Үйл үг

аальгүйтэх [үйл үг] хэтэрхий аальгүй зан гаргах, аалиа алдаж сэртэнтэх аальгүйтэх янзтай (хэтэрхий аальгүй зан гаргах янзтай).
аарах [үйл үг] хүн, амьтны нэг дор олуул цугларах.
аарах [үйл үг] хатах, хуурайших ам аарах (ам хатах).
аариглах [үйл үг] битүү хавдар, бэртэнгэ зэрэг өвчин идээлэх, баалах зэргээр хүндрэх аариглаж хүрэнтэх (битүү бэртэнгэ баалж хүрэнтэх) морь удаан унасны улмаас бие хөндүүрлэх зэргээр хөдлөхөд зовуурьтай болох цээж аариглах (цээж хөндүүрлэх).
аарих [үйл үг] үйрэх, яйрах, салж бутрах.
аармаглах [үйл үг] аармаг гурил хийх хальстай нь талхлах.
аархах [үйл үг] омгорхох, ааг омогтоо эрдэн дээрэнгүй зан гаргах, бардах аархах хэрэггүй (омгорхог, дээрэлхэх байдал гаргах хэрэггүй).
аарцлах [үйл үг] тараг буцалгаж аарц болгох.
аатах [үйл үг] бардамнах, ихэрхэх, эрдэх баяндаа аатах (баянаараа бардамнах).
аахилах [үйл үг] амьсгаа давхцах, түргэн түргэн амьсгалах халуунд аахилах (халуунд амьсгал давхцах).
аахих [үйл үг] амьсгаа ихэд давхцах халууцсанаас аахих (халууцсанаас амьсгаа давхцах).
аашгүйтэх [үйл үг] тавтиргүйтэх, төрхгүйтэх аашгүйтэн явах (төрхгүйтэх, элдэв саваагүй зан авир гаргах).
ааширхах [үйл үг] элдэв зан ааш гаргах, муу аашаараа түрүү барих.
аашлах [үйл үг] элдэв авир байдал гаргах бүдүүлэг аашлах (боловсон бус зан авир гаргах) загнах, зандрах зад аашлах (үг сэггүй загнах).
аваачих [үйл үг] авч одох, авч явах гэртээ аваачих (гэртээ авч одох) хүч хэрэглэх барьж аваачих (баривчлах), хол аваачих (хол явуулах) хэрэг явдлыг эцэслэн шийдвэрлэх цаазаар аваачих (ялд унаган алах).
авалцах [үйл үг] нийлж нэгдэх дуу дуугаа авалцах (нэгнийхээ дуунаар нөгөө нь бас дуугарах) ээлж солилцох, ээлж халааг хүлээн авах халаа авалцах (ээлж солилцох), өгөлцөх авалцах (хоршоо үг) (а.тухайн зүйлийг хамтран хийх б.өөр хоорондоо ямар нэгэн зүйлийн тооцоотой байх) сураг чимээ сонсох хэл ул авалцах (сураг чимээ сонсох) авцалдах, хөлдөх, барьцалдах авалцан хөлдөх (а.мөрөн гдөл шатамхай юманд хүрч асах), дүрсхийн авалцах (а.түлш амархан ноцох б.(шилжсэн утга) огцом уурлах) элцэх).
авангарлах [үйл үг] шунахайрах, ховдоглон хомхойрох.
аваргадах [үйл үг] хүч чадлаар ааглах, дийлэх хэт томдох, хэмжээнээс хэтрэх.
аваргалах [үйл үг] түрүүлэх, манлайлах, аварга болох биеийн тамирт аваргалах (биеийн тамирын аварга болох) аварга байдал гаргах.
авах [үйл үг] аливаа юмыг өөрийн болгох, эзэмших байр авах (а.орон сууцтай болох б.тэмцээнд байр эзлэх), эхнэр авах (гэрлэх), тарга авах (мал таргалах), түрүү авах (а.тэмцээн уралдаанд аваргалах, тэргүүн байр эзлэх, б.наадамд морь нь түрүүлэх), ус авах (а.ус зөөж авчрах б.усны аюулд өртөх в.эмчлэх буюу шинжлэх зорилгоор ямар нэгэн эрхтэнд тогтсон усыг гаргах), үг авах (а.дуулгавартай байх б.үг алдуулах), гартаа авах (эрх мэдэлдээ оруулж эзэмших, өөрийн эрхшээлд оруулах), авахдаа аварга могой, өгөхдөө өрөлбө бахь (зүйр үг) (шунахай харамч зантай хүн) хувцас, эд хэрэглэлийг гараар барьж тайлах, авч тавих, салгах бээлий авах (а.гараас бээлийгээ мултлах б.бээлий худалдан авах) хүн, амьтны биеэс өвчилсөн зүйлийг нь салгах бөөрийг нь авах (а.бөөрний мэс засал хийх б.(шилжсэн утга) айлгах, сүрдүүлэх хүүхдийг айлгах үг), олгой авах (мухар олгой авах мэс засал хийх) биенд ямар нэг согог суух гараа авах (гараа гэмтээх), салхи авах (а.салхинд сул үгийн үүргээр хэрэглэгдэнэ сурч авах (сөнгөрөх орж тухайн юм буй болох утга илтгэнэ ажиг авах (ажиг төрөх), хүч авах (а.таргалах б.бусдын хүчинд шүтэх в.чадал эрч нь нэмэгдэх), чийг авах (чийгтэх), ам авах (а.зөвшөөрсөн, хүлээсэн үгц гаргуулах, дахин няцахгүй гэж ягштал хэлүүлэх б.учраа бөхөө амлах), ам хэл авах (а.батлах үг гаргуулах б.сураг сонсох), арга хэмжээ авах (а.шийтгэл оногдуулах, шийтгэх б.шаардлагатай асуудлыг шийдвэрлэх), газар авах (а.газар өмчилж авах б.(шилжсэн утга) лавшрах, өвчин ужиж хүндрэх в.шарил оршуулах газрыг товлон хөндөх), гэрэл авах (гэрэлд цохиулах, осолдож гэрэл үзүүлэх), нойр авах (унтах), зүрх авах (ихэд айснаас болж хожим бэрхшээх), элэг авах (инээдэм болох, инээд хүргэх), аваагүй бэр, агтлаагүй бурхан (зүйр үг) (а.биелэгдээгүй хоосон хүсэл б.болоогүй, биелэгдээгүй юмыг хэтэрхий магтаж сайшаах).

