Нэр үг

дархчууд [нэр үг] дарх хийдэг хүмүүс алтны дархчууд (алтаар урладаг хүмүүс), төмрийн дархчууд (эгэл төмөрлөгөөр үйл хийдэг хүмүүс).
дарцаг [нэр үг] (шашны нэр томьёо) гурван залаа, бүчтэй, тарнийн үсэг дармалласан бяцхан туг хийморийн дарцаг (хийморийн туг), дарцагны хэл (дарцагны залаа) иш бүхий жижиг далбаа дарцаг барих (жижиг далбаа гартаа авах), дарцаг хийсгэх (дарцгийг салхинд дэрвүүлэх), улаан дарцаг (улаан өнгийн дарцаг, хувьсгалын бэлгэ тэмдэг), цагаан дарцаг (хэлэлцээ хийх, бууж өгөхөд хэрэглэх дохио тэмдэг ихэвчлэн цагаан өнгийн бөс даавуу), туг дарцаг (хоршоо үг) (жижиг туг сүр жавхаа, хийморийг бэлгэдэн салхинд хийсгэнэ).
дарш [нэр үг] х.а.а. мал тэжээхэд зориулж ургамлыг ногоон үед нь навч, нахиа, иштэй нь дарж хадгалсан тэжээл, тусгай сав төхөөрөмжинд агааргүй болтол нягтруулан дарж хадгалсан шүүст тэжээл дарш бэлтгэх (ургамлыг ногооноор нь иш навчтай нь дарж хадгалах), даршны нүх (дарш хадгалахаар ухсан нүх), эрдэнэ шишийн дарш (эрдэнэ шишийг иш, навчтай нь дарсан хүчиллэг тэжээл) удаан хугацаагаар хураан хадгалсан юм удсан юм дарш аргал (хураалттай аргал), дарш өвс (өнжмөл өвс), булш дарш (хоршоо үг) (а.булсан зүйл б.булшны нүх).
даршаан [нэр үг] нумын даршаан (нумын хөвч хүнгэнэн дуугарах байдал).
дарь [нэр үг] галт зэвсгийн цэнэг хийдэг, асах тэсрэх бодос дарь умш (дарины мөхөл), дарь умшлах (дарийг нухаж жижиг мөхлөг болгох), дарь үсэргэх (дарь шатаах), дарины сав (дарийг норгохгүй хадгалах, агуулан авч явах сав дарины хот), дарины хот (булигаар, арьс, илэг, эвэр зэргээр хийсэн, бууны дарийг агуулах сав), савтай дарь (тусгай саванд хадгалсан дарь), сумны дарь (сумны хонгионд буй тэслэх дарь), чүдэнзний дарь (чүдэнзийг авалцуулан шатаах дарь), дарь хүхэр (хоршоо үг) (шатах, тэсрэх бодос) чулуу гагнах, төмөр хатаах, шилээр юм цутгах зэрэг дархны ажилд хэрэглэхээр гар аргаар гаргаж авсан нэгэн зүйл бодос.
дарь [нэр үг] дарь эх (шашны нэр томьёо) (а.бурхны шашны нэгэн эмэгтэй бурхны нэр ногоон дарь эх (энэ насны нүгэл хилэнцийг нимгэрүүлж, ажил үйлсийг арвижуулагч дарь эх), цагаан дарь эх (баруун мутраа сунган дээдийг өгөгч намбаар амирлангуй тэргүүтэн дөрвөн үйлсийг хайрлахыг бэлгэдсэн, зүүн мутартаа удвал цэцгийг барьсан аврал өгөгч байдлаар найман аюулыг гэтэлгэгч дарь эх) б.бурхны шашны нэгэн судрын нэр).
дасаа [нэр үг] гадаад орчны нөхцөл өөрчлөгдөхөд түүнийг даган бодгаль, зүйлийн дасан зохицох байдал.
дасал [нэр үг] дасах үйлийн нэр орчиндоо зохицох амьдралын үйл ажиллагаа ижил дасал (хоршоо үг) (харилцан дотносол, ээнэгшил), танил дасал (хоршоо үг) (танин мэдэж ээнэгшин дотносох байдал).
дасгал [нэр үг] ямар нэгэн үйл ажилд сурч дадах тогтмол ажиллагаа дасгал хийх (а.биеийн тамирын тусгай сургууль хийх б.хичээлийн дасгал ажиллах), дасгалын хураамж (дадал олгох хичээлийн хэрэглэгдэхүүн), дасгал сургууль (хоршоо үг) (дахин давтан хийх дадлага) материалын бүтэц, шинж чанарыг олон давтаж, хэв гажлын орчинд оруулснаар түүний цуцалтыг тэсвэрлэх бат бэх чанарыг сайжруулж хуримтлуулахуй.
дасгалжуулагч [нэр үг] (цэргийн нэр томьёо) дасгал хийлгэгч цэргийн дасгалжуулагч (цэргийн бэлтгэл олгогч (спортын нэр томьёо) спорт биеийн тамирын сургагч, спортын тодорхой төрлөөр мэргэшсэн биеийн тамирын багш ахлах дасгалжуулагч (дасгалжуулах ажлыг удирдан гүйцэтгэгч), бөхийн дасгалжуулагч (барилдах арга, мэх заан сургагч), спортын гавьяат дасгалжуулагч (тамирчдыг дасгалжуулж гавьяат цол хүртсэн хүн).
дах [нэр үг] хүйтний улиралд хувцасны гадуур үсийг нь гадагш харуулан өмсөх арьсан хувцас, энгэргүй, урдуураа задгай, бүчтэй булган дах (булганы арьс зүйж хийсэн дах), чонон дах (чонын арьсан дах), дах болох (а.хувцас хунар элбэгдэх, томдох б.(шилжсэн утга) халхавч түшиг болох), дах давхац (хоршоо үг) (өвлийн хүйтэнд өмсөх үслэг арьсан дах), дах дэгтий (хоршоо үг) (их хүйтэнд хувцасны гадуур давхарлан өмсөх өмсгөл), дахан доогуур (сэмхэн, нууцаар, далдуур), дахан дор эр, даахин дор хүлэг (зүйр үг) (одоохондоо бага балчир боловч хожим өсч их хэрэг бүтээх хүн болно).
дахилга [нэр үг] дахих явц.
дахилт [нэр үг] дахих үйлийн нэр шүлэг зохиолыг журамлан цэгцлэх, санааг гүнзгийрүүлэх, байгуулалтыг жигдлэх зэрэг олон талын үүрэг бүхий найруулгын арга дууны дахилт (дахин давтан дуулах бадаг).
дахлай [нэр үг] малын өвөл болон хавар эрт гарсан төл дахлай ишиг (хавар эртийн ишиг).
дац [нэр үг] угийн буюу байнгын балчиг, шавартай, шивэртэй газар.
дацан [нэр үг] арьс, хөвөн юмуу, эсвэл зузаан цэмбээр хийсэн, хүйтэнд гадуур өмсөх уртавтар хувцас.
даш [нэр үг] хамгийн жижиг хадаг өлзийт хадаг даш вандан (өлзий хээтэй соном хадаг), даш хадаг (өлзийт хадаг), хээтэй даш (өлзий хээтэй даш), цоохор даш (эрээн судалтай даш).
даш [нэр үг] дээлийн зах, хөвөөгөөр тойруулж чимхүүрдэн хадсан үс тасам нэхий дээлийн даш (нэхий дээлийн зах, хормойн чимэг үс) саа утас, тууз, магнаг зэргийн эмжээр тэрлэгний даш (тэрлэг дээлийн гоёмсог эмжээр).
даший шог [нэр үг] өлзий орштугай гэсэн ерөөлийн үг (ярианы үг, хэллэг) үгүй болох, дуусах, алга болох гэсэн утга илтгэнэ даший шог болох (а.алга болох б.дуусах, шавхагдах в.нэг мөр хэрэггүй болох).
дашим [нэр үг] далим.

