Нэр үг

ар [нэр үг] хээ, зураас, гадар өнгө, ширхэг алганы ар (гарын гадар тал), артай цаас (ширхэгтэй цаас), ар гаргаж будах (хээ гаргаж будах), ар хахилаг (амьтан судлал) (ногтрууны төрлийн цоохор цайвар зүстэй шувуу), артай мод (ургамал судлал) (дулаан орны холимог ой, шугуйд ургадаг мод, барилгад хэрэглэнэ, үндэс, навч, мөчир нь эмийн найрлагад орно).
ар [нэр үг] юмны хойд этгээд умар тийш харсан тал уулын ар (уулын хойд этгээд) юмны өвөр этгээдийн эсрэг тал, нүүрийн нөгөө тал ар зоо (ар нуруу), ар шил (а.уулын хойд шил б.шилэн хүзүү), толины ар (толины суурь, дүрс харагдахгүй тал), арын хаалга (а.байшингийн ард байх үүд б.(шилжсэн утга) танил тал), ар өвөр (хоршоо үг) (юмны өмнө, хойд тал), ар зурхай (сур харвахад, сур өрөх газрын ар этгээдэд нэгэн алд хэмжиж гаргасан зураг), ард нь гарч алга тосох, урд нь гарч уруул унжийлгах (зүйр үг) (гуйж гувших) өнгөн этгээдийн эсрэг тал торгоны ар (торгоны нөгөө тал), цаасны ар (цаасны нөгөө тал) (юманд удаан хугацаагаар явсан хүний гэр орон, ам бүл), ар тал (а.юмны гадаад, хойд, өнгөн бус тал б.байлдаан болж байгаа талбараас хойших газар в.цэргийн түшиц газар, тулалдаанаас гадуур байх байгууллага, цэргийн анги), арын алба (а.цэргийн аж ахуйг эрхлэх газар б.гэр орны өдөр тутмын цээртэй үйлийг эзгүйчлэн амжуулах), араар (нь) тавих (а.нүднээс далдуур чадах, хуурч мэхлэх, дөнгөх, давах б.эхнэр буюу нөхрөөсөө далдуур өөр хүнтэй явалдах), арын хаалгадах (танил талаа ашиглан ажил үйлсээ бүтээх, хэрэг явдлаа гүйцээх).
араа [нэр үг] хүн, амьтны соёоноос хойших том шүд агт араа (хорин наснаас хойш ургах угийн араа), араа соёо (хоршоо үг) (үүдэн шүднээс хойших шүд), арааны шүлс гоожихарааны шүлс асгарах (а.амтархах зэрэгт шүлс ихээр гарах б.(шилжсэн утга) юманд хорхойсон шунах), араа хумс (хоршоо үг) (шүд хумс), араандаа зуух (муу санах, хорсол өвөрлөх, өширхөх, занах) өрөлбө, хайч зэрэг хавчих юмны зуух ааг газар (техникийн нэр томьёо) эргэх хөдөлгөөнийг дамжуулах хүрд дугуйд үетүүлэн гаргасан хэрчээс шүд араа солих (хүрдний зэрэглэлийг солих), араа шүд (хэрчлээст шүд), хурдны араа (хурдны хайрцаг).
араа [нэр үг] араа тоть (амьтан судлал) (америк тивийн халуун орны тоть, өвөггүй, өнгө улаан, хөх, ногоон холимог, гоёмсог өдтэй, махыг нь хүнсэнд хэрэглэнэ).
араалж [нэр үг] сараалж.
араатан [нэр үг] соёо шүд бүхий махчин зэрлэг амьтны нийтлэг нэр араатан амьтан (махчин амьтан, зэрлэг амьтан), зэрлэг араатан (хээрийн махчин амьтан), араатныг аргаар, адуу малыг уургаар (зүйр үг) (арга эвээр бүхнийг ялж дийлнэ) (шилжсэн утга) хэрцгий, балмад араатан дайсан (хортон дайсан), араатан зан (харгис хэрцгий зан).
аравт [нэр үг] арван юмаас бүрэлдсэн зүйлс, арав бүхий юм аравтын бутархай (хуваарь нь аравтын бүхэл зэрэгтэй тоо бүхий бутархай), аравтын дэвсгэр (арван төгрөг) хуучир. монгол цэргийн
аравч [нэр үг] юмны ар талд байрлуулах, хадах зүйл аравч татах (аравч зүүх, аравч хадах), орны аравч (орны ард хадах гоё хээ зураг бүхий зүйл).
араг [нэр үг] бургасыг матаж, үдээрээр боож хийсэн дүгрэг, дөрвөлжин хэлбэртэй, ачих тээх зүйлийг агуулах, аргал түүх зэрэгт хэрэглэх сав аргалын араг (аргал түүхэд зориулсан бургасаар матаж хийсэн сав), араг савар (хоршоо үг) (аргал түүхэд зориулсан эд хэрэгсэл), араг сэвэг (хоршоо үг) (хулс, бургас зэргээр сүлжиж хийсэн сав), араг толгойт (үс гэзгээ янзлаагүй эмэгтэй хүнийг шоодсон үг).
араг [нэр үг] араг яс (бие бүтэц, анатоми) (хүн, амьтны биеийн бүтэн хэлхээ яс).
арал [нэр үг] нуур далай, гол мөрөн доторх бүх талаараа усаар хүрээлэгдсэн хуурай газар далайн арал (далай дундах хуурай газар), арал хүлхи (далай тэнгисээс арал маягаар цухуйж ханалан байрласан уул нурууны тогтоц), арлын улс (бүх нутаг дэвсгэр нь арал олтриг дээр орших улс), арал хойг (хоршоо үг) (усаар хүрээлэгдсэн болон далай тэнгисийн ус руу түрж орсон хэсэгхэн хуурай газар).
арал [нэр үг] тэрэг чарганд морь мал хөллөж чирэхэд зориулан бэлдсэн урт хоёр гуя мод арал хугарах (тэрэгний гуя мод хугарах).
арал [нэр үг] сур жирэм мэтийг дотуур нь оруулан татаж, хэлэнд нь хатган тогтоох, дөрвөлжин, дүгрэг хэлбэрийн хэрэгсэл бүсний арал (бүсний цагариг), гуулин арал (гуулиар хийсэн гархи).
арал [нэр үг] хүн, амьтны нуруу, өндөр арал сайтай бөх (бие томтой, өндөр бөх), арал дутах (нуруу чац дутах) баян чинээлэг арал сайтай айл (чинээлэг айл).
аралди хөгжим. [нэр үг] эрдэм ухаан хурц ялгуум байхын бэлгэдэл болсон зэмсгийн (нэр үг)
аралжин [нэр үг] тэлмэн.
аралт [нэр үг] аралт хуур хөгжим. (зүүн монголчуудын хэрэглэдэг модон иштэй хөгжмийн зэмсэг).
арам [нэр үг] эрт үед монголчуудын хэрэглэж байсан сумдан шиддэг есөн ирт том жад жад сэлэм зэргийн хурц ир, үзүүр сэлэмний арам (сэлэмний ир), хутганы арам (хутганы ир).
арамж [нэр үг] ариг гам.
арамнай [нэр үг] аравнай.

