Анагаах ухаан
үрэвсэх [анагаах ухаан]
юмны идээ татан нэмэгдэх, газар авах, тархах, даамжрах уушги үрэвсэх (уушги идээлэн өвдөх), хоолой үрэвсэх (хоолой идээлэх) тухайн газар халуу оргих, хавдах, улайх зэргээр өвдөх өвчний явц шарх үрэвсэх (шарх даамжран улайн хавдах).
үү [анагаах ухаан]
хүн, амьтны арьсан дээр гардаг, вирусын гаралтай, өвчингүй ур үү арилгах (үүгүй болох), үү ургах (биед эвэрлэг зүйл гарах, үү бий болох), өмөн үү (хорт хавдар өвчин), үү ихэдвэл яр болох, үг булаалдвал хэрүүл болох (зүйр үг) (эвийг эрхэмлэх, хүнтэй үг булаалдахаасаа урьтаж арга эвийг эрхэмлэ).
хавдар [анагаах ухаан]
хүн амьтны эд, эс хэсэг газартаа олширч товойн гарснаас үүсэх ургацаг хавдар буух (хавдар харих, буух), хавдар үүсэх (хүн, амьтны бүх бие юмуу аль нэгэн хэсэгт хавдар бий болох), хавдар гүйх (биед хавдар түргэн тархах), хавдар суух (а.биеийн аль нэг хэсэгт хавдартай болох б.хавдар нь харьж буух), хавдар харих (хөөнгөрч байсан нь алгуур алга болох), гарын хавдар (гарын хөөнгөтсөнөөс тогтсон өвчинт ургацаг), хөлийн хавдар (хөл хөөнгөтсөнөөс тогтсон өвчинт ургацаг) биеийн ямар нэгэн хэсгийн эс нь урт хугацаанд ер бусаар нэмэгдсэнээс биеийн дотоодод шинээр буй болсон, эргэн тойрны нэхдэстэй үл зохицох эрүүл бус нэхдэс хавдар судлал (шинжлэх ухаан) (хавдрын үүсэх шалтгаан, түгэн дэлгэрэх, эмнэл зүйн илрэл, оношлох, эмчлэх, сэргийлэх аргыг судалдаг анагаах ухааны салбар), хорт хавдар (амь насанд аюул учруулах хавдар, өмөн үү).
халцлах [анагаах ухаан]
мөөгөнцөр өвчнийг туяагаар шарж, эмийн үйлчлэлээр үс унагаж эмчлэх.
ханах [анагаах ухаан]
эмчлэх зорилгоор судсыг хатган цоолж, цусыг гаргах ханах засал (хүн, амьтны биеийн зохих судсыг ханаж муу цусыг нь гаргаж өвчнөөс сэргийлэх буюу анагаах монгол эмнэлгийн ширүүн заслын нэг), судас ханах (судас хатгах), цус ханах (цус гаргах), богино хавирганы товчлуур ханах (малын өрөөсөн хөл доголох, наршиж голоо цохьсон адуу, тэвээрэг авахгүй байгаа бог мал, тэмээ зэргийн өвчүүний бүдэрхийн үсний эргүүлгийн голд байдаг судсыг ханаж эмчлэх арга), гүрээний судас ханах (малын таван цулын эмгэг, бөөрний өвчний улмаас цусаар шээх, харшиж доройтох зэрэг өвчний үед эрүүний угаас доош нэг алга дарам газар буй судсыг ханаж эмчлэх арга), зооны бүдүүн судас ханах (эдэлгээ муугаас үргэлж нуруугаа авах, бөгс нь оринготож мурийх зэрэгт малын гол мах дагаж олон уулзахаас хойхно, ташаан толгойн хооронд байх судсыг ханах эмчилгээний арга), ороо харыг ханах (малын урд хөлд цус буух, далны маяаны мах хуурснаас болж доголох зэрэгт богт чөмөгний залааны савхан дээгүүр тохож гарсан судсыг ханаж эмчлэх арга), ханах төөнөх (хоршоо үг) (монгол уламжлалт анагаах ухаанд байсан эмчилгээний аргууд).