Нээлттэй мэдээллийн сан www.opendatalab.mn цахим хуудсыг ашиглах, мэдээлэл хайх, түгээх хэн бүхэн доорх нөхцөлийг хүлээн зөвшөөрсний үндсэн дээр үйлчилгээ авах эрхтэй.

  1. Хуульд зааснаар төрийн болон орон нутгийн өмчийн хуулийн этгээд, бусад нийтийн эрх зүйн хуулийн этгээдээс олон нийтэд нээлттэй байршуулсан мэдээллийг иргэд, олон нийт үнэн зөв гэж үзэх эрхтэй. Иймд тухайн мэдээллийг мэдээллийн сан, түүнийг хариуцагч Бодлогод залуусын хяналт ТББ болон системийн ашиглалтыг хариуцсан аливаа хувь хүний байр суурь гэж үзэхгүй ба анхдагч эх сурвалжаас хүлээн авсан мэдээллийн үнэн зөв эсэх, тухай мэдээллийн талаар аливаа хууль эрх зүйн маргаан байгаа эсэхэд мэдээллийн сан хариуцлага хүлээхгүй.
  2. Мэдээллийн сан нь техникийн нөхцөл, боломжоос шалтгаалан тодорхой цаг хугацааны давтамжтайгаар албан ёсны эх сурвалжуудаас мэдээллийг татан авч, тухайн цаг үед үнэн зөвд тооцогдож байсан мэдээллийн түүх үүсгэдэг. Иргэд, олон нийт мэдээллийн санг хэзээ ашиглаж байгаагаас үл хамааран мэдээллийн түүхтэй танилцах эрхтэй тул тус мэдээлэл хуучирсан, эсхүл анхдагч мэдээллийн эх сурвалжаас устгасан, нэвтрэх боломжгүй болсон гэх үндэслэлээр тус мэдээллийн сангаас хасахгүй болно.
  3. Мэдээллийн санг ашиглан мэдээ, сурвалжилга бэлтгэх болон олон нийтэд түгээх бүхий л этгээд мэдээллийн санд хадгалагдаж буй өнгөрсөн үеийн болон одоогийн мэдээллийн үнэн зөв, хүчинтэй эсэхийг зөвхөн анхдагч эх сурвалж болон түүнийг хариуцагч төрийн эрх бүхий байгууллагаас нягталж шалгах үүрэгтэй.
  4. Энэ үйлчилгээний нөхцөлийн 3-т заасан үүргээ хэрэгжүүлээгүйтэй холбоотойгоор бий болох аливаа эрсдэл, хариуцлагыг зөвхөн тухайн этгээд хариуцах бөгөөд мэдээллийн систем болон түүнд холбогдох этгээдийг аливаа учрах нэхэмжлэл, хариуцлагаас чөлөөлнө.
  5. Тус мэдээллийн сангийн зохиогчийн эрх хуулиар хамгаалагдсан бөгөөд мэдээллийн сангаас боловсруулж хүргэсэн мэдээллийг олон нийтэд дурдах тохиолдолд эх сурвалжийг заах нь оюуны өмчийн эрхийн зөрчил үүсгэхгүй байх үндэслэл болно.