Нээлттэй мэдээллийн сан www.opendatalab.mn цахим хуудсыг ашиглах, мэдээлэл хайх, түгээх хэн бүхэн доорх нөхцөлийг хүлээн зөвшөөрсний үндсэн дээр үйлчилгээ авах эрхтэй.

  1. Хуульд зааснаар төрийн болон орон нутгийн өмчийн хуулийн этгээд, бусад нийтийн эрх зүйн хуулийн этгээдээс олон нийтэд нээлттэй байршуулсан мэдээллийг иргэд, олон нийт үнэн зөв гэж үзэх эрхтэй. Иймд тухайн мэдээллийг мэдээллийн сан, түүнийг хариуцагч Бодлогод залуусын хяналт ТББ болон системийн ашиглалтыг хариуцсан аливаа хувь хүний байр суурь гэж үзэхгүй ба анхдагч эх сурвалжаас хүлээн авсан мэдээллийн үнэн зөв эсэх, тухай мэдээллийн талаар аливаа хууль эрх зүйн маргаан байгаа эсэхэд мэдээллийн сан хариуцлага хүлээхгүй.
  2. Мэдээллийн сан нь техникийн нөхцөл, боломжоос шалтгаалан тодорхой цаг хугацааны давтамжтайгаар албан ёсны эх сурвалжуудаас мэдээллийг татан авч, тухайн цаг үед үнэн зөвд тооцогдож байсан мэдээллийн түүх үүсгэдэг. Иргэд, олон нийт мэдээллийн санг хэзээ ашиглаж байгаагаас үл хамааран мэдээллийн түүхтэй танилцах эрхтэй тул тус мэдээлэл хуучирсан, эсхүл анхдагч мэдээллийн эх сурвалжаас устгасан, нэвтрэх боломжгүй болсон гэх үндэслэлээр тус мэдээллийн сангаас хасахгүй болно.
  3. Мэдээллийн санг ашиглан мэдээ, сурвалжилга бэлтгэх болон олон нийтэд түгээх бүхий л этгээд мэдээллийн санд хадгалагдаж буй өнгөрсөн үеийн болон одоогийн мэдээллийн үнэн зөв, хүчинтэй эсэхийг зөвхөн анхдагч эх сурвалж болон түүнийг хариуцагч төрийн эрх бүхий байгууллагаас нягталж шалгах үүрэгтэй.
  4. Энэ үйлчилгээний нөхцөлийн 3-т заасан үүргээ хэрэгжүүлээгүйтэй холбоотойгоор бий болох аливаа эрсдэл, хариуцлагыг зөвхөн тухайн этгээд хариуцах бөгөөд мэдээллийн систем болон түүнд холбогдох этгээдийг аливаа учрах нэхэмжлэл, хариуцлагаас чөлөөлнө.
  5. Тус мэдээллийн сангийн зохиогчийн эрх хуулиар хамгаалагдсан бөгөөд мэдээллийн сангаас боловсруулж хүргэсэн мэдээллийг олон нийтэд дурдах тохиолдолд эх сурвалжийг заах нь оюуны өмчийн эрхийн зөрчил үүсгэхгүй байх үндэслэл болно.