хангамж [анагаах ухаан]
(цусны хангалттай болон хангалтгүй байдал), цалин хангамж (хоршоо үг) (ажлын хөлс болон ажил хэрэг эрхлэхэд зориулан элдэв зүйлээр хангасан байдал) (шилжсэн утга) сэтгэл санаа таатай, нийцтэй болох боломж.
ханиад [анагаах ухаан]
амьсгалын замын салст үрэвсэн халуурах цочмог халдварт өвчин ханиад халдах (ханиад хүрэх), ханиад хүрэх (ханиад тусах), хуурай ханиад (цэр болон нус багатай ханиад), ханиад томуу (хоршоо үг) (амьсгалын замын цочмог, үрэвсэлт өвчин), инээд ханиад болох (наадам наргиа болох, бөөн инээд болох).
хатги [анагаах ухаан]
хүний арьсны үсний уут идээрлэн үрэвсэх өвчин хатги гарах (хүний арьсний үсний уут идээлэн үрвсэх), өмхий хатги (хоолойн дотор гарсан хатиг), хатги нүдлэх (хатгинд толгой гарах), хатгины зөөлөн толгой шахах (юмны эвийг олох).
холер [анагаах ухаан]
булчин задрах тахал, урвах тахал.
хоосовдох [анагаах ухаан]
хоосовдон татах (хүүхдийн толгойноос хоосовчит төхөөргөөр татаж төрүүлдэг эх барихын арга).
хордлого [анагаах ухаан]
хордох явдал, бие махбодод гадны хорт орсноос эсвэл бодосын солилцооны хямралаас үүсдэг эмгэг хоолны хордлого (хоолноос хордох нь).
хоруу [анагаах ухаан]
нян, вирус хоруу судлагч (халдварт өвчний нян судлагч), хоруу чанар (бичил биетний өвчлүүлэх чадварын зэрэг, тухайн бичил биетний халдварт чанар, халдвар авсан махбодын өвчинд нэрвэгдэх хэр хэмжээнээс шалтгаалдаг шинж).
хөөрөх [анагаах ухаан]
хүний биед жигд тэнцүү тархсан байвал зохих зүйл ямар нэгэн шалтгааны улмаас тэнцүүртэй байдлаа алдах хий хөөрөх (хий хөдлөх, хуян хөдлөх), хуян хөөрөх (шар ус хурах), цус хөөрөх (даралт ихдэх), шар хөөрөх (а.шар хөдлөх, шар хусах б.(шилжсэн утга) хорсох, хор буцлах, хорсон уурлах), цөс нь хөөрөх (аархах, уурлах).
хумхаа [анагаах ухаан]
эгэл биетнээр сэдээгдэж, шумуулаар дамжиж тусдаг, халуун орны
хүйтэн [анагаах ухаан]
бэлгийн замаар дамжих нэгэн зүйл халдварт өвчин өнгөний өвчин хүйтэн хөдлөх (хүйтэн өвчин дахих), заг хүйтэн (хоршоо үг) (бэлгийн замын халварт өвчин), шүүрэг хүйтэн (хоршоо үг) (хүйтэн өвчин), яр хүйтэн (хоршоо үг) (бэлгийн замаар дамжих халдварт өвчин).
хэрлэг [анагаах ухаан]
олон мөч хэрж өвдөх эмгэг, ревматизм.
хэрэх [анагаах ухаан]
өвчин, бие махбодын нэг эрхтнээс нөгөөд шилжин гүйх ар нуруугаар хэрж өвдөх (ар нуруугаар энд тэнд хөшиж өвдөх), хэрэх өвчин (зүрх, үе мөч, мэдрэлийн системд хэрж тусах өвчин).
хялуу [анагаах ухаан]
хүний амны хөндийд гарах халдварт цагаан толбо хялуу тусах (хүн, хялуу өвчнөөр өвчлөх).
хялуутах [анагаах ухаан]
хялуу яр гарах хялуу өвчин тусах.
цанх [анагаах ухаан]
хийн зам буруудах, хий цус харшилдах зэргээс хүний цоройн булчин татаж өвдөх өвчин цанх татах (цанх өвчин хөдлөх), цанхтай хүн (цанх өвчтэй хүн).