Үйл үг

арзганах [үйл үг] арзгар зүйлийн арзга арзга хөдлөх олон юмны замбараагүй хөдлөх, олуул язганах өт арзганах (өт язганах), шоргоолж арзганах (шоргоолж язганах) (шилжсэн утга) хүний бие тавгүй болох, зарсхийх бие арзганах (бие зарсхийх), дотор арзганах (хор шар нь хөдлөх).
арзлах [үйл үг] архийг нэрж арз гаргах.
ариах [үйл үг] эргэлзэх, татгалзах.
ариглах [үйл үг] аливаа юмыг хайрлан гамнаж, нягт нямбай эдэлж хэрэглэх, зарцуулах гутлаа ариглах (гутлаа гамнан эдлэх), хувцсаа ариглах (хувцсаа гамнах) биеэ арчилж гамнах, тордох өөрийгөө ариглах (өөрийнхөө биеийг арчилж тордох) (шилжсэн утга) ажил хийхгүй зүгээр байх, дэмий суух биеэ ариглах (а.биеэ гамнах б.залхууран суух), биеэ ариглан суудаг хүн (биеийн амрыг харж залхуурч суудаг хүн).
арилах [үйл үг] үгүй болох айдас арилах (айхгүй болох), манан арилах (манан замхрах), тэнгэр арилах (а.тэнгэр цэлмэх б.(шилжсэн утга) аз хийморь нь хаях), хий арилах (алдаа эндэгдэлгүй болох), хэлүүлэх тусам хий нь арилж, өөлүүлэх тусам өө нь арилдаг (зүйр үг) (олон дахин хэлж байж хүний дутагдлыг засах).
арилах [үйл үг] эдгэрэх өвчин арилах (өвчин эдгэх), ханиад арилах (ханиад эдгэх) явах, зайлах (шилжсэн утга) үхэх, таалал төгсөх арилсан дотортой (юм бодож санадаггүй, хэнэггүй, хайхрамжгүй).
арилгах [үйл үг] арилахад хүрүүлэх, үгүй болгох дутагдлаа арилгах (дутагдлаасаа салах), зураас арилгах (а.зураасгүй болгох б.зураасыг баллуурдах) цэвэрлэх хир арилгах (хиргүй болгох) (шилжсэн утга) хальслах, цэвэрлэх сонгино арилгах (сонгино хальслах, сонгино цэвэрлэх), арилгасан сонгино шиг арван цагаан хуруу (зүйр үг) (савх шиг нарийхан сүмбэн хуруу).
арилжаалах [үйл үг] нэг эд юмыг нөгөө эд юмаар солих, худалдах, борлуулах бараа арилжаалах (бараа харилцан солих, наймаалах).
арилжаалах [үйл үг] морь арилжаа явдлаар явах морь арилжаалах (морь зөөлөн явдлаар явах).
арилжигдах [үйл үг] худалдагдах, зарагдах.
арилжих [үйл үг] юмыг юмаар солин наймаалах, худалдах морь арилжих (морь сольж наймаалах), арилжиж худалдах (сольж худалдах) (шилжсэн утга) хөнөөх амиа арилжих (а.бие биеийг хөнөөх, алах б.байлдан жанчилдахад хүчээ шавхан тэмцэх), төрөл арилжих (а.шашны ёсонд төрлөө солих, хувиран төрөх б.үхэх в.тэс өөр болох, огт өөр болох, эрс өөрчлөгдөх).
арилжих [үйл үг] адууны арилжаа явдлаар явах, арилжаалах арилжиж явах (адууны арилжаа явдлаар явах).
ариудах [үйл үг] юмны ариун болох элдэв нян, бохир зүйл устах, цэвэрших галд ариудах (галд барьж, элдэв нян бохир зүйлийг нь устгах, ариун болгох) хүний эвгүй бодол санаа үгүй болох сэтгэл ариудах (сэтгэл ариусах).
ариулах [үйл үг] сэтгэлийн сэвийг үгүй болгон засах бодлоо ариулах (бодлоо ариусгах) арц, хүж зэргээр утах арцаар ариулах (арцаар утаж ариусгах), биеэ ариулах (биеэ арц хүжээр утах).
ариусах [үйл үг] ариун болох, ариутах сэтгэлийн сэв арилах сэтгэл ариусах (сэтгэл ариун болох), ухаан ариусах (ухаан бодол улам тодрох).
ариусгах [үйл үг] ариун болгох, ариутгах.
ариутах [үйл үг] маш ариун болох, улам цэвэрших.
ариутгах [үйл үг] ариун болгох, цэвэр болгох, цэвэрлэх ариутгах хэрэгсэл (ариун болгох хэрэгсэл), өрөөгөө ариутгах (өрөөгөө цэвэрлэж, цэвэр агаар оруулан ариун болгох) хүн, мал амьтныг халдварт өвчнөөс сэргийлэхийн тулд элдэв эм тариа, халдваргүйжүүлэх бодос хэрэглэх элдвийн хор хөнөөлт бодлыг сэтгэлээс авч хаях сэтгэлээ ариутгах (сэтгэлээ ариун болгох).
арлах [үйл үг] юмыг артай болгох юманд ар хийх зургийн гуу арлах (зургийн гууд ар хийх), модоор арлах (модоор ар хийх) юманд ар гаргах булигаар арлах (булигаарт ар гаргах).
арлах [үйл үг] орлох.

