Тэмдэг нэр
сайн [тэмдэг нэр]
муу гэдгийн эсрэг утга шилдэг, чанартай сайн ажилчин (идэвх зүтгэл гаргаж, үр бүтээлтэй ажилладаг хүн), сайн багш (эрдэм ном ихтэй, мэдлэгтэй багш), сайн сурагч (шилдэг сурагч), сайн угсаасайн язгуурсайн үүлдэр (чанартай, шилдэг удам угшил, үүлдэр), сайн удам (а.мал, амьтны сайн үүлдэр, угшил б.удам сайтай хүний үр), сайн өдөр (а.аливаа үйл хийхэд бүтэмжтэй гараг б.амралтын өдөр, ням гараг), хагас сайн өдөр (бямба гараг), бүтэн сайн өдөр (ням гараг), сайн ёр (ямар нэгэн хэрэг явдлын талаар урдаас сэрэгдэн мэдрэгдэх эерэг бэлгэ тэмдэг), ажлаа сайн хийх (ажлаа чанартай хийж гүйцэтгэх), сайн мөрийн зам олох (сайн сайхан явах), сайн одонд төрөх (азтай, хувьтай төрөх, амны хишигтэй байх) аливаа зүйлийн эерэг, ашигтай байдал сайн тал (эерэг, ашигтай тал), сайн үйл (олонд тустай, ашигтай үйл хэрэг), сайн муу (хоршоо үг) (а.чанартай болоод чанаргүй б.ашигтай болоод ашиггүй аль аль нь), сайн үг мянган алтны үнэтэй (цэцэн үг) (цэцэн (мэргэн үг) үгний ач тус их), сайн явах санааных, сайхан явах болгоомжийнх (зүйр үг) (сайн сайхан амьдрах эсэх нь зөвхөн тухайн хүнээс өөрөөс нь шалтгаална), сайн эм уухад гашуун боловч өвчинд тустай, сайн үг сонсоход хатуу боловч явдалд тустай (зүйр үг) (шударга шүүмжлэл чигч сургаал сонсоход эвгүй ч биед тустай), сайныг муу гутаадаг, мууг сайн дардаг (зүйр үг) (үнэн зөв эцэстээ ялдаг) тухайн зүйлд бусдаас илүү чадварлаг, дадамгай тэмээ элсэнд сайн (тэмээ элсэнд явахдаа чадамгай) хүч чадал, арга мэх ихтэй сайн бөх (чадал тэнхээтэй, уран барилдаантай бөх) тусч, нөхөрсөг сайн эхнэр (ая зан сайтай, ажилсаг эхнэр), сайн эр (а.хүний мөс, чанараар сайн хүн б.хуучир. ард түмний эрх чөлөө, сайн сайхны төлөө баяд ноёдын эсрэг боссон хүн в.(шилжсэн утга)(ярианы үг, хэллэг) хулгайч хүн), сайн нөхөр (дотнын итгэлт нөхөр), сайн санаа (бусдад тус дэм болох гэсэн хүсэл эрмэлзэл) эв найртай, элэгсэг зан харьцаа сайн (дотно харьцаатай), сайн зан (аятай, нийлэмжтэй ааш зан), сайн таарах (а.ямар нэгэн зүйлс өөр хоорондоо эвцэж тохирох б.эв найртай байх), сайн хандах (элэгсэг дотно хандах), сайн муудаа хүрэх (маргаан ширүүсч хэрэлдэх), сайн муугаа дуудалцах (хэрэлдэн маргалдаж муудалцах), сайн муудаа тулах (эсрэг этгээдээ элдвээр хэлж хэрэлдэх), сайн эхнэрийн хүчинд салан эр ханхалзана, сайхан морины сүрт муухай эмээл дэнхэлзэнэ (зүйр үг) (эхнэр сайн бол нөхөр сайн явна), сайнаас салбал талын дунд, салаасаа салбал далайн дунд (зүйр үг) (үнэнч дотны хань нөхрөөсөө салвал хэцүүднэ), сайн эр нөхрөө санана, муу эр биеэ санана (зүйр үг) (үнэнч дотны анд найз нөхдөө үргэлж санаж бодож байдаг бол муу хүн зөвхөн амиа хичээж явдаг), сайн аргыг сараар бодоод олохгүй, самуун аргыг сахлаа шувтарсаар олдог (зүйр үг) (сайн ухааныг сурахад бэрх, муу ухааныг сурахад хялбар) элбэг дэлбэг сааль сайн (сааль сүү элбэг, сайн мэдэх (сайтар мэдэх), сайн ойлгох (бүрэн гүйцэд ойлгох), сайн таних хүн (сайтар таньж мэдэх хүн), сайн харах (ихэд нягтлан харах), сайн суух (а.