Ургамал судлал
ермаалж [ургамал судлал]
ермаа.
ерөндгөнө [ургамал судлал]
тэмээн хөхний нэг төрөл, сүүлэг шүүстэй олон наст ургамал.
ерхөг [ургамал судлал]
үет ургамлын язгуурт багтдаг, шулуун босоо иштэй, түрүү нь самны шүдтэй адилавтар, бэлчээрийн шим сайтай олон наст өвс.
ерхөгнө [ургамал судлал]
үетэн овгийн, нэг наст өвслөг ургамал.
ерэм [ургамал судлал]
хаван арилгаж, шээс хөөх үйлчилгээтэй эмийн найрлагад ордог ургамал хуажуу, ермаа. ес(өн) (тооны нэр) гурван гурвын нийлбэр аравны ес (арав хуваасны нэгээс бусад хувь нь), арван ес (арав дээр есийг нэмсэн тооны нийлбэр), ес авах хуучир. (торгож есөн мал албадан авах), ес барих (их тахил өргөх ёсонд зэхэж, ес хоногийн турш хийх бөө мөргөлийн зан үйл), ес өргөх (есөн цагааны бэлэг өргөх), ес хүргэх хуучир. (ихэм дээдэст есөн цагааны бэлэг өргөх бурхан, хадаг, элэгчийн хөх нээлгээд, цагаан морь найм, булган молцогтой цагаан тэмээ нэг, элдэв идээ жимсний хамт өргөх), ес торгох хуучир. (гэмт хэрэг үйлдэгсдийг гэсгээж есөн малаар торгож авах шийтгэл), есөн булаг (шашны нэр томьёо) (хойд насны орон), есөн гараг (одон орон судлал) (буд, цолмон, дэлхий, ангараг, бархасвадь, санчир, тэнгэрийн ван, далайн ван, дэлхийн ван гараг), есөн гархи (тоглоом) (төмөр цагаригт хэлхсэн есөн гархийг тайлах, зүүх зэргээр наадах монгол ардын тоглоом), есөн идээ (хүргэн хөвгүүн, есөн зүйлийн тахилын идээг бэлэг болгон эсгий дээр тавиад хүүхний гэрт очих ёслол), есөн зэрэг хуучир. (үе залгамжлах түшмэлийн есөн зэрэг гүн, хэү, бэ, жинхэнэ түшмэл, жигүүрийн түшмэл, дэсэлсэн түшмэл, хэрэглэгдэх түшмэл, хориотой буюу харгалзах түшмэл, хайрын түшмэл), есөн луут хуучир. ( зууны эхэн үеийн хаад ноёдын өмсөх есөн луу бүхий дээл), есөн мөргөл хуучир. (гурвантаа сөгдөж, сөгдөх тутамдаа гурван удаа мэхэсхийн мөргөх үйлдэл), есөн мэнгэ (зурхай судлал, зурхайн ухаан) (зурхайн ёсны нэг цагаан, хоёр хар, гурван хөх, дөрвөн ногоон, таван шар, зургаан цагаан, долоон улаан, найман цагаан, есөн улаан мэнгэ), есөн нүх (есөн настай хүүхдэд энхрийлэн зүүлгэх есөн нүх бүхий төмөрлөг эд зүйл), есөн өрлөг хуучир. (есөн удаагийн өршөөлтөн гэсэн утгатай үг, есөн удаа осол гаргавч яллахгүй өршөөдөг байсан), есөн орон хуучир. (амармагийн орон, анхдугаараас дөрөвдүгээр даян хүртэлх дөрвөн орон, огторгуйн хязгаарлашгүй орон, мэдэхгүй, юу ч үгүй, сансрын үзүүр дөрөв эдгээрийг хэлнэ), есөн сүв (ярианы үг, хэллэг) (дов тойрсон долоон сүв, доошоо харсан хоёр сүв), есөн сүүлт үнэг (амьтан судлал) (гөрөөсний нэр), есөн төрөлхтөн (хамаг төрөлхтөн), есөн үе (хуланц, элэнц, өвөг, эцэг, өөрийн бие, хүү, ач, жич, гуч), есөн хөлт их цагаан сүлд (монгол төрийн их бэлгэдэл), есөн цагааны бэлэг хуучир. (монголоос манжийн хаанд жилд нэг удаа барьж байсан алба булганы бүтэн арьс хүзүүнд нь зүүсэн мөнгөн буйлтай, цагаан атан тэмээ нэг, таван өнгийн хадагаар чимсэн