Нээлттэй мэдээллийн сан www.opendatalab.mn цахим хуудсыг ашиглах, мэдээлэл хайх, түгээх хэн бүхэн доорх нөхцөлийг хүлээн зөвшөөрсний үндсэн дээр үйлчилгээ авах эрхтэй.

  1. Хуульд зааснаар төрийн болон орон нутгийн өмчийн хуулийн этгээд, бусад нийтийн эрх зүйн хуулийн этгээдээс олон нийтэд нээлттэй байршуулсан мэдээллийг иргэд, олон нийт үнэн зөв гэж үзэх эрхтэй. Иймд тухайн мэдээллийг мэдээллийн сан, түүнийг хариуцагч Бодлогод залуусын хяналт ТББ болон системийн ашиглалтыг хариуцсан аливаа хувь хүний байр суурь гэж үзэхгүй ба анхдагч эх сурвалжаас хүлээн авсан мэдээллийн үнэн зөв эсэх, тухай мэдээллийн талаар аливаа хууль эрх зүйн маргаан байгаа эсэхэд мэдээллийн сан хариуцлага хүлээхгүй.
  2. Мэдээллийн сан нь техникийн нөхцөл, боломжоос шалтгаалан тодорхой цаг хугацааны давтамжтайгаар албан ёсны эх сурвалжуудаас мэдээллийг татан авч, тухайн цаг үед үнэн зөвд тооцогдож байсан мэдээллийн түүх үүсгэдэг. Иргэд, олон нийт мэдээллийн санг хэзээ ашиглаж байгаагаас үл хамааран мэдээллийн түүхтэй танилцах эрхтэй тул тус мэдээлэл хуучирсан, эсхүл анхдагч мэдээллийн эх сурвалжаас устгасан, нэвтрэх боломжгүй болсон гэх үндэслэлээр тус мэдээллийн сангаас хасахгүй болно.
  3. Мэдээллийн санг ашиглан мэдээ, сурвалжилга бэлтгэх болон олон нийтэд түгээх бүхий л этгээд мэдээллийн санд хадгалагдаж буй өнгөрсөн үеийн болон одоогийн мэдээллийн үнэн зөв, хүчинтэй эсэхийг зөвхөн анхдагч эх сурвалж болон түүнийг хариуцагч төрийн эрх бүхий байгууллагаас нягталж шалгах үүрэгтэй.
  4. Энэ үйлчилгээний нөхцөлийн 3-т заасан үүргээ хэрэгжүүлээгүйтэй холбоотойгоор бий болох аливаа эрсдэл, хариуцлагыг зөвхөн тухайн этгээд хариуцах бөгөөд мэдээллийн систем болон түүнд холбогдох этгээдийг аливаа учрах нэхэмжлэл, хариуцлагаас чөлөөлнө.
  5. Тус мэдээллийн сангийн зохиогчийн эрх хуулиар хамгаалагдсан бөгөөд мэдээллийн сангаас боловсруулж хүргэсэн мэдээллийг олон нийтэд дурдах тохиолдолд эх сурвалжийг заах нь оюуны өмчийн эрхийн зөрчил үүсгэхгүй байх үндэслэл болно.