ямар нэгэн зүйл дээр суухдаа лавдуу, гүйцэд суух б.(шилжсэн утга) эрүүл энх, амар тайван амьдрах), сайн хэлэх (а.бүрэн гүйцэд ойлготол нь хэлж өгөх б.(шилжсэн утга) магтах), сайныг хэлж өгөөд сурдаггүй, мууг хэлэхгүйгээр сурдаг (зүйр үг) (хүн сайн зүйлийг хүлээж авахдаа удаан байдаг, харин муу зүйлийг өөрөө хар аяндаа ойрсов уу (өглөө босоод хэлэх мэндийн үг), сайн сайхан (сэтгэлд нийцэхүйц тааламж, хангалуун байдал), сайн цаг (энх амгалан, тайван цаг), амар сайн (амар тайван, мэнд), амар сайн уу (уулзан золгоход хэлэх мэнд), сайн явах (ажил үйлс, аж амьдрал тэгш сайхнэгэн зүйлд бусдын хүсэлт шахалтгүйгээр өөрийн хүсэл сонирхлын дагуу оролцох нь сайн дур (өөрийн хүсэл сонирхол), сайн дурын цэрэг (а.ард олны санаачилгаар байгуулагдсан цэргийн анги б.өөрийн хүсэл сонирхлын дагуу цэргийн алба хааж буй хүн), сайн дурын хөдөлмөр (цалин хөлс авахгүйгээр өөрийн санаачилгаар хийж буй ажил), сайндаа л нэг удаа уулзах (бараг уулзалддаггүй, хааяа л нэг уулзах), сайн данхар (амьтан судлал) (цэцэн тотийн нэгэн нэр).
сайрам [тэмдэг нэр]
хайр чулуу бүхий, элсэрхэг хөрстэй газар.
сайрархаг [тэмдэг нэр]
сайр чулуу ихтэй газар сайрархаг хөрс (хайр чулуу ихтэй хөрс) сайр газартай байдал, шинжийн хувьд төстэй бүтэц бүхий хөрстэй газар.
сайрмаг [тэмдэг нэр]
гурил зэргийг дутуу зуурч бөөгнүүлсэн нь сайрмаг шавар (дутуу зуурсан шавар).
сайрхаач [тэмдэг нэр]
сайрхагч.
сайрхаг [тэмдэг нэр]
гайхуулан бардамнах зан сайрхаг хүн (сайрхан бардамнах зантай хүн) зусар зулгуйч зан байдал.
сайрхуу [тэмдэг нэр]
гайхуулан магтах зан сайрхуу байдал (чаддаг зүйлээ гайхуулан, биеэ магтах байдал) хоосон үг, хуурмаг зан гарган саймшрах нь.
сайт [тэмдэг нэр]
сайн, эерэг тал нь давамгай байдал ааш сайт (ааш зан нийцтэй, эвлэг), өнгө сайт (зүс царай сайн, үзэмжтэй), зан сайт (ааш зан сайтай), заяа сайт (аз жаргалтай), санаа сайт (санаа сэтгэл сайхан), толио сайт (бие чийрэг, сэргэлэн), удам сайтүүд сайт (удам угсаа сайн), язгуур сайт (удам сайт), үнэр сайт (үнэр тансаг), хатир сайт (хурдан), шандас сайт хүлэг (шандаст хүлэг), ураг сайт хүнтэй ураг болоход урамтай, онги сайт сүхтэй түлээ цавчихад урамтай (цэцэн үг) (удам угсаа сайтай хүнтэй төрлийн холбоотой болоход санаа зовох зүйлгүй, сүхний онги сайн бол түлээ цавчихад хялбар).
