Үйл үг

цуннах [үйл үг] цунгаар хэмжих, цугнах.
цунцайх [үйл үг] хүний хацар нүүр зэргийн махлаг цунцгар болох, бомбогор харагдах.
цунцалзах [үйл үг] цунцгар юмны байн байн хөдлөх.
цунцганах [үйл үг] цунцгар юмны үргэлжлэн хөдлөх.
цунцгардах [үйл үг] хэтэрхий цунцгар болох.
цуравдах [үйл үг] түймэр газар авахаас хамгаалж цурам тавих, цурамдах.
цурамдах [үйл үг] дараа жил өвс ногоо ургуулахын тул түймэрдэх.
цурах [үйл үг] хүйтэнд мөс хагарах, цуурах мөс цурах (хүйтэнд мөс хагарах, цуурах).
цурлах [үйл үг] идээлэх, буглах хонины халуун арьс, сэвсээр ороож эмнэх хөлөө цурлах (хөлөө хонины халуун арьс, сэвсээр ороож эмчлэх).
цурхилдах [үйл үг] шуугилдах.
цурхирах [үйл үг] олуулаа шуугилдах, хэл амаа ололцохгүй, шуугиан болох эхэр татан уйлах, ихэд уйлах цурхиран уйлах (эхэр татан уйлах). цус(ан) (нэр үг) (бие бүтэц, анатоми) хүн, амьтны биеийн судсаар гүйх тэжээл болон хүчилтөрөгчөөр хангах, улаан өнгө бүхий шингэн цус алдах (судас гэмтэх, огтлох, хагарах, тасрахад цус гоожих), цус асгарах (а.цус ихээр гоожих б.(шилжсэн утга) дайн дажин болж, олон хүн шархтах, үхэж үрэгдэх), цус багадах (анагаах ухаан) (цусны нэгж эзлэхүүнд байх эритроцитийн тоо буюу гемоглобин багасах), цус багатай (анагаах ухаан) (хэвийн хэмжээнээс цус нь бага болсон), цус буух (а.эд эрхтний аль нэг хэсэгт судас тэлэгдэж, цусны урсгал нэмэгдэж хэмжээ нь ихсэх б.(мал эмнэлгийн нэр томьёо) морь малын хөл доголох нэг зүйл өвчин), цус гарах (цус гоожих), цус бүлэгнэх (анагаах ухаан) (а.цус өтгөрөх б.цусны сийвэнд уусмал орших фибриноген үл уусах фибрин болж хувирах), цус буух (морь малын хөлд цус хурснаас болж, доголох нэг зүйл өвчин), цус нөжрөх (а.цус бүлэгнэх б.гэмтсэн хэсэгт хөх няц тогтох), цус нөхөхцус төлжүүлэх (анагаах ухаан) (а.цусны улаан цогц буюу улаан бөөмийг нэмэгүүлэх б.өвчтөнд бусдын бусыг авч хийх), цус ойх (нүдний цагаан дотор цус хуралдах), цус орлох шингэн (цус орлуулж найруулсан, цусны үүсгэл агуулсан олон найрлагатай шингэн), цус өгөх (бусдад туслахаар цусаа өгөх), цус сэлбэх (цус багадах, цус алдахад хэрэглэх цус төлжүүлэх, хордлого тайлах зорилготой засал эмчилгээ), цус тогтох (цус хурах), цус харвах (бие махбодийн дотор судас гэмтсэнээс цус алдрах), цус хурах (цус нэг хэсэг газар бөөгнөрөн нөжрөх, хүрэнтэх), цус цутгах (нядалсан малын цусыг гурил, сонгино зэрэгтэй хольж, гэдэс ходоодонд нь хийж чанаж болгохоор бэлтгэх), цусаа урсгах (дайн тулаанд амь үрэгдэх, шархтах), цусаар баах (өвчний улмаас ялгадастай нь хамт цус гарах), цусаар бөөлжих (амаар нь их цус огшуулан гарах), цусаар ханиалгах (ханиахад цус гарах), цусаар шээх (шээстэй нь хамт цус гарах), цусан барилдлага (ураг удмын ойрын сүлбээ), цусан бичиг (цусаараа бичсэн бичиг), цусан гавьяа хуучир. (дайн байлдаанд цусаа урсгаж байж байгуулсан гавьяа зүтгэл), цусан зээрд (адууны зүсэм маш улаан зээрдийг), цусан өшөө (элгэн садан болон дотно хүнийг нь хорлосон, алсан этгээдэд санах хорсол занал), цусан суулгацусан чацга (бактериар халдварладаг гэдэсний халдварт өвчин), цусан төрөл (эхийн талын төрөл), цусан улаан (ув улаан), цусан хатгалга (уушгины хүнд хатгаа өвчин), цусан чацга (цустай гүйлгэдэг гэдэсний халдварт өвчин), цусан эвэр (хавар бугын төрлийн гөрөөсний, хуучин эвэр нь унаж, шинээр бүрэлдэн ургаж буй ясжаагүй зөөлөн эвэр),
цусархах [үйл үг] цус ихтэй болох, цус нь байн байн гарах.
цусгүйдэх [үйл үг] хэтэрхий цусгүй болох.
цусдах [үйл үг] юм цус болох, санамсаргүй цус түрхэгдэх гар цусдах (гар цус болох), дээл цусдах (дээл цус болох).
цусжих [үйл үг] цус ихтэй болох.
цуслах [үйл үг] нядалсан үхэр малын цусыг хатгаш руу нь хутгаар хатган юүлж авах, цус гаргах (шилжсэн утга) идэхийг муушаасан нь яасан их цусалдаг юм чи (ярианы үг, хэллэг)
цустах [үйл үг] цус болгох хувцас цустах (хувцсаа цус болгох), толгой цусдах (хэрэг төвөгт оруулж мэдэх, гай тарих), хүн тэжээвэл толгой цустах, мал тэжээвэл ам тослох (зүйр үг) (хүмүүжилгүй хүүхэд хожим балаг тарина).
цутгарах [үйл үг] аяндаа асгарах.
цутгах [үйл үг] гол мөрний усны, нуур, тэнгис, далайд урсан орох, нийлэх далайд цутгах (далайн усанд гол мөрний ус нийлж орох), нууранд цутгах (нуурын усанд гол мөний ус нийлж урсах) бороо сэхээ өгөхгүй үргэлжлэн орох бороо цутгах (бороо ус асгах мэт орох) хувин саваар усыг юүлэхдээ хамаагүй үсэргэн, цогсолтгүй хийх, асгах ус цутгах (их ус зогсолтгүй хийх), асгах цутгах (хоршоо үг) (их усыг гоожуулах) төмөрлөг зэрэг юмыг хэвэнд хийж, хайлуулах үсэг цутгах (үсгийн хэвэнд хайлмалыг хийж царцаах), шатар цутгах (шатрын хэвэнд хайлмал хийж царцаах) албадан уулгах ам руу нь цутгах (шингэн зүйлийг албадан уулгах) (шилжсэн утга) хөлс, ихээр гарах хар хөлс цутгах (хөлс нь ихээр гарч урсах) (шилжсэн утга) бусдад хээл хахууль өгөх хахууль цутгах (бусдад хахууль өгөх), хээл цутгах (бусдад хээл хахууль өгөх), мөнгө цутгах (бусдад мөнгөн хахууль өгөх).
цуугилдах [үйл үг] олноороо цуугиан, үймээн гаргах үймэлдэн цуугилдах (олуул үймэлдэн шуугилдах) (шилжсэн утга) хэрүүл маргаан дэгдэх.