Нээлттэй мэдээллийн сан www.opendatalab.mn цахим хуудсыг ашиглах, мэдээлэл хайх, түгээх хэн бүхэн доорх нөхцөлийг хүлээн зөвшөөрсний үндсэн дээр үйлчилгээ авах эрхтэй.

  1. Хуульд зааснаар төрийн болон орон нутгийн өмчийн хуулийн этгээд, бусад нийтийн эрх зүйн хуулийн этгээдээс олон нийтэд нээлттэй байршуулсан мэдээллийг иргэд, олон нийт үнэн зөв гэж үзэх эрхтэй. Иймд тухайн мэдээллийг мэдээллийн сан, түүнийг хариуцагч Бодлогод залуусын хяналт ТББ болон системийн ашиглалтыг хариуцсан аливаа хувь хүний байр суурь гэж үзэхгүй ба анхдагч эх сурвалжаас хүлээн авсан мэдээллийн үнэн зөв эсэх, тухай мэдээллийн талаар аливаа хууль эрх зүйн маргаан байгаа эсэхэд мэдээллийн сан хариуцлага хүлээхгүй.
  2. Мэдээллийн сан нь техникийн нөхцөл, боломжоос шалтгаалан тодорхой цаг хугацааны давтамжтайгаар албан ёсны эх сурвалжуудаас мэдээллийг татан авч, тухайн цаг үед үнэн зөвд тооцогдож байсан мэдээллийн түүх үүсгэдэг. Иргэд, олон нийт мэдээллийн санг хэзээ ашиглаж байгаагаас үл хамааран мэдээллийн түүхтэй танилцах эрхтэй тул тус мэдээлэл хуучирсан, эсхүл анхдагч мэдээллийн эх сурвалжаас устгасан, нэвтрэх боломжгүй болсон гэх үндэслэлээр тус мэдээллийн сангаас хасахгүй болно.
  3. Мэдээллийн санг ашиглан мэдээ, сурвалжилга бэлтгэх болон олон нийтэд түгээх бүхий л этгээд мэдээллийн санд хадгалагдаж буй өнгөрсөн үеийн болон одоогийн мэдээллийн үнэн зөв, хүчинтэй эсэхийг зөвхөн анхдагч эх сурвалж болон түүнийг хариуцагч төрийн эрх бүхий байгууллагаас нягталж шалгах үүрэгтэй.
  4. Энэ үйлчилгээний нөхцөлийн 3-т заасан үүргээ хэрэгжүүлээгүйтэй холбоотойгоор бий болох аливаа эрсдэл, хариуцлагыг зөвхөн тухайн этгээд хариуцах бөгөөд мэдээллийн систем болон түүнд холбогдох этгээдийг аливаа учрах нэхэмжлэл, хариуцлагаас чөлөөлнө.
  5. Тус мэдээллийн сангийн зохиогчийн эрх хуулиар хамгаалагдсан бөгөөд мэдээллийн сангаас боловсруулж хүргэсэн мэдээллийг олон нийтэд дурдах тохиолдолд эх сурвалжийг заах нь оюуны өмчийн эрхийн зөрчил үүсгэхгүй байх үндэслэл болно.