай), дааган атаахай (амьтан судлал) (нэгэн зүйл сүүгээр бойжигч амьтан, шавжаар идэшлэнэ), дааган буу (бага гарын үхэр буу), дааган жэргэ (тоглоом) (тус бүр арван хоёр чулуугаар тусгай хөлөг дээр бугын жэргэ наадахтай адил нааддаг монгол үндэсний наадам), дааган сүүл (ургамал судлал) (хангайд ургадаг нэгэн зүйл олон наст үет ургамал зээрэн шилбэ), дааган товшуур хөгжим. (долоон бирнээтэй, дунд гарын товшуур), дааган тэрэг (тоглоом) (хөлөг дээр арван хоёр чулуугаар нааддаг наадгай), дааган чих (ургамал судлал) (чийглэг, хөвсгөр хөрстэй газар бутлан ургадаг, нарийн улаавтар навчтай, жижигхэн үртэй, исгэлэн амттай, олон наст ургамал) нэхэл даагаа нэхэх (а.тоглоом наадамд хожигдсон хүн дахих б.бусдаас хариугаа авах).
даага [нэр үг] тоонын доторх бөгтөрдүү хэлбэртэй бэхэлгээ болгосон хөндлөн хэгээс мод тоонын даага (тоонын хэгээс мод) толгой талыг нь холбосон хоёр унь унины даага (богино, хугархай унийг бүтэн унинд дагуулж нийлүүлэн баглаж тогтоосон нь) хөндлөвч, ялуу эрэгнэгийн даага (эрэгнэгийн хөндөл мод) хэлхээ холбоо бүхий зүйл дааган дэл (үргэлжлэн цуварсан хадтай толгод), дааган нуур (газар доогуур болон дээгүүр усны судлаар холбогдсон хоёр нуур, холбоо нуур), дааган хомоол (хялгасаар холбогдсон хоёр хомоол үүнийг унага ихэрлэнэ хэмээн бэлгэдэж ханын толгойноос өлгөнө).
дааганцар [нэр үг] алаг дааганцар (амьтан судлал) (алаг өнгөтэй нэг зүйл молтогчин туулай).
даагч [нэр үг] өргөн авч явж дийлэгч, дааж чадагч зовлон даагч (зовлон дааж чадагч) хатуу хүтүү зүйлийг хэсэглэх, хуваах үйлийг чадамгай гүйцэтгэгч.
даагч [нэр үг] бие махбодоо захиран дийлж дээш хөдөлгөж чадах хүн, амьт(ангийн нэр томьёо)
даагч [нэр үг] ямар нэг хүн, үйл хэргийн төлөө үүрэг хариуцлага хүлээн, түүнийг дааж авсан этгээд батлан даагч (аливаа байгууллага, хувь хүн, хамт олны өмнө тухайн этгээдийг хариуцагч хүн) бусдаас хараат бус амьдарч биеэ даагч (бусдын тус дэмгүйгээр өөрийнхөө амьдрал ахуй, ажил хэргийг бүтээгч).
даадай [нэр үг] хэлгүй даадай (а.хүүхдийн шулганаан б.тодорхой мэдэгдэхгүй үг яриаг ёжилсон нь в.монгол хэл мэдэхгүй хятад хүн, монголоор маш муу ярьдаг хятад хүн).
даадай [нэр үг] аавыгаа дуудан хэлэх үг авга ахыг авгайлах үг даадайдаа золгох (авга ахдаа золгох) эрхэм хүндэт хүн, ахмад хүн.
даадар [нэр үг] даадар даадар (аялга үг) (шувууны дуугарах дуу), даадар даадар шувуу далан дээрээ бичигтэй,
даадар хуучир. [нэр үг] хоёр өнгийн утсаар нэхсэн бөс даадар хамбан дээл (хоёр өөр өнгийн утсаар алаглуулан нэхсэн хамбан дээл) эрээн, алаг.
даажаан [нэр үг] даажин тохуу даажаан хийх (тохуу хийх).
даажигнал [нэр үг] бусдаар тоглоом хийх явдал элэглэл, тохуурхал даажигнал хийх (даапаалах, тохуурхах) бусдыг доромжлон дорд үзэх нь.