сайтар [тэмдэг нэр]
нягт нямбай, гүйцэд, машид асуудлыг сайтар судлах (асуудлыг тал бүрээс нь судлан шинжих), сайтар оносон санаа ((мэргэн үг) санаа), сайтар бодох (ухан бодох), сайтар мэдэх (гүн гүнзгий ухаж ойлгох), сайтар сэргийлэх (тухайн хэрэг явдлыг гаргахгүй байх тал дээр ихэд анхаарах), сайтар харах (ихэд нягталж харах), сайтар үзэх (ихэд нягтлан шалгах), сайтар ачлах (ачыг хариулах), сайтар басгагч хуучир. (хүж), сайтар бясалгах хуучир. (бясалгал их үйлдэх), сайтар оршуулах хуучир. (а.адислах б.ариусгах).
сайхан [тэмдэг нэр]
хүн, амьтан, юмс үзэгдлийн үзэмж төгөлдөр сайхан бүсгүй (бие галбир тэгш, царай зүс өнгөлөг, зан ааль төлөв бүсгүй), сайхан үс (гэмтэж бэртээгүй, эрүүл үс), үзэмжит сайхан (үзэмж төгөлдөр), гоё сайхан (нүдэнд харагдах гадаад үзэмж төгс), гоо сайхан (өнгө зүс үзэсгэлэнтэй), сайхан муухай (хоршоо үг) (юмны өнгө үзэмж сайтай болоод өнгө зүс муутай, үзэмжгүй байдал), сайхан уулыг цас дардаг, сайхан биеийг нас дардаг (зүйр үг) (өвгөрч өтлөх бол байгалийн жам ёс), сайхан сайхан гэхлээр сахлаа таван өнгөөр будах (зүйр үг) (магтаал даахгүй хөөрч тэнэглэх), сайхан дээл өмссөн хүн сурсан эрдэмгүй бол хөрөг (зүйр үг) (үзэмж төгөлдөр хэдий ч эрдэм мэдлэггүй бол зурагтай адил), сайхан царай төөнөвөл нэг насаар балрахгүй, сайн бүтээл гаргавал муу нэр улирахгүй (зүйр үг) (сайн үйл хийвэл муу нэр мартагдана) зохистой, тааламжтай тэнгэрийн сайхан (тэнгэр цэлмэг, салхи шуургагүй байдал), цагийн сайхан (ган, зудгүй, тавтай үе), сайхан өдөр (а.цаг агаарын байдал тааламжтай, дулаан өдөр б.тэмдэглэлт, баярт үйл явдал тохиолдсон өдөр), айхан хоол (амттай хоол), сайхан хавар (хавсарга, салхи багатай хаврын улирал), сайхан зүүд (сэтгэлд аятай бодол төрүүлсэн зүүд), сайхан дуулах (эвлэг, аятайхан дуулах), сайхан мишээх (бусдын сэтгэлд нийцэхүйцээр тааламжтай инээх), сайхан зурах (гоё зурах), сайхан санагдах (сэтгэлд нийцэх), анхилам сайхан (сэтгэлд тааламжтай зүйл), сайхан хэвт цэцэг (ургамал судлал) (иш навч нь замар цэцэгтэй адил бөгөөд гагцхүү цэцгийн өнгө шар, хүйс том нэг зүйл өвс, гялтганам үзэсгэлэнтэй), сайхан өнгө хиртэх нь түргэн, сайхан амьдрал сарних нь түргэн (зүйр үг) (сайн сайхан явдлын өнгөрөх нь хурдан), сайхан гэвэл эв, саруул гэвэл ухаан, сайн гэвэл чанар, саар гэвэл залхуу (зүйр үг) (а.залхуурах муу б.эв, ухаан эрхэм в.