шар ногттой, цагаан зүсмийн найман агт морь, идээ сэлтийн хамт өргөж байв), есөн эрдэм (монголчуудын баримталж ирсэн уламжлалт ёс суртахууны үндэс бусдад эвсэг хандах, буруу тэрс үл автах, бүхний амьдралыг соёрхон хүндэтгэх, бодох нягтлах ухааныг хослох, буцах булзахыг үл үйлдэх, бузар буртаг согтууралд үл өртөх, бусдын эд зүйлд үл горилох, буруу үйлээ наманчлах, бусдыг засахад журам ёсоор хандах), есөн эрдэнэ (алт, мөнгө, шүр, сувд, оюу, номин, лавай, зэс, ган) их санасан газар есөн шөнө хоосон хонох (хэтэрхий их найдсан үйл хэрэг бүтэхгүй болох) (зурхай судлал, зурхайн ухаан) сарны зурхайн ёсны хорин дөрвөн улирлын нэг өвлийн туйл, нар буцах өдрөөс эхлэн хойших наян нэгэн хоног (эхний есөн хоногийг нялх, дундах гурван есөн хоногийг идэр, сүүлчийн гурван есөн хоногийг хөгшин гурван ес хэмээнэ) ес дуусах (ес ес хоногоор мөчилсөн хүйтний улирал өндөрлөх), ес эхлэх (есөн есөөр мөчилсөн хүйтний улирал эхлэх сарны зурхайн ёсны өвлийн туйл болж, нар буцах арван хоёрдугаар сарын хорин хоёрны орчим эхлэх), идэр гурван ес (хүтний наян нэг хоногийн дундах гурван ес), нялх гурван ес (эхний гурван ес), хөгшин гурван ес (сүүлийн гурван ес) сарын есдүгээр өдөр гурван сарын есөн (гурван сарын есдэх өдөр) (шилжсэн утга) олон есөн өнгө (элдэв зүйлийн өнгө), есөн хүсэл (бүхий л сайн сайхан хүсэл), есөн хэлтэн (олон хэлийн улс), есөн шид (зүйл зүйлийн шид, янз бүрийн шид), есөн жорын юм (янз бүрийн юм, элдэв бусын юм).
есдэй [ургамал судлал]
нэгэн зүйл олон наст ургамал.
есөлгөнө [ургамал судлал]
алтан жүрж, хүчээлж, мандарин.
есөлз [ургамал судлал]
хээрийн сүүт өвс.
есөлз [ургамал судлал]
есөлзгөнө.
есөлз [ургамал судлал]
ест жүрж.
естөн [ургамал судлал]
ест жүрж.
жаагаа [ургамал судлал]
нэг зүйл сөөг, үндсийг нь авч хоол амтлана загаа.
жабой [ургамал судлал]
шүхэр улаан цэцэгтэй, цэцгээ тойрсон уртлаг навчтай, өмхий үнэртэй, хортой, олон наст өвс.
жабооз [ургамал судлал]
цусны өвчнийг анагаах эмийн ургамал.
жав [ургамал судлал]
урт нь хоёр чий, далайн хөвөөгөөр ургадаг, хатуу навчтай таван салаа бүхий жижиг цэцэгтэй, гүйлстэй адил үндэстэй ургамал эмнэлэгт хэрэглэнэ.
жав [ургамал судлал]
цөл, хээрт ургадаг, цагаан баг цэцэгтэй, хавиргалаг болоод мөчирлөг иштэй, навч хошоод өдлөг, өргөн зуувгар жимстэй олон наст өвс.
жаваа [ургамал судлал]
ар сүүдэр газар голдуу ургадаг, шүхэр адил улаан цэцэгтэй, тойрсон уртавтар навчтай нэгэн зүйл сарнай цэцэг үндсийг нь эмнэлэгт хэрэглэнэ сүсэгтэн хүн цэцгээр нь эрих хэлхэн, маань унш(дагавар үг)
жавай [ургамал судлал]
холтсон цэцгийн овогт хамаарах, өмхий үнэртэй олон наст өвс өмхий жавай (ургамал судлал) (сийрэгдүү гацуур, шинэсэн ой дотор ургах нэг зүйл ургамал).
жавхаа [ургамал судлал]
уулын чулуурхаг хөрс, гол, хайрга дагаж ургадаг ганга өвсийг санагдуулам заримдаг сөөгөнцөр.
жаган [ургамал судлал]
гэзэг цэцэг, бэр цэцэг.