Нээлттэй мэдээллийн сан www.opendatalab.mn цахим хуудсыг ашиглах, мэдээлэл хайх, түгээх хэн бүхэн доорх нөхцөлийг хүлээн зөвшөөрсний үндсэн дээр үйлчилгээ авах эрхтэй.

  1. Хуульд зааснаар төрийн болон орон нутгийн өмчийн хуулийн этгээд, бусад нийтийн эрх зүйн хуулийн этгээдээс олон нийтэд нээлттэй байршуулсан мэдээллийг иргэд, олон нийт үнэн зөв гэж үзэх эрхтэй. Иймд тухайн мэдээллийг мэдээллийн сан, түүнийг хариуцагч Бодлогод залуусын хяналт ТББ болон системийн ашиглалтыг хариуцсан аливаа хувь хүний байр суурь гэж үзэхгүй ба анхдагч эх сурвалжаас хүлээн авсан мэдээллийн үнэн зөв эсэх, тухай мэдээллийн талаар аливаа хууль эрх зүйн маргаан байгаа эсэхэд мэдээллийн сан хариуцлага хүлээхгүй.
  2. Мэдээллийн сан нь техникийн нөхцөл, боломжоос шалтгаалан тодорхой цаг хугацааны давтамжтайгаар албан ёсны эх сурвалжуудаас мэдээллийг татан авч, тухайн цаг үед үнэн зөвд тооцогдож байсан мэдээллийн түүх үүсгэдэг. Иргэд, олон нийт мэдээллийн санг хэзээ ашиглаж байгаагаас үл хамааран мэдээллийн түүхтэй танилцах эрхтэй тул тус мэдээлэл хуучирсан, эсхүл анхдагч мэдээллийн эх сурвалжаас устгасан, нэвтрэх боломжгүй болсон гэх үндэслэлээр тус мэдээллийн сангаас хасахгүй болно.
  3. Мэдээллийн санг ашиглан мэдээ, сурвалжилга бэлтгэх болон олон нийтэд түгээх бүхий л этгээд мэдээллийн санд хадгалагдаж буй өнгөрсөн үеийн болон одоогийн мэдээллийн үнэн зөв, хүчинтэй эсэхийг зөвхөн анхдагч эх сурвалж болон түүнийг хариуцагч төрийн эрх бүхий байгууллагаас нягталж шалгах үүрэгтэй.
  4. Энэ үйлчилгээний нөхцөлийн 3-т заасан үүргээ хэрэгжүүлээгүйтэй холбоотойгоор бий болох аливаа эрсдэл, хариуцлагыг зөвхөн тухайн этгээд хариуцах бөгөөд мэдээллийн систем болон түүнд холбогдох этгээдийг аливаа учрах нэхэмжлэл, хариуцлагаас чөлөөлнө.
  5. Тус мэдээллийн сангийн зохиогчийн эрх хуулиар хамгаалагдсан бөгөөд мэдээллийн сангаас боловсруулж хүргэсэн мэдээллийг олон нийтэд дурдах тохиолдолд эх сурвалжийг заах нь оюуны өмчийн эрхийн зөрчил үүсгэхгүй байх үндэслэл болно.