Тэмдэг нэр
даглагар [тэмдэг нэр]
хүн, амьтны хүзүү толгой нь үргэлж мэт бүдүүн харагдах байдалтай даглагар амьтан (хүзүү нь мөр ба биедээ шигдсэн мэт тарган хүн, амьтан) хэт нүсэр шинжтэй.
дагнагар [тэмдэг нэр]
юмны данхар байдал дагнагар дэгнэгэр (хоршоо үг) (данхайж дэнхийсэн том байдал).
дагшин [тэмдэг нэр]
аминдаваа бурхны агч орон ариун онгон газар, ус дагшин газар (амар амгалангийн ариун орон), ариун дагшин (хоршоо үг) (онгон дархан).
дадгануур [тэмдэг нэр]
тогтворгүй, тавтиргүй зантай, дэдгэнүүр дадгануур зантай (үсчсэн муу зантай).
дадгар [тэмдэг нэр]
жижиг бага, давжаа дадгар биетэй хүүхэн (давжаа биетэй хүүхэн) бариу, давч охор богино дадгар дээл (ханцуй, хормой нь бариу болж, богинодсон дээл).
дадмаг [тэмдэг нэр]
тухайн зүйлийг хийхэд нэлээд дадсан байдалтай, сурамгай дадмаг зангаар (сурамгай зангаар).
дажгүй [тэмдэг нэр]
ямарч юманд түүртэхгүй, ажрахгүй огт хамаагүй, зүгээр хүйтэнд дажгүй явах (хүйтнийг ажрахгүй явах) гэмгүй, буруугүй гайгүй, хэвийн.
дажир [тэмдэг нэр]
улиг болсон, ямар ч ажиггүй байдал дажир болох (улиг болох).
дай [тэмдэг нэр]
их, дээд дай гүүш (их номч).
дайвар [тэмдэг нэр]
далимд авч явах ба дайж дагалдуулах аар саар зүйл дайвар ачаа (ачаан дээр нэмсэн ачаа), дайвар тээш (дайсан бага сага ачаа тээш), дайвар юм (дэд, гол биш үүрэгтэй юм), дайвар эрхтэн (хөвөрлийн эдийн өсөлтийн цэгээс өөр, ургамлын хуучин хэсгээс ер бусын газарт үүсэх эрхтэн) нэмэр хачир дайвар бүтээгдэхүүн (дагалдах үүрэгтэй хоёрдогч бүтээгдэхүүн, төхөөрсөн малын яс, эвэр, туруу, цөс, дэлүү, нойр булчирхай зэрэг зүйл), дайвар төмс (дагалт засаа) бага эх(нэр үг)
дайвгар [тэмдэг нэр]
хөлийн хоёр өсгий нийлж хавиран явдаг дайвгар хүн (хоёр өсгийгөө хавирч явдаг хүн).
дайвгар [тэмдэг нэр]
амсар нь гажиж аль нэг тийш хэлтийж далжийсан дайвгар амсартай аяга (жайвийсан амсартай аяга), дайвгар завь (аль нэг тийш хэлтгэр завь).
дайнч [тэмдэг нэр]
дайнд дадамгай, байлдаанч дайнч улс (дайнаар түрэмгийлэгч улс) дайнд дуртай, дайныг эрхэмлэж, түүнээс олз ашиг хайгч дайнч бүлгийнхэн (дайныг эрхэмд үздэг хэсэг).
дайр [тэмдэг нэр]
бараан бор өнгө дайр харцгай (амьтан судлал) (бор харцага), дайр этүгэн (бор газар шороо) адуу малын нуруу дагуу голтой халтар, бараан зүс дайр харагч гүү (хар халтар гүү).
дайтай [тэмдэг нэр]
хэр хэмжээтэй, чинээтэй, шиг, адил, хэртэй хүний дайтай (бусдаас дутуугүй, олны жишигт нийцсэн), хүний дайтай явах (бусдаас дутуугүй амьдрах, хүний зэрэгтэй явах), хийх бол хийсний дайтай хийх (чанартай хийх).
дайчин [тэмдэг нэр]
(цэргийн нэр томьёо) цэрэг эр, цэргийн эрдэмд туршлагажсан хүн, цэргийн төгс чанар эзэмшсэн эр дайчин баатар (байлдаан тулаанд суу алдраа өргөсөн баатар), дайчин зориг (байлдах тэмцэхэд гавшгайлсан арга ухаан, омог зориг), дайчин нөхөр (дайн байлдаан, ажил хөдөлмөр дунд хамт байгаа нөхөр), дайчин манлай (шалгарсан манлай), дайчин туг (дайн байлдаан, хөдөлмөр зэрэгт уриалан дуудсан сүлд туг), дайчин хиа хуучир. (бие хамгаалах шадар хиа), дайчин эр (а.цэрэг эр б.махруу эр) дайтахдаа сурмаг дайчин тэнгэр (бөө мөргөл) (бөөгийн шүтлэгийн дайн байлдааныг захирах тэнгэр) (шилжсэн утга) юманд эрс шийдвэртэй шуурхай дайчин байдалтай (ялан дийлэх хүсэл зориг дүүрэн), дайчин хүн (эрс шийдэмгий, тууштай хүн) эвдэршгүй бат бэх дайчин нөхөрлөл (тэмцэл тулаанд хамтран ялсан бат бэх нөхөрлөл), дайчин үүрэг (няцаж буцахгүй үүрэг).
