Анагаах ухаан

дархлаа [анагаах ухаан] удамшлын харь мэдээллийн эсрэг бие махбодын дотоод дахь хомеостазыг хадгалахад чиглэсэн эс шингэний нийлмэл үйлдэл бие махбодын өвчнийг сөрөх эсэргүүцэл дархлаа тогтоох (халдварт өвчнөөс хамгаалах).
дархлаажуулалт [анагаах ухаан] дархлаажуулах үйлийн үр дүнг заасан нэр, халдварт өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх тариа хийх зохион байгуулалттай, шат дараалсан ажил дархлаажуулалтанд хамрагдах (дархлаажуулах ажилд хамрагдах).
дархлал [анагаах ухаан] биеийн эсэргүүцэл, дархлаа амьд бие махбод эвдэн бусниулах хүчний үлдлийг эсэргүүцэн өөрийн бүрэн бүтэн байдал, биологийн хувь чанарыг хадгалан байх чадвар дархлалын олдмол хомсдол хам шинж (биеийн дархлааг үгүй болгодог халдварт вирусын өвчин дох).
диагноз [анагаах ухаан] өвчний онош өвчний диаганоз (өвчний онош), диаганоз тавих (онош тогтоох).
диатез [анагаах ухаан] бие махбод зарим нэг өвчинд нэрвэгдэх хандлага. нярай хүүхдийн толгой хатгаж өвдөх, арьсны нугалаа улайх, нурах, амны салстад сүүн өнгөр тогтох, арьс туурч хагарах, загатнах, шүүдэс татах шинж тэмдэг илэрдэг.
дизентери [анагаах ухаан] цусан суулга өвчин дизентеригээр өвдөх (цусан суулга өвчнөөр өвдөх).
дүнбэ [анагаах ухаан] бодосын солилцоонд саатал гарч, цус, нэхдсэнд шээсний хүчил хурснаас үе мөч өвдөж хавдах, хэлбэр нь хувирах нэгэн зүйл өвчний нэр тулай бөөрний дүнбэ (бөөрний хаван), хөлийн дүнбэ (хөлийн тулай).
дүнбэтэх [анагаах ухаан] дүнбэ өвчин хүрэх, дүнбэ тусах). дүнгүүр нэр (бөө мөргөл) бөөгийн дэлдэх зэмсэг (ярианы үг, хэллэг) арай илүү, дөмөг дүнгүүр харагдах (арай илүү харагдах).
егөө [анагаах ухаан] бүх бие шархиран өвдөх нэгэн зүйлийн өвчин егөө хөдлөх (шархиран хөндүүрлэх нь сэдрэх) яр шарх хорсон өвдөх шарх хувилаад егөө орох (шарх хувилснаас хөндүүр болох).
егөөлөх [анагаах ухаан] егөө өвчин хүрэх яр шарханд егөө орох.
ёлхдос [анагаах ухаан] бактери, амёб зэргээс үүсэх гэдэсний халдварт өвчин хүн, амьтны суулгахад гарах салиат чацга, нялбадас ёлхдос гарах (салиат чацга гарах), улаан ёлхдос (ярианы үг, хэллэг) (цусан суулга).
жүсэр [анагаах ухаан] цусан гүйлгээ өвчин, улаан суулга жүсэр тусах (улаан суулга хүрэх).
заг [анагаах ухаан] бэлгийн замаар дамжин халдварлах нэгэн зүйл арьс өнгөний өвчин уг өвчний улмаас хүний бэлгэ эрхтнээс гарах идээр заг хүйтэн (хоршоо үг) (хүний бэлгэ эрхтнээс идээр гарах хүйтэн өвчин).
зар [анагаах ухаан] суулгалт өвчин гэдэсний зар (гэдэс гүйлгэх өвчин).
илд [анагаах ухаан] үлд, юлд хэмээхийн бичгийн хэлний уламжлалт болон нутгийн аялгууны хэлбэр, арьс хөрсөнд хөгц ургаснаас үүсэх арьсны өвчин биенд илд гарах (биенд үлд яр туурах, арьсанд илд өвчний бижрүү гарах).
иммунитет [анагаах ухаан] ямар нэг халдварт өвчинд бие эрхтэн өртөхгүй байх чадвар дархлаа.
ихэс [анагаах ухаан] эхийн умай дахь ургийн тэжээлээр бий болсон түр зуурын бүрхэвч эрхтэн харвис, хальс ихэс түдэх (төрсний хойно ихэс гарахгүй удах), ихэс цөглөх (хүн, амьтны төрөөд ихэс нь гарах).
кесарев [анагаах ухаан] хүүхдийг эхийн хэвлийгээс мэс ажилбарын аргаар төрүүлэх.
корь [анагаах ухаан] улаан бурхан, улаан цэцэг өвчин корь гарах (улаан бурхан өвчин гарах), корь өвчин (улаан бурхан өвчин), корь тусах (улаан цэцэг өвчин хүрэх). косинус (нэр үг)(хэмжих ухаан, геометр) тригонометрийн тэгш өнцөгт гурвалжны талуудын харьцаагаар илэрхийлэгдэх зургаан функцийн нэг косинусын теорем (тэгш өнцөгт гурвалжны талуудын харьцаагаар илэрхийлэгдэх хууль).
лаборант [анагаах ухаан] сорил, шинжилгээний газрын туслах ажилтан лаборант эмэгтэй (лабораторийн ажилтай эмэгтэй), тэнхимийн лаборант (тэнхимийн туслах ажилтан), эмнэлгийн лаборант (эмнэлгийн лабораторийн ажилтан).