даажин [нэр үг] тоглоом тохуу, битүү ёжлол даажин болгох (бусдыг битүүхнээр басах, дооглох), даажин хийх (даажигнах), даажин тохуу (хоршоо үг) (элэг доог, тоглоом шоглоом).
даажин [нэр үг] дүүжин даажин (хоршоо үг) (дүүжигнэн наадахад өгүүлэх аялга үг), дүүдэй дүүдэй дөрвүүлээ, дүүжин даажин хоёулаа (оньсого) (тэмээ), дүүжин даажин хийх (а.савлуур дээр сууж нааш цааш савлан наадах б.хатуу юман дээр тэгнэж, дээш доош ээлжлэн цогих хөндөл мод).
даалга [нэр үг] үүрэг даалгавар, захиас алба үүргийн гүйцэтгэл, биелэлт.

Нээлттэй мэдээллийн сан www.opendatalab.mn цахим хуудсыг ашиглах, мэдээлэл хайх, түгээх хэн бүхэн доорх нөхцөлийг хүлээн зөвшөөрсний үндсэн дээр үйлчилгээ авах эрхтэй.

  1. Хуульд зааснаар төрийн болон орон нутгийн өмчийн хуулийн этгээд, бусад нийтийн эрх зүйн хуулийн этгээдээс олон нийтэд нээлттэй байршуулсан мэдээллийг иргэд, олон нийт үнэн зөв гэж үзэх эрхтэй. Иймд тухайн мэдээллийг мэдээллийн сан, түүнийг хариуцагч Бодлогод залуусын хяналт ТББ болон системийн ашиглалтыг хариуцсан аливаа хувь хүний байр суурь гэж үзэхгүй ба анхдагч эх сурвалжаас хүлээн авсан мэдээллийн үнэн зөв эсэх, тухай мэдээллийн талаар аливаа хууль эрх зүйн маргаан байгаа эсэхэд мэдээллийн сан хариуцлага хүлээхгүй.
  2. Мэдээллийн сан нь техникийн нөхцөл, боломжоос шалтгаалан тодорхой цаг хугацааны давтамжтайгаар албан ёсны эх сурвалжуудаас мэдээллийг татан авч, тухайн цаг үед үнэн зөвд тооцогдож байсан мэдээллийн түүх үүсгэдэг. Иргэд, олон нийт мэдээллийн санг хэзээ ашиглаж байгаагаас үл хамааран мэдээллийн түүхтэй танилцах эрхтэй тул тус мэдээлэл хуучирсан, эсхүл анхдагч мэдээллийн эх сурвалжаас устгасан, нэвтрэх боломжгүй болсон гэх үндэслэлээр тус мэдээллийн сангаас хасахгүй болно.
  3. Мэдээллийн санг ашиглан мэдээ, сурвалжилга бэлтгэх болон олон нийтэд түгээх бүхий л этгээд мэдээллийн санд хадгалагдаж буй өнгөрсөн үеийн болон одоогийн мэдээллийн үнэн зөв, хүчинтэй эсэхийг зөвхөн анхдагч эх сурвалж болон түүнийг хариуцагч төрийн эрх бүхий байгууллагаас нягталж шалгах үүрэгтэй.
  4. Энэ үйлчилгээний нөхцөлийн 3-т заасан үүргээ хэрэгжүүлээгүйтэй холбоотойгоор бий болох аливаа эрсдэл, хариуцлагыг зөвхөн тухайн этгээд хариуцах бөгөөд мэдээллийн систем болон түүнд холбогдох этгээдийг аливаа учрах нэхэмжлэл, хариуцлагаас чөлөөлнө.
  5. Тус мэдээллийн сангийн зохиогчийн эрх хуулиар хамгаалагдсан бөгөөд мэдээллийн сангаас боловсруулж хүргэсэн мэдээллийг олон нийтэд дурдах тохиолдолд эх сурвалжийг заах нь оюуны өмчийн эрхийн зөрчил үүсгэхгүй байх үндэслэл болно.