дал [тэмдэг нэр]
том, маш их дал гэр (их гэр), дал мөрөн (өргөн мөрөн). дал(ан) (тооны нэр) долоон арвын нийлбэр тооны нэр дал гарах (а.далаас илүү наслах б.бодлого, тооцооны хариу дал байх), дал хүрэх (а.далан настай болох б.юмны тоо хэмжээ нь дал болох) ширхэг, тоо толгой далан ном (далан ширхэг ном), далан хонь (далан толгой хонь) (шилжсэн утга) олон, их далан давхар (а.олон давхар б.олон үетэй бин, боовны нэр), далан долоон үг дэлгэх (дэмий юм чалчих), далан нөхөөс (энд тэндгүй нөхөж оёсон уранхай цоорхой байдал), далан таваар бууж өгөх (ялагдаж дийлдсэнээ бүрэн хүлээн зөвшөөрөх), далан худалч (их худалч), далан хэлийн амьтан (ярианы үг, хэллэг) (газар газрын олон хүн), далан зангилаа (ургамал судлал) (далан товчийн овгийн нэг зүйлийн ургамал) далан товч (ургамал судлал) (навчгүй, шилбэндээ товч мэт бөмбөлөгтэй, чийглэг зөөлөн хөрстэй газар ургадаг ургамал төрөл зүйл маш олон), нарийн навчит далан товч (ургамал судлал) (зууван нарийн навчтай, цагаан цэцэгтэй, чийглэг хээр, бэл газар ургадаг олон наст өвслөг ургамал), урт навчит далан товч (ургамал судлал) (дорнод монголын тачир өвст чулуурхаг хатуу, хайрга бүхий бэл газар ургадаг, ховордсон олон наст өвслөг ургамал), цагаан цэцэгт далан товч (ургамал судлал) (зэллэн ургасан иштэй, түүний үеэс навч нь гардаг, цагаан цэцэгтэй өвслөг ургамал), далан түрүү (ургамал судлал) (багц цагаан дэлбээ бүхий цэцэг үндсийг нь чанаж цаас хийнэ), далан хальс (ургамал судлал) (хөх саарал давхар дурстай, жижиг навчтай, ширхэг нягт хатуу, шаравтар өнгө бүхий нэгэн зүйл бут мод), жижиг навчит далан хальс (ургамал судлал) (цайвар халтар холтостой, чагтлан ургасан жижиг навчтай, цайвар шар цэцэгтэй, уулын хажууд хад чулууны завсар, мөн ойд ургадаг ташаан толгойн хэрийн өндөр бут мод), ороонго далан хальс (ургамал судлал) (улбар хүрэн холтостой, чагтлан ургасан өргөн хавтгай навчтай, хос хосоороо дэлгэрдэг цэцэгтэй голдуу ууланд бут сөөгний дунд, гуу жалганы хөвөө, хад чулууны завсар ургадаг, найман сантиметр орчим өндөртэй бут мод навч цэцэг ишийг нь эмэнд хэрэглэдэг, цэцэгнээс нь анхилуун сайхан тос гаргаж авдаг), цагаан далан хальс (ургамал судлал) (чагтлан ургасан зууван навчтай, эхлээд цагаан байснаа хожим шар болж хувирдаг цэцэгтэй, өндөрлөг нутагт, уулын гуу жалга, гол горхийн хөвөө, ой модонд ургадаг, таван метр орчим өндөр бут мод), шар далан хальс (ургамал судлал) (үнсэн саарал холтостой, чагтлан ургасан навчтай, өндөг шиг хэлбэртэй навчтай, хос хосоороо дэлгэрдэг, анх цагаан шар байснаа алтан шар өнгөтэй болж өөрчлөгддөг цэцэгтэй, уулын хажуу чийгтэй газар, ой хад чулууны завсар ургадаг дөрвөн метр хэрийн өндөр бут мод), далан хэлт чогчиго (амьтан судлал) (бие нь жижигхэн болоод цох хар, хөх улаавтар, хошуу шар, бялзуухайн намын нэгэн зүйл шувуу) газар орны тогтоц, байдлыг заасан нэр даландаганагад (монголын нэг овог дорнод аймгийн халхгол суманд бий).
далавчит [тэмдэг нэр]
далавч бүхий далавчтай далавчит малгай (хоёр талд нь чих гаргаж хийсэн нэгэн зүйл малгай), далавчит пуужин (далавчны тусламжаар аэродинамикийн хөөргөх хүч үүсгэж нисдэг залуурт пуужин) хуурай жимсний нэг төрөл зүйл далавчит жимс (хуурай жимсний нэг зүйл, хальс нь гадагш сунаж гараад далавч мэт болсон жимс) нэгэн зүйл оромж далавчит отог (хоёр ацтай мод газар суулгаж хөндөл тавиад нэг талд нь мод налуулж түшүүлэн хар модны зодог, өвс зэргийг хучиж нөгөө талыг онгорхой байлган бороо, салхинаас бие хамгаалан аргацаах түр сууц ургаа мод руу түшүүлэн барих нь ч бий).
далай [тэмдэг нэр]
үлэмж их, хэмжээлшгүй уужим, өргөн далай их (аугаа их), далай жаргал (барагдашгүй их жаргал), далай нутаг (хэмжээлшгүй өргөн уудам), далай цагаан (уужуу талбиун), архин далайд живэх (архи сархадад толгойгоо мэдүүлэх), ургацын далай (а.тариа, ногооны ургац сайтай нь б.ногоо ихтэй хоол) дээд зэргийн цол далай даян (улсын наадамд гурваас дөрвөн удаа түрүүлсэн бөхийн цол), далай лам (шашны тэргүүн ламтан), далай хаан (хамгийг захирагч их хаан), далай цэцэн (агуу цэцэн (мэргэн үг)).
далбагай [тэмдэг нэр]
юмны ам амсар гадагш дэрвэгэр, тэлүүн далбагай аяга (дэрвэгэр аяга), далбагай түмпэн (том амсартай, хавтгай түмпэн).