Нээлттэй мэдээллийн сан www.opendatalab.mn цахим хуудсыг ашиглах, мэдээлэл хайх, түгээх хэн бүхэн доорх нөхцөлийг хүлээн зөвшөөрсний үндсэн дээр үйлчилгээ авах эрхтэй.

  1. Хуульд зааснаар төрийн болон орон нутгийн өмчийн хуулийн этгээд, бусад нийтийн эрх зүйн хуулийн этгээдээс олон нийтэд нээлттэй байршуулсан мэдээллийг иргэд, олон нийт үнэн зөв гэж үзэх эрхтэй. Иймд тухайн мэдээллийг мэдээллийн сан, түүнийг хариуцагч Бодлогод залуусын хяналт ТББ болон системийн ашиглалтыг хариуцсан аливаа хувь хүний байр суурь гэж үзэхгүй ба анхдагч эх сурвалжаас хүлээн авсан мэдээллийн үнэн зөв эсэх, тухай мэдээллийн талаар аливаа хууль эрх зүйн маргаан байгаа эсэхэд мэдээллийн сан хариуцлага хүлээхгүй.
  2. Мэдээллийн сан нь техникийн нөхцөл, боломжоос шалтгаалан тодорхой цаг хугацааны давтамжтайгаар албан ёсны эх сурвалжуудаас мэдээллийг татан авч, тухайн цаг үед үнэн зөвд тооцогдож байсан мэдээллийн түүх үүсгэдэг. Иргэд, олон нийт мэдээллийн санг хэзээ ашиглаж байгаагаас үл хамааран мэдээллийн түүхтэй танилцах эрхтэй тул тус мэдээлэл хуучирсан, эсхүл анхдагч мэдээллийн эх сурвалжаас устгасан, нэвтрэх боломжгүй болсон гэх үндэслэлээр тус мэдээллийн сангаас хасахгүй болно.
  3. Мэдээллийн санг ашиглан мэдээ, сурвалжилга бэлтгэх болон олон нийтэд түгээх бүхий л этгээд мэдээллийн санд хадгалагдаж буй өнгөрсөн үеийн болон одоогийн мэдээллийн үнэн зөв, хүчинтэй эсэхийг зөвхөн анхдагч эх сурвалж болон түүнийг хариуцагч төрийн эрх бүхий байгууллагаас нягталж шалгах үүрэгтэй.
  4. Энэ үйлчилгээний нөхцөлийн 3-т заасан үүргээ хэрэгжүүлээгүйтэй холбоотойгоор бий болох аливаа эрсдэл, хариуцлагыг зөвхөн тухайн этгээд хариуцах бөгөөд мэдээллийн систем болон түүнд холбогдох этгээдийг аливаа учрах нэхэмжлэл, хариуцлагаас чөлөөлнө.
  5. Тус мэдээллийн сангийн зохиогчийн эрх хуулиар хамгаалагдсан бөгөөд мэдээллийн сангаас боловсруулж хүргэсэн мэдээллийг олон нийтэд дурдах тохиолдолд эх сурвалжийг заах нь оюуны өмчийн эрхийн зөрчил үүсгэхгүй байх үндэслэл болно.