чанар чансаа чухал), сайхан өнгө нүдийг баясгавч шимийг хусна, амтат архи аманд амттай ч амийг хорлоно (зүйр үг) (өнгө, дарсанд шунаж болохгүй), сайхан цаг өнгөрөх хурдан, сайхан хурим тархах түргэн (зүйр үг) (баяр хөөртэй үед цаг хугацаа өнгөрөх нь хурдан, уйтгар зовлонтой үед удаан санагддаг) цагаан цайлган, шударга сайхан санаа (а.хэн нэгэнд хор хүргэхээргүй бодол санаа б.(шилжсэн утга) оновчтой, шинэ санаа), сайхан сэтгэл (цагаан цайлган, тусархаг сэтгэл), сайхан санаа амгалан, муу санаа зовлон (санаа сайтай хүнд зовох зүйл бага байдаг, муу санаатай хүн үргэлж зовж шаналж явдаг) эелдэг, дотно сайхан зантай (ялдам зөөлөн зантай), сайхан мэдээрэй (ярианы үг, хэллэг) (хэр хэмжээгээрээ мэдэж аашлаарай гэсэн санаа) амгалан тайван сайхан цаг (амар тайван, үймээн шуугиангүй цаг).
сайшаалт [тэмдэг нэр]
сайшаал магтаал бүхий сайшаалт ерөөлт (түүхэн үг, түүхийн нэр томьёо) хуучир. (чин улсын рензун хааны оны цол, он).
салаат [тэмдэг нэр]
салаа бүхий салаат алх (хадаас сугалах ацтай алх), салаат чийрэм (ургамал судлал) (улаан салаат чийрэм цэцэг).
саламгар [тэмдэг нэр]
элэгдэж урагдсан, навсарсан зүйл саламгар гутал (урагдаж навсарсан гутал).
саламхай [тэмдэг нэр]
салахдаа амархан, үе үе сал(дагавар үг)
салан [тэмдэг нэр]
нягт нямбай бус, замбараагүй, цалгар назгай салан хандах (аливаа зүйлд нямбай бус, хөнгөн, хайнга хандах), алан салан (хоршоо үг) (хааш яаш, эмх замбараагүй), салан задгай (хоршоо үг) (а.хөнгөн хуумгай, хайнга б.эмх цэгцгүй, ундуй сундуй), салан задгай амьдрал (хөнгөн хуумгай, замбараагүй амьдрал), салан задгай сурах (аливаад ул суурьтай биш хайнга хандаж сурах), салан залхуу (хоршоо үг) (ажил төрлийг хийж бүтээхдээ хөшүүн хойрго, цалгар назгай хандах байдал), салан шувуу (амьтан судлал) (хөхөө).
саланги [тэмдэг нэр]
хэсэг хэсгээрээ салсан, тархай саланги тусгаар (а.тархай, сарниун б.ангид ганцаар) дан ганцаар саланги явах (ганцаараа явах), саланги амьдрах (тусдаа, ганцаар амьдрах) онцгой, этгээд саланги байдал (а.хэсэг бусгаараа салсан байдал б.ганцаар байдал в.онцгой, этгээд байдал), саланги үзэх (тусгайлан авч үзэх).
салангид [тэмдэг нэр]
хамт биш, тус тусдаа салангид дүгнэлт (а.юм үзэгдлийн хэлхээ холбоог нэгтгэн дүгнээгүй, тус тусад нь авч үзэх нь б.хувийн дүгнэлт), салангид үзэл (тухайн зүйлийг өөр, ондоогоор үзэх үзэл).
салба [тэмдэг нэр]
мэдэхгүй атлаа мэдэмхийрэн ярих зантай эндүүрэмтгий.
салбагар [тэмдэг нэр]
эд юмны урагдаж ноорсон байдал нэвсгэр, унжин санжин болсон нь (шилжсэн утга) том хүлхгэр зүйлийн унжиж санжсан нь.
салбадай [тэмдэг нэр]
салба .